Kodex

Kodex (latinez caudex, "zuhaitzaren enborra") eskuz idatzitako liburu zahar bat da, elkarri jositako eta koadernatutako kaierez osatua.

Erromatarrek asmatu zuten bere taulak lotzeko eta pixkanaka-pixkanaka biribilkia ordezkatu zuen.^[1] Kristautasunarekin batera zabaldu zen, Eliza kristauak formatu hau hautatu baitzuen Bibliarako^[1].

Nahiz eta teknikoki edozein koadernaketa moderno kodexa izan, egun hitza eskuizkribuentzat baino ez dugu erabiltzen, batez ere Berant Antzinaroko eta Erdi Arokoentzat^[2]. Liburu hauek ikertzen dituen zientziak kodikologia du izena; antzinako agiriak ikertzen dituena, berriz, paleografia.

Zenbait kodex

Normalean kodexek dauden tokien izena hartu dute, hiri batena, liburutegi batena. Hauek dira ezeagunetariko batzuk:

Europako kodexak

• Codex Abrogans edo Abrogans Kodexa
• Codex Aleppo
• Codex Alexandrinus.
• Codex Alimentarius
• Codex Alimentarius Austriacus
• Codex Amiatinus
• Codex Argenteus
• Codex Astensis
• San Emmeram Codex Aureus
• Rodako Kodexa
• Lorschgo Codex Aureus
• Codex Batres
• Codex Berolinensis
• Codex Bezae
• Codex biblicus legionensis
• Codex Calixtinus
• Codex Claromontanus
• Codex Cumanicus
• Codex Ephraemi Rescriptus
• Codex Euricianus
• Codex Exoniensis
• Codex Flatoiensis
• Codex Frisianus
• Codex Gigas
• Codex Hammer
• Codex Hierosolymitanus
• Codex Iustinianus
• Codex Leicester
• Codex Manesse
• Codex Maximilianeus bavaricus civilis
• Codex Pisanus
• Codex Regius
• Codex Runicus
• Codex Sinaiticus
• Codex Theodosianus
• Codex Usserianus Primus
• Codex Wallerstein
• Codex Zamoscianus
• Codex ms. 3227a
• Leningrad Kodexa
• Rohonczi Kodexa
• Albaceteko Kodexa
• Cantigas de Santa María
• Codex Vaticanus

Ameriketako kodexak

Hona hemen ezagunenak:

Kolon aurreko kodexak

Espainiarren konkista baino lehen sortutakoak dira hauek:^[3]

• Kodex mexikak:
  • Mendoza Kodexa
  • Borboitar Kodexa
  • Boturini Kodexa

• Maia kodexak:
  • Dresdengo Kodexa
  • Madrilgo Kodexa
  • Codex Peresianus edo Parisko Kodexa
  • Grolier Kodexa: espezialista guztiek ez dute kodex hau benetakoa bezala onartzen.

• Borgia multzoko kodexak:
  • Borgia Kodexa
  • Codex Laud
  • Vaticanoko B Kodexa
  • Cospi Kodexa
  • Fejérváry Mayer Kodexa

• Azteka kodexak
  • Codex Borbonicus
  • Tonalamatl Aubin

• Mixteka kodexak
  • Becker Kodexa
  • Bodley Kodexa
  • Kodex Colombinarra
  • Codex Vindobonensis
  • Codex Nuttall
  • Selden Kodexa

Mexikoko Kolonialismo garaietako Kodexak

XVI. mendean eginiko kodexak dira. Asko dira; hemen bakan batzuk jasoko ditugu:^[4]

• Kingsborough Kodexa
• Xolotl Kodexa
• Florentziako Kodexa
• Rmyal Kodexa
• Ramírez Kodexa
• Telleriano-Remensis Kodexa
• Ríos Kodexa
• Cuauhximalpan Kodexa

Bibliografia

• Arqueología Mexicana aldizkaria: "Códices prehispánicos" monografikoa. IV.liburukia, 23.zk. 2.berrinprimatzea, Mexiko Hiria, 2002.
• Miguel León-Portilla: Literaturas indígenas de México. Mexiko Hiria, FCE, 1992. ISBN: 9789681638771.

Erreferentziak

Kanpo estekak

• Datuak: Q213924
• Multimedia: Codices / Q213924