Wikipedia:Filosofian tietosanakirja

Portal Filosofian teemasivu

Filosofian tietosanakirja

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z - Å - Ä - Ö - Luokittain

#

1 – 1000-luvun filosofia – 1100-luvun filosofia – 1100-luvun renessanssi – 1200-luvun filosofia – 1300-luvun filosofia – 1400-luvun filosofia – 1500-luvun filosofia – 1600-luvun filosofia – 1700-luvun filosofia – 1800-luvun filosofia – 1900-luvun filosofia – 2 – 2000-luvun filosofia

A

A – Al

a posterioria priori – a priori, synteettinen – Aa – aakkosto – aatehistoria – aave koneessa – Ab – Abbagnano, Nicola – abduktioAbélard, Pierre – Abhinavagupta – Abilenen paradoksi – Abner Burgoslainen – Abrabanel, Judah – absolutismiabsolutismi, moraalinenabsoluuttiabsoluuttinen idealismiabstrahoidaabstrakti olioabstraktioAcAckermann, WilhelmActa Philosophica FennicaAdAdam BremeniläinenAdams, Marilyn McCordAdams, Robert M.Addams, Janead hominemAdi ShankaraadiaforaAdler, AlfredAdler, MortimerAdorno, TheodorAeAegidius RoomalainenAf – affektiivinen – affirmatiivinen väite – afrikkalainen filosofiaAgAgamben, Giorgio – agapē – agentti, moraalinenagglomeraatioagnostismiagnostismi, positiivinenagoge – Agrippa – Agrippa von Nettesheim, Henricus CorneliusAhAhlman, ErikAiaiheuttajaaika-avaruusaikakausjulkaisu, filosofinenaikalogiikkaaineAinesidemosaionAiraksinen, Timo – Aiskhines – aistimus – aistimussisältö – aistimusten moninaisuus – aistinsisältöAithiops Ptolemaïslainenaivomyrskykoneaivot altaassaAjajattelen, siis olenajattelu – ajattelu, avoin ja suljettu – ajattelu, eläinten – ajattelu, kriittinenajattelu, myönteinen – ajattelun ekonomia – ajattelun kieli – ajattelun laitAjatusajatuskoe – Ajdukiewicz, Kazimierz – Akakateeminen vapausakatemiaAkatemia, FirenzenAkatemia, PlatoninAkhilleus-paradoksi – akrasia – akseliaikaaksidenssiaksiologia – aksiologinen etiikka – aksiomaattinen menetelmä – aksiooma – aksioomajärjestelmä – akti – aktiivinen intellekti – aktiivisuusaktuaalisuusaktualismiAlal-Farabial-Ghazalial-Kindial-Razi – al-Shahrastani – al-Sijistani – Alanen, Lilli – alankomaalainen filosofia – Albalag, Isaac – Albert SuuriAlbertus MagnusAlbertus SaksilainenAlbinosAlbo, Joseph – Alcherus Clairvauxlainen – aleettinen modaalilogiikkaAleksamenos TeoslainenAleksandrian koulukuntaAleksandros PolyhistorAleksanteri Afrodisiaslainend'Alembert, Jean le RondaletheiaAlexander HalesilainenAlexander, SamuelAlgarotti, Francescoalgebra, Boolenalgoritmialimääräytyneisyys – alistettu toiseus – alitajuntaalkemiaAlkibiades IAlkibiades II – Alkinoos – Alkmaion KrotonlainenAlkuin – alkutila – Almaricus Carnutensis – Alsted, Johann HeinrichAlston, WilliamAlthusius, JohannesAlthusser, LouisaltruismiAlvarus Pelagius – Alyngton, Robert

Am – Aq

AmAmbrosius – amerikkalainen filosofia – amfiboliaAminoff, Germund FredrikammattietiikkaAmmonios SakkasAnanaforaAnakharsis SkyyttiAnaksagorasAnaksarkhosAnaksilaosAnaksimandrosAnaksimenesanalogiaanalogia, virheellinenanalogia-argumentti Jumalan olemassaololle – analytiikka – analytiikka, transsendentaalinen – analyysianalyysi, filosofinenanalyyttinen – analyyttinen behaviorismi – analyyttinen filosofiaanalyyttinen filosofia, jälki-analyyttinen hermeneutiikkaanalyyttinen lauseanalyyttinen marxismi – analyyttinen tomismi – analyyttinen totuusanalyyttisen ja mannermaisen filosofian suhteetanamnesisanarkismianarkismi, tietoteoreettinenAnderson, Alan Ross – Anderson, John – Andronikos Rhodoslainenanglo-amerikkalainen filosofiaAngstanimaanima mundianimismiankka-jänisAnnas, Juliaannettu – annetun myytti – Annikerisanomaalinen monismianomaliaAnscombe, ElizabethAnselm Canterburylainenan sichanti-individualismiantiikin filosofiaantiikin filosofien salaiset opetuksetantiikin Rooman filosofiaAntikristusantinomiaAntiokhos AskalonlainenAntipatros KyreneläinenAntipatros Tarsoslainen – Antipatros Tyroslainen, nuorempi – Antipatros Tyroslainen, vanhempi – antirealismiantireduktionismiantisemitismiAntisthenesantiteesiantiteismiantrooppinen periaateantropologia, filosofinen – antropologian filosofia – antroposofiaApapatiaapeironApel, Karl-OttoapodiktisuusApollonios TyanalainenapologetiikkaApologiaaponiaaporiaaposteriorinenapostoliset isätapriorinenapperseptioAppiah, Kwame AnthonyApuleius

Ar – Aö

Ararabialainen filosofiaAratosArbor porphyrianaareiolaisuusAreiosArendt, HannahareteArete Kyreneläinenargumentointivirheargumenttiargumentum ad absurdumargumentum ad auctoritatemargumentum ad baculumargumentum ad consequentiamargumentum ad crumenamargumentum ad eloquantiamargumentum ad hominemargumentum ad ignorantiamargumentum ad lazarumargumentum ad logicamargumentum ad metumargumentum ad misericordiamargumentum ad nauseamargumentum ad novitatemargumentum ad odiumargumentum ad ridiculumargumentum ad traditionemargumentum ex silentioArgyropulos, JohannesAristipposAristippos ÄidinopettamaAristobulos PaneaslainenAristokles MesseneläinenAristoksenosAriston KeoslainenAriston Khioslainenaristoteelinen logiikkaAristotelesaristotelismiArkesilaosarkheArkhelaosArkhytasarkijärkiarkikielen filosofiaarkipsykologiaarkkityyppiarmoArmstrong, D. M.Arnauld, AntoineAron, RaymondArrow, Kenneth JosephArrow'n paradoksiarvo – arvopluralismi – arvostelmaarvostelma, kategorinenarvostelmamuotoArvostelukyvyn kritiikkiarvoteoriaAs – Asanga – asenne, esteettinen – asenne, propositionaalinen – asenne, tiedollinen – ash'ariititAshley-Cooper, Anthonyasiaintilaasketismiaspektiassertorisuus – assosiationismi – asteekkien filosofiaAstell, Maryastrologia – asymmetrisyys – AtataraksiaAteenan valtiomuotoAthenodoros KananalainenAthenodoros Kordylionateismiateismin kritiikkiatmanatomilauseatomismiatomismi, looginenatomistitatsteekkien filosofia – Attalus – attribuuttiAuaugustinolaisetAugustinus, Aureliusaukkojen jumalaauktoriteettiAurelius, Marcus – Aureolus, Petrus – AurinkokaupunkiaurinkovertausAurobindo, SriAusonius, Decimus Magnus – Austin, John – Austin, John Langshaw – australialainen filosofia – australialainen materialismi – autenttisuus – autonomia, eettinen – autonominen marxilaisuus – autonomismi – AvAvellan, Johan HenrikAvempaceAvenarius, RichardAverroësaverroismiAvicebronAvicennaavoimen kysymyksen argumentti – avoin ajattelu – avoin lauseavoin yhteiskuntaAyAyer, Alfred J. – Ayyavazhi

B

Ba – Bn

Ba – Babbagen–Chambersin paradoksi – Bachelard, GastonBacon, FrancisBacon, RogerBadenin koulukuntaBadiou, AlainBaggini, JulianBahtin, Mihail – Bahya ibn Paquda – Bain, AlexanderBakunin, Mihail AleksandrovitšBalibar, ÉtienneBarbour, Ian – Barcanin kaava – BardesanesBardili, Christoph GottfriedBarnes, Jonathande la Barre, François PoullainBarry, BrianBarth, KarlBarthes, RolandBasileios SuuriBastiat, FrédéricBataille, GeorgesBateson, GregoryBaudrillard, JeanBauer, BrunoBaumgarten, Alexander Gottlieb – bayesilaisuus – Bayle, PierreBeBeattie, Jamesde Beauvoir, SimoneBeccaria, Cesare BonesanaBecker, OskarBedeutungBegriffsschrift – behavioralismi – behaviorismi – behaviorismi, analyyttinen – Bekkerin numerointiBelinski, Vissarion GrigorjevitšBellin teoreemabellum omnium contra omnes – Belnap, Nuel D., Jr. – Benedictus NursialainenbenediktiinitBenjamin, WalterBennett, Jonathan F.Bentham, JeremyBerdjajev, NikolaiBerengar ToursilainenBergmann, GustavBergson, HenriBerkeley, GeorgeBerliinin piiriBerlin, IsaiahBernard ClairvauxlainenBernard TrilialainenBernardus Chartreslainen – Bernoullin teoreema – Berryn paradoksi – Bertalanffy, Ludwig von – Bertrandin paradoksi – Bessarion, JohannesBhBhagavad Gītā – Bhartrihari – Bhaskar, Roy – Bhedābheda Vedānta – BiBias – bifurkaatio – binaarinen – binaarinen vastakohtapari – bioetiikkabiologia, Aristoteleenbiologian filosofia – biologinen naturalismi – BionBlBlack, MaxBlackburn, SimonBlackstone, WilliamBlanchot, MauriceBlanshard, BrandBlavatsky, H. P.Bloch, Ernst – Blockhead – Block, NedBlondel, MauriceBlossius

Bo – Bö

BoBobbio, NorbertoBocheński, Józef MariaBodin, JeanBoethius, Anicius Manlius SeverinusBogdanov, Aleksandr AleksandrovitšBohr, NielsBoethius DacialainenBolin, Wilhelm – Bolingbroke, Henry St. John – Boltzmann, LudwigBolzano, BernardBonaventuraBonhoeffer, DietrichBoole, GeorgeBoolen logiikkaBosanquet, BernardBoulding, Kenneth E.Bourdieu, PierreBoyd, RichardBoyle, RobertBrBradley, Francis HerbertBradwardine, ThomasBrahmanBraithwaite, Richard Bevan – Brandom, Robert B. – Bratman, MichaelBrentano, Franz ClemensBrentanon koulukuntaBridgman, Percy Williams – Brightman, Edgar Sheffield – Brillat-Savarin, Jean Anthelmebrittiläinen empirismi – brittiläinen filosofia – brittiläinen idealismiBroad, Charlie DunbarBrouwer, Luitzen Egbertus Jan – Brownson, Orestes Augustus – Bruni, LeonardoBruno, Giordano – Brunschvicg, Léon – Brunton, PaulBrusiin, OttoBuBuber, MartinBuck-Morss, SusanBuddhabuddhalainen filosofiabuddhalaisuusBüchner, LudwigBultmann, RudolfBunge, Mario – Burali-Forti-paradoksi – Burckhardt, Jakob Christoph – Burge, TylerBuridan, JeanBuridanin aasiBurke, EdmundBurlaeus, GualterusBurley (Burleigh), Walter – Burnet, G. – Burnett, James – Burnyeat, Myles F.businessetiikkaButler, JosephButler, Judith – Butler, Samuel – Bybysanttilainen filosofiaBöhme, Jakob

C

CaCaird, EdwardCajetanus, ThomasCalvin, JeanCambridgen platonistitCampanella, TommasoCampbell, George – Campbell, John – Campbell, Norman RobertCamus, AlbertCanguilhem, GeorgesCantor, Georg F. L. P.Cantorin lause – Cantorin paradoksi – Capella, MartianusCaputo, John D.Carnap, RudolfCarroll, Lewis – Cartwright, Nancy – CarvakaCassiodorusCassirer, ErnstCastoriadis, CorneliusCato, vanhempicausacausa suiCavell, StanleyCavendish, Margaret LucasCeceteris paribusChChalmers, David – Chang Tsai – characteristica universalis – de Chardin, Pierre TeilhardChatton, WalterChisholm, Roderick MiltonChomsky, NoamChristine de PisanChuang TzuChu HsiChurch, Alonzo – Churchin lause – Churchin teesi – Churchland, PatriciaChurchland, PaulChydenius, AndersCiCicero, Marcus TulliusCieszkowski, AugustCixous, HélèneClClarke, SamuelClifford, William KingdonclinamenCoCockburn, Catharine Trottercogito ergo sumcognitioCohen, GeraldCohen, HermannCohen, L. JonathanColeridge, Samuel TaylorColletti, LucioCollier, ArthurCollingwood, Robin George – Collins, Anthony – Comenius, Johan AmosCommentatorcommon senseComte, Augustede Condillac, Étienne BonnotCondorcet, MarkiisiConstant de Rebecque, Henri BenjaminConway, Anne – Cook Wilson, John – Coomaraswamy, Ananda – de Cordemoy, Géraud – corpusCorpus HermeticumCousin, VictorCouturat, LouisCrCraig, William LaneCrathorn, Williamcredo ut intelligamCremonini, CesareCrescas, HasdaiCroce, BenedettoCrusius, Christian AugustCuCudworth, RalphCulverwel, NathanielCumberland, Richardcum hoc ergo propter hocCurryn paradoksiCusanus, NicolausCyCyprianus

D

Da – Dh

Da – Dai Zhen – Dai Dongyuan – d'Alembert, Jean le RondDamaskiosDamianus, PetrusDamonDante AlighieriDanto, Arthur C.Darwin, Charlesdarwinismidarwinismi, sosiaali-DaseindataDaubert, Johannes – David – Davidson, Donald – De – de – de dictoDe Morgan, Augustusde rede seDebord, GuyDedekind, Richarddeduktiivis-nomologinen mallideduktio – deflationistinen totuusteoria – deismidekonstruktiodekonstruktionismiDeleuze, Gilles – Delmedigo, Elijah – demarkaatio-ongelmaDemetrios Faleronlainen – Demetrios Kyynikko – demiurgiDemokritosDemonaksdemoni, kartesiolainendemoni, Laplacendemoni, Maxwellindemonstraatio – demonstratiivi – Dennett, Daniel C.denotaatiodeontologiadeontologinen etiikkadeonttinen logiikkaDerrida, JacquesDescartes, René – Desgabets, Robert – Desiderius Erasmusdesign-argumentti Jumalan olemassaololle – designaattori, ei-rigidi – designaattori, rigidi – deskriptiivisyys – deskriptiivinen etiikkadeskriptiivinen metafysiikkadeskriptioteoria, erisnimiendeskriptivismideterminaatio, ali- – determinaatio, yli- – determinismi – determinismi, historiallinen – determinismi, looginen – determinismi, taloudellinen – determinismi, tieteellinen – Deus sive NaturaDewey, JohnDhDharmaDharmakirti

Di – Dö

DiDiagorasdiagrammimenetelmä – diakroninen modaalisuus – dialektiikka – dialektiikka, negatiivinen – dialektinen koulukuntadialektinen materialismi – dialetheismi – dialogi, sokraattinendialoginen filosofiadiatribeDickie, Georgedicto simpliciterDiderot, Denis – différance – dihairesis – dikaiosynē – dikotomiadikotomia-paradoksidiktatuuri, proletariaatindilemmadilemma, vääräDilthey, Wilhelmding an sichDio CocceianusDiodati, ElieDiodoros KronosDiogenes ApollonialainenDiogenes BabylonialainenDiogenes LaertiosDiogenes OinoandalainenDiogenes SinopelainenDion KhrysostomosDionysios Areopagita, Pseudo-Dionysios HerakleialainenDiotimaDiscours de métaphysiquedisjunktiodiskurssi – diskurssi, epäsuora – disquotaatio – dispositio – distributiivinen normaalimuoto – distributismidivisio, vääräDoDodgson, Charles LutwidgeDogen Zenjidogmatiikkadogmidoksadoksastinen logiikkadoksografiadominikaanitdonatolaisetDonatus – Donoso Cortés, Juan – DrDretske, FredDriesch, HansDu – dualismi – dualismi, ominaisuus-dualismi, substanssi-Ducasse, Curt JohnDuhem, PierreDuhem–Quine-teesi – Dühring, Eugen – Dummett, MichaelDuns ScotusDurandus de Saint-PourçainDurkheim, ÉmileDutton, DenisDwDworkin, RonaldDy – dynaaminen logiikka – dynamismi

E

Ea – Ek

Ea – Eadmerus Monachus – Earle, William A. – Earman, John – EcEcce HomoEckhart, MestariEco, UmbertoEd – Edwards, Jonathan – Edwards, Paul – edistys – Ee – eettinen autonomia – eettinen egoismi – eettinen formalismi – eettinen konsensusteoriaeettinen intuitionismieettinen naturalismieettinen objektivismieettinen realismieettinen relativismieettinen subjektivismi – eettinen voluntarismi – Ef – efektiivinen menetelmä – efesoslainen koulukuntaEfraim SyyrialainenEgegalitarismiegoegoismiegoismi, eettinenEhehdollinen todennäköisyysehto, välttämätön ja riittäväehtolauseEi – eideettinen reduktio – ei-kognitivismi – ei-käsitteellinen sisältö – ei-luonnollinen ominaisuus – ei-rigidi designaattori – Einstein, AlbertEinstein-Podolsky-Rosen-paradoksiei-oleva – ei-ristiriidan laki – EisagogeEkeklektismiEklund, Hjalmar Magnusekofilosofiaekologinen virhepäätelmäekosofiaekpyrosis – eksistensionaalisuus – eksistenssi – eksistenssi, kontingentti ja välttämätön – eksistenssikvanttorieksistentialismieksistentialismi, kristillinen – eksoteerinen – eksplanationismi – ekspressivismi – ekstensioeksternalismi – eksternalismi, semanttinen – ekvivokaatio

El – Eq

El – élan vital – elealaiset – elementaarilause – elementtielenkhos – Elias – eliminatiivinen materialismieliminativismi – Elisabeth I Böömiläinen – elisläinen koulukuntaelitismi – Ellacuría, Ignacio – Ellul, Jacques – elokuvafilosofia – elpis – Elster, JonEläinoppi – eläinten kieli ja ajattelu – eläinten oikeudetEläinten osistaEläinten syntymisestä – eläinten sielu – eläinten tietoisuuselämismaailmaelämäelämä, hyväelämänfilosofiaelämänkatsomuselämänkäsityselämänlaatuelämän tarkoitusEmemanaatioemergenssiemergentti materialismiEmerson, Ralph WaldoÉmile eli kasvatuksestaemootioemotivismiempatiaEmpedoklesempiirinen – empiriokritisismi – empirismiempirismi, brittiläinenempirismi, konstruktiivinenempirismi, looginen – empirismi, radikaali – EnEncyclopédieendurantismienergetiikkaEngels, Friedrich – englantilainen filosofia – ennalta-asetettu harmoniaEnneaditennusteensimmäisen kertaluvun logiikka – ensiys – ensyklopedistitentelekhia – enthymema – entiteettientiteettirealismientropiaEpEpifaniosepifenomenalismiEpikharmosEpiktetosepikurolainen paradoksiepikurolaisuusEpikurosEpimenideen paradoksiEpimenidesEpinomisepisteeminen argumenttiepisteeminen logiikkaepistemeepistemologia – epistemologia, etno- – epistemologia, evolutiivinen – epistemologia, feministinen – epistemologia, geneettinen – epistemologia, hyve- – epistemologia, reformoitu – epistemologia, sosiaalinen – EpitimidesepokheEPR-paradoksi – epäautenttisuus – epäilyepäjumalaEpäjumalten hämärä – epäsuora diskurssi – epätäydellisyys – epätäydellisyysteoreema, Gödelinepävarmuusperiaate

Er – Eö

ErErasmus RotterdamilainenEratostheneseretrialainen koulukuntaerisnimien deskriptioteoriaerisnimien välittömän viittaamisen teoriaeristiikkaEriugena, Johannes ScotusErkenntniseroperiaateEsesiintymäesiintymäidentiteettiteoriaesineellistäminenesisokraattinen filosofiaesitiedeesittämineneskatologiaesoteerinen – espanjalainen filosofia – Essay Concerning Human Understanding, Anessealaisetesse est percipiessentia – essentiaalinen – essentialismi – esteettinen arvostelma – esteettinen asenne – esteettinen etäisyys – esteettiset käsitteet – esteettisyyden periaate – estetiikka – estetiikka ja etiikka – estetisismi – Et – eteläamerikkalainen filosofia – etiikkaEtiikka – etiikka, aksiologinen – etiikka, bio-etiikka, deontologinenetiikka, deskriptiivinen – etiikka, evoluutivinen – etiikka, feministinen – etiikka, hyve-etiikka, kantilainenetiikka, kasuistinen – etiikka, kehitys- – etiikka, kristillinen – etiikka, kuluttaja- – etiikka, liike-elämänetiikka, lääketieteenetiikka, meta-etiikka, normatiivinenetiikka, seuraamus-etiikka, seuraus-etiikka, soveltavaetiikka, tapauskohtainenetiikka, tarkoitusperä-etiikka, teleologinenetiikka, tieteen – etiikka, uskonnollinen – etiikka, velvollisuus-etiikka, ympäristö-etiologia – etnoepistemologia – etnofilosofia – etuoikeutettu pääsy – EuEuandrosEubulideen paradoksiEubulidesEucken, RudolfeudaimoniaeudaimonismiEudemoksen etiikkaEudemos RhodoslainenEudoksosEuhemerosEukleides MegaralainenEulalioseupraksofia‎EuthydemosEuthyfronEvEuagrios Pontoslainen – Evans, Gareth – evidentialismievoluutio – evolutiivinen epistemologia – evolutiivinen etiikka – Exexistensexplanandumexplanans

F

FaFabricius, HieronymusFaidonFaidonFaidrosfakta – Falaquera, Shem Tov Ibn – fallibilismifalsifikaatioFanon, Frantz – fantasia – Farabi, Abu Nasr al-fasismifatalismiFavorinos – Fa-tsang – Fazang – Fe – Fedorov, Nikolai Fedorovich – Feigl, Herbert – Feinberg, Joel – feminismifeminismi, liberaali-feminismi, radikaali- – feministinen etiikka – feministinen filosofia – feministinen tieteenfilosofia – feministinen tietoteoria – fenomeeni – fenomenaalinen maailma – fenomenalismifenomenologiafenomenologia, TampereenfenomenonFerekydesFerguson, Adam – Ferrater-Mora, José – Ferrier, James Frederick – Feuerbach, Ludwig AndreasFeyerabend, PaulFiFichte, Johann GottliebFicino, Marsiliofideismi – Field, Hartry H. – fiktionalismiFilebos – Filmer, Robert – FilodemosFilolaosFilon AleksandrialainenFilon LarissalainenFilon MegaralainenFiloponos, Johannesfilosofifilosofia – filosofia ja teologia – filosofia ja tiedeFilosofia.fi – Filosofiaa lapsille – filosofiakäsityksetfilosofian filosofiafilosofian historiaFilosofian lohdutusFilosofian maailmankongressiFilosofian periaatteetfilosofikuningasfilosofinen analyysifilosofinen antropologiafilosofinen etiikka – filosofinen kirjallisuus – filosofinen logiikka – filosofinen omaelämäkerta – filosofinen romaani – filosofinen teologiafilosofinen zombifilosofisen kirjallisuuden suomennoksetFilosofisia murujaFilosofisia tutkimuksiafilosofiset aikakausjulkaisutfilosofiset tietosanakirjat – Fine, Kit – de Finetti, Bruno – Fink, EugenFinnis, JohnFirenzen AkatemiaFischer, KunoFlFlew, AntonyFoFodor, Jerry – Fogelin, Robert J. – Foot, Philippa – de la Forge, Louis – forma – formaali kieli – formaali semantiikka – formaalinen logiikka – formalismi, eettinen – formalismi, matemaattinen – formalisointi – Forsskål, PeterForthelius, Johannes Canuti – fortitudo – Foucault, Michel – foundationalismi – FrFranciscus AssisilainenFranciscus de MarchiaFrank, Philipp – Frankena, William K. – Frankfurt, Harry G.Frankfurtin koulukuntaFranklin, Benjaminfransiskaanitfrastinen – Frede, Michael – Fredegisius ToursilainenFrege, GottlobFreire, PauloFreud, SigmundFromm, ErichfronēsisFrye, NorthropFufundamentaaliontologia – fundamentalismi, tietoteoreettinen – funktiofunktio, propositionaalinen – funktionaalinen selittäminen – funktionalismi – Fyfysiikan filosofiaFysiikkafysikaalinen atomismifysikalismifysisFøllesdal, Dagfinn

G

GaGabirol, IbnGabriel, LeoGabrielin torviGadamer, Hans-GeorgGalilei, GalileoGalilein paradoksiGandhi, MahatmaGaon, SaadiaGassendi, PierreGauniloGautama, SiddharthaGauthier, DavidGe – Geach, Peter Thomas – Ge Hong – GeistGeminosgenealogia – geneettinen tietoteoria – geneettinen virhepäätelmä – Gennadius Massilialainen – Gentile, Giovanni – Gentzen, Gerhard – genusgeorgismiGerard CremonalainenGerardus AbbévillelainenGersonides – Gestalt-teoria – Gettier, EdmundGettierin ongelmaGeulincx, Arnold – Gewirth, Alan – Gh – Ghandara – Ghazali, al-Gi – Gibbard, Allan – Giere, RonaldGifford-luennotGilbertus PorretanusGilles de RomeGilman, Charlotte Perkins – Gilson, Étienne – Girard, RenéGlGlaukon – Gleason, Edward – Glover, JonathanGngnoseologiagnosisgnostilaisuusgnothi seautonGoGoclenius, RudolfGodefridus FontaineslainenGodwin, Williamvon Goethe, Johann WolfgangGoldman, AlvinGoodman, Nelson – Goodmanin paradoksi – GorgiasGorgiasGorz, AndréGotama, Akshapada – de Gournay, Marie – GrGramsci, Antonio – Gratianus Monachus – Green, Thomas HillGregorios NazianzilainenGregorios NyssalainenGregorius I SuuriGregorius RiminiläinenGrelling, KurtGrellingin-Nelsonin paradoksiGrene, MarjorieGrice, Herbert Paul – Griffin, James – Grosseteste, Robert – Grossmann, Reinhardt – Grotenfelt, ArviGrotius, HugoGrünbaum, AdolfGuGuattari, FélixGuilelmus ArvernusGuilelmus AutissiodorusGundishapurin akatemiaguruGurwitsch, AronGyGylling, HetaGöckel, RudolfGödel, KurtGödelin epätäydellisyysteoreema

H

Ha — Hh

HaHaack, SusanHaaparanta, LeilaHaarscher, GuyHabermas, JürgenHacker, PeterHacking, IanhaecceitasHaeckel, ErnstHahn, Hanshajautettu tietoHalevi, YehudahallintaparadoksiHamacher, WernerHamann, Johann GeorgHamilton, William – Hamlyn, David W. – Hampshire, Stuart Newton – Hannay, Alastair – Hanson, Norwood Russell – Hare, Richard Mervynharhapäätelmä – Harman, Gilbert – harmonia, ennalta-asetettuHarris, ErrolHart, Herbert Lionel AdolphusHartley, DavidHartman, Gabriel Israelvon Hartmann, Karl Robert EduardHartmann, NicolaiHartshorne, CharlesHarva, Urpo – havainnon filosofia – havaintohavaintojen teoriapitoisuushavaintomaailma – havaitsemisen filosofia – Hawthorne, Johnvon Hayek, Friedrich AugustHehedonismihedonismin paradoksihedonistinen imperatiivi – hedonistinen kalkyyli – Hegel, Georg Wilhelm FriedrichhegeliläisyyshegemoniaHegesias KyreneläinenHeidegger, Martinheikko evidentialismiHeinämaa, SaraHeiricus AuxerrelainenHeisenberg, WernerHekatonhellenistinen filosofiavon Helmholtz, HermannHelsingius, Marcus HenriciHelvétius, Claude AdrienhelvettiHempel, Carl Gustav – Hempelin dilemma – Hempelin–Oppenheimin mallihenkihenkilöHenri GhentiläinenHerakleides PontoslainenHerakleitosHerbart, Johann Friedrich – Herbert Cherburylainen, Edward – von Herder, Johann GottfriedHerillosHermarkhoshermeettinen traditiohermeneutiikkahermeneutiikka, analyyttinenhermeneuttinen kehähermeneuttinen menetelmäHermes TrismegistosHermeticahermetismiHermias AleksandrialainenHermokrates – herramoraali – Herschel, JohnHerzen, AleksandrHertzberg, LarsHesse, Mary – heterologinen – heteronomia, eettinen – heteronormatiivisuusheuristiikka

Hi – Hö

HiHick, Johnhiekanjyvän paradoksi – Hierokles – Hierokles AleksandrialainenHieronymus – Hilarius Pictaviensis – Hilarius Poitierslainen – Hilbert, Davidvon Hildebrand, DietrichHiley, Basilhiljainen tietoHilpinen, RistoHimanen, Pekkahindulainen filosofiaHintikka, JaakkoHipparkhiaHipparkhosHippasosHippiasHippias, laajempi dialogi – Hippias, lyhyempi dialogi – Hirn, Yrjö – historiallinen determinismi – historiallinen materialismihistorianfilosofiahistoriatieteen filosofia – historisismi – HoHobbes, Thomas – Hobhouse, Leonard Trelawney – Hocking, William Ernest – Hodgson, Shadworth – Hoffer, Ericd'Holbach, Paroniholismi – holismi, metodologinen – Holkot, Robert – hollantilainen filosofia – Holt, Edwin – Home, Henry – homologinen – homunculusHonderich, TedHonneth, AxelHook, SidneyHorkheimer, MaxHornsby, Jennifer – Horwich, Paul – HsHsüan-tsangHsün TzuHu – Huineng – humanismihumanismi, sekulaarihumanismi, uskonnollinen – humanististen tieteiden filosofia – von Humboldt, WilhelmHume, DavidHumen giljotiinihuono uskoHursthouse, RosalindHusserl, EdmundHutcheson, FrancisHuxley, Thomas HenryHwHwasser, IsraëlHyhylehylemorfismihylomorfismihylozoismiHypatia Aleksandrialainen – hypokeimenon – hypostaasihypoteesi – hypoteesien varmentaminen – hypoteettis-deduktiivinen tieteenkäsitysHyppolite, Jeanhyvehyve-epistemologiahyve-etiikkahyveet, kristillisethyveet, poliittisethyvetietoteoriahyvyyshyvä elämä – hyvä, korkein – hätäinen päätelmäHøffding, HaraldHölderlin, Johann Christian Friedrichhölynpöly

I

Ia – Im

IaIamblikhosIbIbn Arabi – Ibn Bajjah – Ibn Daud, Abraham – Ibn Ezra, Abraham – Ibn Falaquera, Shem Tov – Ibn Gabirol, SolomonIbn KhaldunIbn RušdIbn Sina – Ibn Tibbon, Samuel – Ididea – ideaali, moraalinen – idealisaatio – idealismi – idealismi, absoluuttinenidealismi, brittiläinenidealismi, kriittinenidealismi, objektiivinenidealismi, platoninenidealismi, saksalainenidealismi, subjektiivinenidealismi, transsendentaalinenideaoppi – ideat, synnynnäiset – identiteetin paradoksi – identiteetti – identiteettiteoriaidentiteettiteoria, esiintymä-identiteettiteoria, tyyppi-ideologiaIf – IF-logiikka – IgIgnatiosignoratio elenchiignostismiIhihme – ihmisen biologia ja filosofia – ihmisen kloonaus, uskontojen näkökantoja – ihmisen toimintaihmisluontoihmisoikeudetIkIkhwan al-Safa' – ikoni – Ikuiseen rauhaanIlIljenkov, EvaldIllich, Ivanillokuutioilmauksen mieli ja merkitysilmentymäidentiteettiteoriailmiöilmoitusIloinen tiedeIm – imaginaatio – immanentti – Imperatiivi, Hedonistinenimperatiivi, kategorinenimplikaatio – implikatuuri – implikatuuri, konversationaalinen

In – Iö

In – indeksi – indeksikaalisuusIn-der-Welt-Seinindeksikaaliindeterminismi – indifferenssi – indikativiinen ehtolause – individuaatioindividualismiindividualismi, metodologinenindividualismi mielenfilosofiassaindoktrinaatioinduktioinduktion ongelma – induktivismi – infima species – informaatio – informaatioetiikka – informaatio ja tieto – Ingarden, Romaninkompatibilismiinstitutionaalinen taideteoria – instrumentaalinen rationaalisuus – instrumentalismiinstrumentalismi, metodologineninstrumentalismi, moraalinen – integriteetti – intellectus – intellekti, aktiivinen – intellekti, passiivinen – intellektuelliIntelligent Design – intelligentia – intelligo ut credamintensiointensionaalisuus – intentio – intentionaalinen suhde – intentionaalisuusintentionaalinen selittämineninteraktiodualismi – interaktionismi – internalismiInternet Encyclopedia of Philosophyinterpretantti – interpretivismi – intersubjektiivisuus – interventionismiintialainen filosofiaintrospektiointuitiointuitionismi, eettinenintuitionismi, matemaattinen – intuitionistinen logiikka – intuitiopumppu – inversio – Inwagen, Peter vanIoIonIqIqbal, Allameh MuhammadIriranilainen filosofiaIrigaray, Luce – irlantilainen filosofia – ironia, romanttinen – ironia, sokraattinenirrationaalisuusirrationalismi – irrealismi – irrefleksiivisyysIrwin, Terence H.IsIsidoros AleksandrialainenIsidorus Sevillalainen – islamilainen estetiikka – islamilainen etiikkaislamilainen filosofiaislantilainen filosofiaisoisäparadoksiisoäitiparadoksiIsokratesIsraeli, IsaacIt – italialainen filosofia – italialainen luonnonfilosofia – itse – itseen yleistäminenitsehillintä – itseisarvo – Itselleni – itsensä kumoava teoria – itsensä syyitsepetositsestä yleistäminen – itsestäänselvyys – itsetajunta – itsetietoisuus – itseys – itämainen filosofiaIu – iustitia

J

Ja – Jaakob Edessalainen – Jackson, Frank CameronJacobi, Friedrich Heinrichjaettu janajainalainen filosofiaJamblikhosJames, C. L. R.James, William – Jamesin–Langen teoria – Jameson, Fredricjansenismi – japanilainen filosofia – Jaspers, KarlJeJeesusJefferson, Thomas – Jeffrey, Richard – Jerusalem, WilhelmJevons, William StanleyJijin ja jangJoJoachim, Harold HenryJohannes DamaskolainenJohannes FiloponosJohannes JandunlainenJohannes KrysostomosJohannes SalisburylainenJohannes Scotus Eriugena – Johnson, William E. – johtopäätösJonas, HansJoogajoonialainen luonnonfilosofiajos ja vain josjoukkojoukko-oppiJujulkinen moraalijumalajumala, aukkojenjumala, epä-Jumala on kuollutJumalan olemassaoloJumalan valtiojumalatodistuksetJung, CarlJustinus Marttyyrijuutalainen filosofiajälkianalyyttinen filosofiajälkistrukturalismijälleensyntyminenJärjen käyttöohjeetjärki – Jørgensen, Jørgen

K

Ka – Kk

Kakaaoskaaosteoriakabbala – Kagan, Shelly – kahden kirjekuoren paradoksi – kaikkien sota kaikkia vastaankaikkivoipaisuuden paradoksiKaila, Einokainiitit – kaitselmus – kaksoisaspektiteoria – kaksoismaa – kaksoisnegaatio – kaksosparadoksi – Kalam-argumentti – kaljun miehen paradoksiKalkidioskalkyylikalkyyli, predikaatti-kalkyyli, propositio-Kallinen, Yrjökaltevan pinnan argumenttikalvinismiKames, Lordi – kanadalainen filosofia – Kane, Robert – ‎kansainvälinen filosofian päiväKansainväliset filosofian olympialaisetkansalaisoikeudetkansalaistottelemattomuuskansalaisuuskansalaisyhteiskuntakansanpsykologiaKant, Immanuelkantilainen etiikkakantilaisuuskantilaisuus, uus-Kantola, F. J.Kapilakapitalismi – Kaplan, David B. – kappalekarma – Karneadeen lankku – KarneadesKarsten, Rafael – karteesinen kehä – kartesiolainen demonikartesiolainen dualismikartesiolainen teatterikartesiolaisuus – Kashmiri Shaiva – Kaspi, Joseph – Kassios Longinoskasuistiikkakasvatusfilosofiakataaritkatalepsis – kategoria – kategorinen imperatiivikategoriavirhekatharsiskathekonkatolisuuskatorthomakatsomusKaufmann, Walter A. – kauna – kauneusKauppi, Raili – kausaalinen selittäminen – kausaalisuus, tilastollinen – kausaatio, mentaalinen – kausaliteettiKautsky, KarlKeKebes – kehitys – kehitysetiikka – kehä, karteesinen – kehäpäätelmäkelloseppävertausKelsen, HansKelsoskemian filosofiaKenny, AnthonyKepler, JohannesKeposkeskiajan filosofiakeskiplatonismiKetonen, OivaKeynes, John MaynardKhKhairefonKhaldun, IbnKharmidesKhatami, MahmoudKhilonKhrysippos – Khusraw, Nasir – Kikielellinen käännekielen kuvateoriakieli – kieli, ajattelun – kieli, eläinten – kieli, formaali – kieli, loogisesti täydellinen – kieli, meta-kieli, objekti- – kieli, uskonnollinen – kieli, yksityinenkielifilosofia – kielioppi, universaali – kielipeli – kieltävä väite – Kierkegaard, Søren – kiina-aivot – kiinalainen filosofiakiinalaisen huoneen argumenttiKilpailijat – Kilpatrick, William Heard – Kilvington, Richard – Kim, Jaegwonkimpputeoria – kimpputeoria, mielen – Kindi, Yaaqub ibn Ishaq al- – kinēsis – Kioton koulukunta – kirjallisuus, filosofinen – kirkkoisät – Kirmani, Hamid al-Din al- – kissa, SchrödingerinKitcher, PhilipKivinen, S. Albert

Kl – Kq

KlKlages, Ludwigklandestiinikirjallisuusklassinen utilitarismiKleanthesKlearkhos SoloilainenKleinomakhosKleitofonKleitomakhosKlemens AleksandrialainenKleobulosKlíma, Ladislavkloonaus – kloonaus, uskontojen näkökantoja – Kn – Kneale, William Calvert – Knuuttila, SimoKoKodály, Zoltánkoekoeteltavuuden periaateKofman, Sarahkognitiotiedekognitivismikoherenssi – koherenssiteoria, totuuden – koherentismikohtalo – kohtuullisuus – Ko Hung – Kojève, Alexandre – kokeellinen filosofia – kokeellinen tutkimuskokemusKokugaku – kollektiivinen vastuu – kollektivismikolmannen ihmisen argumenttikolmannen poissuljetun laki – kolmannuus – kolminaisuusoppiKolotesKomenský, Jan AmosKommentaattori – kommunikatiivinen rationaalisuus – kommunismiKommunistisen puolueen manifestikommunitarismikompatibilismikompleksikysymyskompleksisuusteoria – kompositionaalisuus – kompositio, vääräkomputationalismi – komputationaalinen filosofia – konditionaalikonetietoisuus – konfederalismi – konfirmaatioholismikonfutselaisuus – konjunktio – konnektiivikonnektionismikonnotaatiokonsekventialismikonsensusteoria, eettinenkonseptualismikonservatismikonsilienssikonsistenssikonstitutionalismikonstruktiivinen empirismi – konstruktiivinen logiikka – konstruktiivinen realismikonstruktionismi, sosiaalinen – konstruktivismi – konstruktivismi, matemaattinen – kontekstualismi – kontingenssi – kontingentti olemassaolo – kontingenttien ongelma, tulevaisuuden – kontrafaktuaalinen ehtolausekontraktarismi – kontrapositio – konventionalismi – konversationaalinen implikatuuri – Kopernikus, NikolausKoraani – korealainen filosofia – korjaamattomuus – korkeamman kertaluvun logiikka – korkein hyvä – Korn, Alejandro – korollaari – korppi-paradoksi – korpuskularismi – korrespondenssiteoria, totuudenKorsch, Karl – Korsgaard, Christine – kosmogoniakosmologiakosmologinen todistuskoston laki – Kotarbiński, Tadeusz – Kotkavirta, JussiKoyré, Alexandre

Kr – Kö

KrKraft, VictorKrantorKrates AteenalainenKrates ThebalainenKratylosKratylosKrause, Karl C. F.kreationismiKreikan seitsemän viisastakreikkalainen filosofia – Kreisel, Georg – kriittinen ajattelukriittinen idealismikriittinen koulukuntakriittinen rationalismikriittinen realismikriittinen teoriakriittinen tieteellinen realismiKripke, Saul – Kripke-semantiikka – Krishnamurti, JidduKristeva, Juliakristillinen eksistentialismikristillinen etiikkakristillinen filosofiakristillinen teologiakristilliset hyveet – kriteeri – kriteerin ongelmaKritiasKritiaskritiikkiKritolaosKritonKritonKrohn, SvenKropotkin, PjotrKsKsenofanesKsenofonKsenokratesKuKuhn, Thomas – Kūkai – kuluttajaetiikka – kultainen keskitiekultainen sääntöKungfutsekungfutselaisuuskuolemakuolema, Jumalan – kuolema, tekijän – kuolemanrangaistuskuolemattomuus – Kusch, Martin – kuvateoria, kielenkuvaus – kuvauslogiikka – Kvkvalia – kvalimerkki – kvaliteetti – kvantifikaatio – kvantiteettikvanttilogiikka – kvanttimekaniikan tulkinta – kvanttiteoria ja filosofia – kvanttori – Kvanvig, Jonathan L. – kvasimuisti – kvasirealismi – kvidditeettikvietismiKykybernetiikkakyreneläisetkyynikotKäsikirjakäsi, näkymätönkäsite – käsite, tyydyttämätön ja tyydytetty – käsiteanalyysikäsiterealismi – käsitettävyys – käsitteellinen skeema – käsitteellisten roolien semantiikka – käsityskäytännöllinen filosofiakäytännöllinen syllogismikäytännöllinen viisausKäytännöllisen järjen kritiikkikäytäntö – käännettävyysteesi – käänteinen spektri – kääntämisen epämääräisyys – Köchler, Hans

L

La – Ln

La – laatumerkki – Lacan, JacquesLacoue-Labarthe, PhilippeLagerborg, RolfLagerspetz, Eerik – lainausmerkkien poistaminen – LaitlajiLakatos, ImreLakheslaki, ajattelunlaki, luonnollinen – laki, moraali- – laki, positiivinen – Lakien henkiLakydesLamarck, Jean-BaptisteLambert, Johann Heinrichde La Mettrie, Julien Offrayde La Mothe-Le-Vayer, FrançoisLandtman, GunnarLange, Friedrich Albert – Lankavatara Sutra – LaotseLaplace, Pierre-SimonLarsson, HansLask, Emillaskettavuusteoria – latinalaisamerikkalainen filosofia – latitudinarismi – laupeuden periaate – Laudan, LarryLaurell, Axel Adolf – lause, elementaari- – lause, protokolla- – lausefunktio – lauselogiikkaLavrov, PjotrLe – Le Dœuff, Michèle – Lefebvre, Henri – Leftow, Brian – legalismi – legalismi, kiinalaisen filosofian – legitimiteetti – Le Grand, Antoine – Lehrer, Keith – Leibniz, Gottfried WilhelmLeibnizin laki – Leibowitz, Yeshayahu – lemmaLenin, Vladimirlentävän nuolen paradoksi – Leśniewski, Stanisław – Lessing, Gotthold EphraimLessing, TheodorLeukipposLevi, IsaacLeviathanLévinas, EmmanuelLévi-Strauss, Claude – Lévy-Bruhl, Lucien – Lewin, KurtLewis, Clarence IrvingLewis, David Kelloglex talionisLiliberaalifeminismiliberalismiLiber de causis – libertarianismi – libertiinitLibrary of Living PhilosophersLichtenberg, Georg ChristophLiebmann, Otto – Liezi – liike-elämän etiikka – limaisuus – lingvistinen filosofialinkoargumenttiLipsius, Justus‎Lipton, PeterLlLlull, Ramon

Lo – Lö

LoLocke, John – logiikan neliö – logiikan semantiikka – logiikkalogiikka, aristoteelinenlogiikka, doksastinen – logiikka, dynaaminen – logiikka, episteeminenlogiikka, filosofinenlogiikka, formaalinen – logiikka, konstruktiivinen – logiikka, kuvaus- – logiikka, kvantti-logiikka, matemaattinenlogiikka, modaali- – logiikka, moniarvoinen – logiikka, oletus- – logiikka, parakonsistenttilogiikka, predikaatti- – logiikka, preferenssi – logiikka, propositio- – logiikka, riippumattomuusystävällinen – logiikka, sumealogiikka, symbolinenlogiikka, temporaali- – logiikka, termi- – logiikka, vapaa – logisismiLogoslogos – logosentrismi – lokuutioLonergan, Bernardlooginen atomismi – looginen determinismi – looginen empirismi – looginen kuvarelaatio – looginen notaatio – looginen operaatio – looginen operaattori – looginen positivismi – looginen riippumattomuus – looginen ristiriitalooginen seuraus – looginen vakio – loogisesti täydellinen kieli – Lorhard, JacobLotze, Rudolf HermannLoukola, OlliLovejoy, Arthur O.Lowe, E. J.LuLucretiusLukács, Georg – Łukasiewicz, Jan – Lukianosluokittelu – luokka – luokka, luonnollinenluokkataisteluluolavertausluomiskertomusluonneluonnollinen lakiluonnollinen luokka – luonnollinen ominaisuus – luonnollinen päättelyluonnollinen teologialuonnollisen kielen filosofia – luonnon yhtenäisyys – luonnonfilosofialuonnonfilosofia, italialainenluonnonfilosofia, joonialainenluonnonoikeusluonnontilaLuonteita – luonto – Luria, IsaacLuther, MarttiLyLycan, William G.LykeionLykonLyotard, Jean-FrançoisLysislänsimaisen filosofian historiaLänsimaisen filosofian historialääketieteen etiikkaLöwenthal, Leo

M

M.O.T.

Ma – Md

Mamaailma, mahdollinenMaailmankaikkeudestamaailmankatsomusmaailmankuvamaailmansielumaailmassa-oleminenmaalaisjärkiMach, ErnstMachiavelli, NiccolòMacIntyre, AlasdairMackie, John L. – Macmurray, John – MacrobiusMadhva – Madhyamaka – Magee, BryanMagister (Sententiarum)Mahābhāratamahdolliset maailmatmahdollisuuksien tasa-arvomahdollisuusMaimon, SalomonMaimonides, Moses – Maine de Biran, François-Pierre-Gonthier – Mair (Major), John – de Maistre, Joseph Mariemakrokosmosmaksiimi – maku – Malcolm, NormanMalebranche, Nicolas – malli – malliteoria – Mally, Ernst – maltillinen realismide Man, PaulmandealaisuusMandeville, Bernardmanikealaisuusmannermainen filosofiamannermainen rationalismimannermaisen ja analyyttisen filosofian suhteetMannheim, KarlmantramaolaisuusMarburgin koulukuntaMarcel, GabrielMarcus AureliusMarcus, Ruth BarcanMarcuse, HerbertMarinosMaritain, JacquesMarkion – Marsilius Ingheniläinen – Marsilius PadovalainenMartin, Charles B.Martineau, JamesMarx, Karlmarxilainen filosofiamarxismimarxismi, analyyttinenmarxismi, autonomistinenmarxismi-leninismiMaryn huoneMasaryk, Tomáš – Masham, Damaris Cudworth – maskulismimatemaattinen logiikkamatematiikan filosofiamatematiikka, Aristoteleenmateriamaterialismimaterialismi, dialektinenmaterialismi, eliminatiivinenmaterialismi, emergenttimaterialismi, historiallinenMaterialismi ja empiriokritisismimaterialistinen historiankäsitysMatteus AquaspartalainenMaury, André – maximin – Maxwellin demoniMcMcCabe, HerbertMcClamrock, RonMcDowell, JohnMcGinn, ColinMcLuhan, MarshallMcTaggart, John Ellis

Me – Mn

MeMead, George HerbertmeditaatiomeemimegaralaisetMeinong, Alexius – mekanismi – Mele, AlfredMelissos – Mellor, D. H. – Mendelssohn, MosesMenedemos Eretrialainen – Menedemos kyynikko – Meneksenosmenetelmämenetelmä, sokraattinenmenetelmä, tieteellinenMenger, KarlMengziMenippos GadaralainenMenon – Menonin paradoksi – mens – mentaalinen kausaatio – mentaalinen reduktionismi – mentaalinen tapahtuma – mentaalinen tila – mereologia – meritaistelu, Aristoteleen – meritokratiamerkitsijämerkittyMerkittävien filosofien elämät ja opitmerkityksen verifiointikriteerimerkitysmerkitys ja mieli – merkityslogiikka – merkkimerkkioppiMerleau-Ponty, MauriceMerricks, TrentonMersenne, MarinMeslier, JeanMestari EckhartmetaetiikkametafilosofiametaforametafysiikkaMetafysiikkametafyysinen realismimetainduktio, pessimistinenmetakieli – metalogiikka – metateoriametatieto – metempsykoosi – MeteorologiametodimetodiikkaMetodin esitysmetodinen epäily – metodismi, tietoteoreettinen – metodologiametodologinen anarkismi – metodologinen holismi – metodologinen individualismimetodologinen instrumentalismiMetrodoros Khioslainen – Metrodoros Lampsakoslainen, nuorempi – Metrodoros Lampsakoslainen, vanhempi – MetroklesMetzinger, Thomas – Meyerson, Émile – Mimielenfilosofia – mielen kimpputeoria – mielen simulaatioteoria – mielen teoriateoria – mielimieli ja merkitysmielialamielikuvitusmieli–ruumis-ongelmamielet, muutmiestutkimusmietiskelyMietiskelyjä ensimmäisestä filosofiastamikrokosmosmikyysMi-la-ras-pamiletoslainen koulukuntaMill, Harriet TaylorMill, JamesMill, John Stuart – Miller, David – Millikan, Ruth – Millin menetelmät – mimesisMindMinervan pöllö – ming jia – minimalismi – minimax – Minos – minuus – minä – minäkuvavon Mises, Ludwigvon Mises, Richard – Mitchell, Basil – Mitchell, William – mithralaisuus

Mo – Mö

Momodaalilogiikkamodaalinen realismimodaalisuus – modaalisuus, diakroninen – modaliteettiModeratosmodernismi – modus ponens – modus tollendo ponens – modus tollendo tollens – modus tollens – mohismiMoisio, Olli-Pekka – de Molina, Luis – Molyneux'n ongelma – monadiMonadologia – Monboddo, Lordi – moniarvoinen logiikka – Monimos – moninaisuus, aistimusten – monismimonismi, anomaalinenmonismi, eettinenmonismi, neutraalimonitoteutuvuusmonivedosmallimonofysiititmonofysitismiMonologion – Montague, Richard – de Montaigne, MichelmontanolaisuusMontesquieu – moodi – Moore, George EdwardMooren paradoksimoraalimoraali, julkinenmoraaliaistimoraalifilosofia – moraalilaki – moraalinen absolutismimoraalinen agentti – moraalinen arvostelma – moraalinen instrumentalismimoraalinen motivaatiomoraalinen onni – moraalinen partikularismi – moraalinen pluralismi – moraalinen realismimoraalinen relativismi – moraalinen skeptismi – moraalinen subjektivismi – moraalinen tieto – moraalinen toimijuusmoraalinen universalismimoraalipsykologiaMore, HenryMore, Thomas – moraalinen ideaali – moralistinen virhepäätelmäMorris, Charles – mortalismi – motivaatio – Mouw, Richard – Mo TzuMozimozilaisuusMuMuhammadmuinainen filosofiaMuirhead, John HenryMuistelmiamuistiMulla SadraMulligan, KevinmultiversumiMünchenin fenomenologia – mundus imaginalis – muoto – Murdoch, IrisMure, G. R. G.musiikkifilosofiaMusonius Rufus – musta filosofia – musta laatikko – mu'taziliititmuut mieletmuutosMyMysonmysteeriuskontomystiikka – myytti, annetun – myönteinen ajattelu – myöntävä väite – määritelmä – määritelmä, ostensiivinen – määritelmä, rekursiivinen – määrättyjen kuvausten teoria

N

NaNagarjunaNagel, ErnestNagel, Thomasnaiivi falsifikationisminaiivi realisminaistutkimusNancy, Jean-LucNarayana GuruNasr, Seyyed HosseinnationalismiNatorp, Paul – natura – naturalismi – naturalismi, biologinen – naturalismi, eettinen – naturalismi, ontologinen – naturalismi, tietoteoreettinen – naturalistinen virhepäätelmäNaudé, GabrielnautintoNeNeale, Stephennegaatio – negatiivinen dialektiikka – negatiivinen väite – Negri, AntonioNegt, OskarNemesios EmesalainennerousnestoriolaisuusNeumann, Franz LeopoldNeumann, John vonNeurath, Ottoneurofilosofianeustinenneutraali monismi – neuvostofilosofia – Newcombin paradoksiNewton, IsaacNiNicholas AutrecourtlainenNicolaus CusanusNicole, PierreNielsen, KaiNietzsche, FriedrichNigidius Figulusnihilismi – nihilistin paradoksi – Niiniluoto, IlkkaNiin & näinNikomakhoksen etiikkanimi – nimien koulukunta – nirvana – Nishida Kitaro – Nishitani Keiji – NkNkrumah, KwameNonoemanoesis – nollamääritelmä – nomenklaturismi – nominalismi – nomologinen – nonaggressioperiaate – non-kognitivismi – nonsensenon sequitur – noominen – norjalainen filosofia – normaalimuoto, distributiivinen – normalisointi – normatiivinen etiikka – normatiivisuus – normilogiikka – Norris, John – notaatio, looginen – noumenaalinen maailma – noumenonnousNouveaux essais sur l'entendement humainNovalisNovum OrganumNowak, LeszekNozick, RobertNuNumeniosnuorhegeliläisyysNuorten filosofiatapahtumaNussbaum, MarthaNynyayanykyfilosofia – näennäisfilosofia – näennäismääritelmä – näennäistiedeNäin puhui Zarathustra – näkeminen – näkymätön käsiNäkymätön vaaleanpunainen yksisarvinennäkökulmasidonnaisuuden teoria – näyttäminen ja sanominen

O

Oa – Oakeshott, Michael – Obobjektiobjektiivinen idealismiobjektiivisuusobjektikieliobjektivismiobjektivismi, eettinen – objektivismi, ontologinen – objektivismi, Randin – objektivointi – obligationesOcOccamilainen, WilhelmOccamin partaveitsioccamismiOdOdo TournailainenOh – ohjamerkki – Oi – oikea – oikeamielisyys – oikeiosisoikeistohegeliläisyysoikeudenmukaisuusoikeudenmukaisuusteoriaoikeudetoikeusfilosofiaoikeuspositivismi – oikeuspragmatismi – oikeusrealismioikeutusteoriaOinomaos – oivallus – OjOjennusnuoraOkokkasionalismiOlolemassaoloolemassaolo edeltää olemustaolemassaolo, Jumalan – olemassaolo, kontingentti ja välttämätön – oleminen – oleminen, maailmassa – Oleminen ja aikaolemusolemusajatteluoletus – oletuslogiikka – olevaolevainenolevaisuusOlivi, Petrus Johannes – olio – olio, abstraktiolio sinänsäolkinukkeOlympiodoros nuorempiOlympiodoros vanhempiOm – omaelämäkerta, filosofinen – omatunto – omfalos-hypoteesi – ominaisuus – ominaisuus, ei-luonnollinen – ominaisuus, luonnollinen – ominaisuus, primaarinen ja sekundaarinen – ominaisuusdualismi – omistamattomuuden teoria – omnipotentin paradoksiOn – O'Neill, Onora – OnesikritosOnfray, Michelonnellisuus – onneton tietoisuus – onni, moraalinenonnistuneisuusehto – ontinen – ontologiaontologia, fundamentaali- – ontologia, pluralistinen – ontologinen arvojärjestys – ontologinen idealismi – ontologinen materialismi – ontologinen naturalismi – ontologinen realismi – ontologinen todistusOp – opaakki konteksti – operaatio – operaattori – operationalismioperationalisointiOppenheim, PaulOppenheimer, Franzoppineet libertiinitoptimismiOrOresme, Nicolas – orgaaninen yhteiskunta – orjamoraali – Ortiz-Osés, Andrés – OrganonOrigenesOrtega y Gasset, JoséortodoksiaOso sancta simplicitas – ostensiivinen määritelmä – osoittava määritelmä – OtOtto, RudolfOw – Owen, G. E. L. – Ox – Oxfordin kalkulaattorit

P

Pa – Pk

PaPagels, Heinz R.paha demonipahan ongelmapahepahuuspaideiaPaine, Thomas – pakko – Paley, WilliamPanaitiospaneksperientalismipanenteismipanpsykismipanta rheipanteismi – panteismikiista – Pap, Arthur – Papineau, David – Paracelsusparadigma – paradigmaattinen – paradigmanvaihdosparadoksiParaibatesparakonsistentti logiikka – parallelismi – paralogismiPareto, VilfredoPareto-tehokkuusPariisin oppituomiot – parivaljakkovertaus – ParmenidesParmenidesParfit, Derekpartikulaari – partikulaarinen väittämä – partikularismi – partikularismi, moraalinen – parturin paradoksi – Pascal, BlaisePascalin vaaka – passiivinen intellekti – passiivisuus – passio – pathe – paternalismi – patologisuus – patriarkaatti – Patrizi da Cherso, Francesco – Paulus Venetus – PePeacocke, ChristopherPeano, GiuseppePearce, David – Pears, David – Pearson, Karlpeilitesti – peilivaiheteoria – Peirce, Benjamin – Peirce, Charles S.Peircen nuoliPeisistratospeittävän lain mallipelagiolaisuusPelagiuspeliteoriapelurin todistuspelurin virhepäätelmä – Penbygull, William – Penrose, RogerPépin, JeanperdurantismiperformatiiviperheyhtäläisyysperhosvaikutusPeriandrosperipateettinen koulukuntaperisyntiperlokuutioPerry, Ralph Bartonperseptiopersialainen filosofiapersonalismiperspektivismiperususkomuspessimismipessimistinen metainduktiopetitio principiiPetrarca, FrancescoPetrizi, JoanePetrus Abelardus – Petrus Aureolus – Petrus CapualainenPetrus DamianusPetrus HispanusPetrus LombardusPetrus RamusPfPfänder, AlexanderPh – Philippe Le Chancelier – Philippus Cancellarius – Phillips, D. Z. – Philosophiae Naturalis Principia Mathematicaphilosophia perennisPhilosophical LexiconPiPico della Mirandola, GianfrancescoPico della Mirandola, GiovanniPidot, Ksenofonin – Pidot, Platonin – Pieniä tutkielmiaPietari LombardialainenPietarinen, JuhaniPietarin paradoksiPihlström, Samipiilotajunta – pintarakenne – de Pisan, Christine – pistis – PittakosPitts, Walter

Pl – Pq

PlPlace, UllinPlanck, MaxPlantinga, Alvinvon Plato, JanPlatonplatonilainen tietoteoriaPlatonin AkatemiaPlatonin dialogien sivuhenkilötPlatonin epäperäiset teoksetPlatonin kirjeetPlatonin partaplatoninen idealismiplatoninen realismiplatonismiplatonismi, keski-platonismi, uus-Plehanov, GeorgiPlethon, Georgios GemisthosPlinius nuorempiPlinius vanhempiPlotinos – pluralismi – pluralismi, moraalinen – pluralistinen koulukuntapluralistinen ontologiaPlutarkhosPnpneumaPopohjoismainen filosofiapoikkeusparadoksiPoincaré, HenriPolanyi, MichaelPolemonPolgar, Isaacpoliittinen eläinpoliittinen filosofiapoliittinen instrumentalismi – poliittinen velvoite – poliittiset hyveet – politiikan teoria – politiikkaPolitiikkaPollock, FriedrichPolyainos LampsakoslainenPolykarposPolystratosPomponazzi, PietroPopper, KarlPopperin kolme maailmaa – populaarifilosofia – Porfyrioksen puuPorfyriosPort-Royalin logiikkaPoseidoniospositiivinen agnostismipositiivinen ajattelu – positiivinen laki – positio – positivismipositivismi, looginenpositivismi, oikeus- – possibilismi – postgenderismipost hoc ergo propter hocpostanalyyttinen filosofiaposthumanismipostmoderni filosofiapostmodernismipostseksualismipoststrukturalismipostulaattipotentiapotentiaalisuus

Pr – Pö

Prpragmaattinen realismipragmaattinen totuusteoriapragma-dialektiikkapragmatiikkapragmatismipragmatismi, uus-pragmatisismipraktinen syllogismiPraxis-ryhmä – predikaatti – predikaattikalkyylipredikaattilogiikka – preferenssilogiikka – preferenssiutilitarismipremissipremissi, virheellinenpresentismipreskriptivismiPrice, H. H. – Price, Richard – Prichard, Harold Arthur – Priestley, Joseph – primaarinen ominaisuus – prima materia – Principia MathematicaPrinciples of MathematicsprincipiumprinsiippiPrior, ArthurprioritarismiproblemaattisuusProdikosprohairesis – projektivismi – ProklosProlegomenaproletariaatin diktatuuriproletariaatti – pronoia – propositiopropositiokalkyylipropositiologiikka – propositionaalinen asenne – propositionaalinen funktioprosessi – prosessifilosofia – prosessireliabilismi – prosessiteologia – ProslogionProsperus AkvitanialainenProtagorasProtagorasprotasis – protokollalause – Proudhon, Pierre-Joseph – providentia – prudentiaPsPsellos, MikaelPseudo-Dionysios Areopagita – pseudofilosofia – pseudoskeptismipseudotiedepsykhepsykoanalyysipsykofyysinen ongelma – psykofyysinen parallelismi – psykofyysiset lait – psykologia, Aristoteleen – psykologia ja filosofia – psykologia, moraali-psykologian filosofiapsykologinen atomismipsykologismipsyykePu – Pudgalavada – Pufendorf, Samuelpuheakti – puheenaiheneutraalius – puhetaitoPuhtaan järjen kritiikki – puolalainen filosofia – puolalainen notaatio – puolueellisuus – puolueettomuus – Purva MimamsaPutnam, HilaryPuutarhaPypyhäpyhä kirjoitusPylyshyn, ZenonPyrrhonpyrrhonismipythagoralaisuusPythagorasPythiaspäältävyysPääomapäättelypäättely, luonnollinen – päättelyskeema – Päättävä epätieteellinen jälkikirjoituspöllö, Minervan

Q

Ququaliaqueer-teoriaquietismiQuine, Willard Van Ormanquidditas – Quinton, Anthony – quinquae viae

R

RaRaamattuRabanus MaurusRadcliffe Richards, JanetRadhakrishnan, Sarvepalli – radikaali empirismi – radikaali filosofia – radikaalifeminismi – raitiovaunuongelma – Raja-joogarajanveto-ongelma – rakenteellinen väkivalta – rakkaus hyveenä – RamakrishnaRamanujaramismiramistinen logiikkaRamsey, Frank P.Ramus, PetrusRand, Ayn – randilaisuus – ranskalainen filosofia – ranskalainen feminismi – ranskalainen materialismi – Rantala, Veikko – Rashdall, Hastings – rasismiratiorationaalisen valinnan teoriarationaalisuus – rationaalisuus, instrumentaalinen – rationaalisuus, kommunikatiivinen – rationalismirationalismi, kriittinen – rationalismi, tietoteoreettinen – Rawls, JohnRaymundus PenyafortelainenRaz, JosephRerealismi, anti-realismi, eettinenrealismi, entiteetti-realismi, konstruktiivinenrealismi, kriittinenrealismi, kriittinen tieteellinen – realismi, kvasi- – realismi, maltillinen – realismi, metafyysinen – realismi, modaalinenrealismi, moraalinenrealismi, naiivirealismi, oikeus- – realismi, ontologinen – realismi, platoninen – realismi, semanttinen – realismi, sisäinenrealismi, strukturaalinenrealismi, suorarealismi, teistinenrealismi, tietoteoreettinen – realismi, transsendentaalinen – reductio ad absurdumreduktiivinen materialismireduktioreduktionismireduktionismi, anti- – reduktionismi, mentaalinen – reduktionismi, psykologinen – redundanssi – redundanssiteoria, totuuden – Rée, Paul – reema – Reenpää, Yrjörefleksiivisyys – reflektiivinen tasapaino – reformi, yhteiskunnallinen – reformoitu epistemologia – regressio – regressioargumentti – regressio, ääretön – regulatiivinen periaate – Rehberg, August Wilhelm – rehellisyysReich, WilhelmReichenbach, HansReid, ThomasreifikaatioReinach, AdolfReinhold, Karl Leonhardreinkarnaatio – rekursiivinen menetelmä – rekursiivinen määritelmä – rekursionismi – relaatiorelativismirelativismi, moraalinen – relativismi, tieto- – relativismi, totuus- – relevanssilogiikka – reliabilismiRemigius Auxerrelainenrenessanssifilosofia – Renouvier, Charles Bernard – representaatiorepresentationalismiRescher, Nicholasres cogitansres extensaretoriikkaRetoriikkarevisionaarinen metafysiikkaRh – Rhabanus Maurus – RiRicardo, David – Richardin paradoksi – Richardus SophistaRickert, HeinrichRicœur, Paulrigidi designaattori – riippumattomuus, looginen – riippumattomuusystävällinen logiikka – riittävä ehtoriittävän perusteen periaateristiriidattomuusristiriita – risus sophisticus – ritari, uskonRoRoerich, Nicholas – rohkeus – romaani, filosofinen – romantismi – romanttinen ironia – Romero, Francisco – roomalainen filosofiaroomalainen oikeusRorty, RichardRoscellinus – Rosenstock-Huessy, Eugen – Rosenzweig, Franz – Rosmini, Antonio – Ross, Alf – Ross, William David – Rougier, LouisRousseau, Jean-JacquesRoutledge Encyclopedia of PhilosophyRoyce, JosiahRuRufus Cornwallilainen, RichardusRunousoppirunsauden periaateruotsalainen filosofiaRussell, BertrandRussellin paradoksiRussellin teekannuRust, Georgeruumisruumis–mieli-ongelmaRyRyle, Gilbert

S

Sa – Sg

SaSaadia Ben Joseph GaonSaarinen, Esade Sade, Markiisi – Sainsbury, Mark – de Saint-Simon, HenriSajama, Seppo – saksalainen filosofia – saksalainen idealismisalaiset opetukset antiikin filosofeillaSalmon, Wesley C.Salomaa, J. E. – Salomé, Lou Andreas – salva veritateSamkhya – Sánchez, Francisco – Sandu, GabrielSankaraSankhya – sanominen ja näyttäminen – Santayana, GeorgeSapirin–Whorfin hypoteesiSartre, Jean-PaulSassoferrato, Bartolus deSata koulukuntaasatanismi – satisfaction – satisfiointi – SatyrosSc – Scanlon, Thomas M. – Schacht, Richard – Scheler, MaxSchelling, Friedrich Wilhelm – Schiffer, Stephen – Schiller, Ferdinand Canning ScottSchiller, Johann Christoph Friedrich vonSchlegel, Karl Wilhelm Friedrich vonSchleiermacher, Friedrich Daniel ErnstSchlick, MoritzSchneerson, Menachem MendelScholem, GershomSchopenhauer, ArthurSchulze, Gottlob ErnstSchuon, FrithjofSchütz, AlfredSchrödingerin kissaSchweitzer, AlbertscientiaScotus, Johannes DunsScotus Eriugena, JohannesScruton, RogerSeSearle, John – Sebond, Raymond – Sederholm, Carl RobertSederholm, KarlSein – Sein, In-der-Welt- – Sekstos Empeirikos – seksuaalietiikka – sekulaari humanismisekularismi – sekundaarinen ominaisuus – selittäminenselittämisen subsumptioteoriaselitysselitysvoimaSellars, Roy WoodSellars, Wilfrid – semantiikan julkilausumattomuus – semantiikka – semantiikka, formaali – semantiikka, logiikan – semanttinen eksternalismi – semanttinen holismi – semanttinen internalismi – semanttinen nousu – semanttinen realismi – semanttinen totuusteoria – semiotiikkasemipelagiolaisuusSen, Amartya K.Seneca nuorempi – Seng-Chao – Sengzhao – sensualismiSentenssitsentimentalismiSerres, Michelsetiläisyysseuraamusetiikkaseuraus, looginenseurausetiikkaSfSfairosSiddhartha Gautama

Sh – Sq

Sh – Shahrastani, al- – Shaftesbury, Lordi – Shaiva Siddhanta – Shaiva, Kashmiri – Sharpe, Johannes – Shefferin viivaShestov, Lev – Shoemaker, Sydney – Shpet, Gustav – Shusterman, Richard – SiSider, TedSidgwick, Henrysielusielu, maailman-sielunliikutussielunvaellusSielustaSigerus BrabantilainenSihvola, JuhaSiirala, Martti – Sijistani, Abu Ya‘qub al- – Simmel, GeorgSimmias – Simon – Simon Favershamilainen – Simons, Peter – Simplikios – simulaatioteoria, mielen – Singer, Petersingulaari – singulaaritermi – singularitarianismisingulariteetti, teknologinenSinnSintonen, Mattisisäinen aistisisäinen realismi – sisäinen syy – sisäiset suhteet – sisäisyys – sisältö, ei-käsitteellinen – situationismiSkskandinaavinen filosofiaskeemaskeptikotskeptismi – skeptismi, moraalinen – skeptismi, pseudo-skeptismi, tieteellinenskientismiSkinner, Quentinskolastiikkaskolastinen filosofia – Skolemin paradoksi – skotismi – skotlantilainen filosofia – skotlantilainen valistusSmSmart, John J. C.Smith, AdamSmith, Barry – Smith, John – SnSnellman, J. V.SoSober, ElliottsofiasofismiSofistisofistitsofos – sōfrosynē – Sohn-Rethel, Alfred – Sohravardi, Shahab al-Din – sokraatikotsokraattinen dialogisokraattinen ironiasokraattinen menetelmäsokraattinen ongelmaSokrateen puolustuspuheetSokrateen puolustuspuhe, Ksenofonin – Sokrateen puolustuspuhe, Platonin – Sokratessolipsismi – Solomon, Robert C. – Solon – Soloveitchik, Joseph – Solovjov, Vladimir – sopimus, yhteiskunta- – Sorabji, Richard Ruston Kharsedji – Sorel, Georgessorites-paradoksiSosa, Ernestsosiaalidarvinismi – sosiaalinen insinöörityö – sosiaalinen konstruktionismi – sosiaalinen tietoteoria – sosialismi – Soskice, Janet Martin – soveltava etiikkasovinnaistapaSpspecies – spekulatiivinen – Spencer, HerbertSpengler, Oswaldspesismi, eettinenSpeusipposSpinoza, Baruchspinozismi – spontaanisuus – Sprigge, Timothy L. S.

Sr – Sö

Ststadion-paradoksiStalnaker, Robert C.standpoint-tietoteoriaStanford Encyclopedia of PhilosophyStapledon, OlafStegmüller, WolfgangStein, EdithSteiner, RudolfStenius, ErikStephanuksen numerointi – Stephen, Leslie – Sterry, PeterSteuco, AgostinoStevenson, Charles L.Stewart, DugaldStewart, Melville Y. – Stich, Stephen – Stiegler, BernardStilponStirling, James HutchisonStirner, Maxstoalaisuusstokastinen prosessiStout, GeorgeStove, DavidStrabonStratonStrauss, LeoStrawson, Peter F. – Stroud, Barry – strukturalismistrukturalismi, jälki-strukturaalinen realismiStump, EleonoreStumpf, CarlSuSuárez, Francisco – sub specie aeternitatis – subjekti – subjektiivinen idealismisubjektiivisuussubjektivismisubjektivismi, eettinen – subjektivismi, ontologinen – subjunktiivinen ehtolause – subliimi – sub-toiseus – substanssisubstanssidualismi – substantiaalinen muoto – substraatti – subsumptioteoria, selittämisensufilaisuus – Suhrawardi, Shahab al-Din – suhteet, sisäiset ja ulkoiset – sui generissuku – sukupuolen filosofia – sukupuolieron teoria, radikaalisukupuolimoraali – suljettu ajattelu – suljettu lausesulkeistaminensumea logiikkaSumma contra gentilesSumma logicaeSumma theologiae – summum bonum – Sundwall, Johan Matthiassuomalaisen filosofian historiaSuomen filosofinen yhdistyssuomiessuora realismisupererogaatiosupervenienssiSuppes, Patrick – suppositioteoria – SutraSuuri moraalioppisuvaitsevuusperiaatesuvereniteettiSwSwedenborg, EmanuelSwinburne, RichardSysyllogismisyllogismi, käytännöllinensyllogistiikka – symboli – symbolinen logiikka – symmetrisyys – sympatia – synderesis – syndikalismi – synkategoremaattinen – synnynnäiset ideat – syntagmaattinen – syntaksisynteesisynteettinensynteettinen a priorisynteettinen lausesynteettinen totuussyntiSyntymisestä ja häviämisestäsyntymäpäiväongelmaSyrianos – syvärakenne – syy – syy, sisäinen ja ulkoinen – syy-seuraus -suhdeSärkilahti, Petrus (Pietari)sääntö, kultainen

T

Ta – Th

Tatabula rasaTagore, Rabindranathtahdonvapauden ongelmatahdonvapaustahto valtaan – Tai Chen – taidefilosofia – Tai Tung-yuan – Taivaasta – taivas, kristinuskon – tajunnanvirta (psykologia) – tajuntatajunta, ali-Taketani, Mitsuotaksonomia – Taliaferro, Charles – talio-periaatetaloudellinen determinismitaloustieteen filosofiaTampereen fenomenologiaTanabe, HajimeTanakhtanskalainen filosofiatantrataotaolaisuustapatapahtumatapauskohtainen etiikkatarkoitustarkoitus, elämäntarkoitusperäetiikkaTarski, Alfredtasa-arvotasa-arvo, mahdollisuuksientautologiatavallisen kielen filosofiatavarafetisismi – Taylor, Charles – Taylor, Richard – Taylor, ThomasTe – te – teesiteismiteismi, anti-teistinen realismi – tekijän kuolema – tekniikan filosofia – teknologinen singulariteettitekotekoäly – tekoälyn filosofia – Teleklesteleologiateleologinen etiikkateleologinen todistusTelesio, Bernardino – temperantia – temporaalilogiikkaTengström, Johan JakobTenkku, Jussiteonfilosofiateodikeateodikean ongelmateologiteologiateologia, luonnollinen – teologia ja filosofia – teologinen antropologiateoreemateoreettinen filosofiateoria – teoria, itsensä kumoava – teoriapitoisuus, havaintojen – teoriateoria, mielen – teosofia – termi – termilogiikka – tertium non daturTertullianustetrafarmakostetraktysThThagard, Paul R.ThalesTheagesTheaitetosTheanoThemistiosThéodicéeTheodoricus Chartreslainen – Theodoricus Freibergilainen – Theodoros JumalatonTheofrastostherapeutaiTheseuksen laivaThomson, Judith JarvisThoreau, Henry DavidThrasymakhosThree Dialogues Between Hylas and PhilonousThuronius, Andreas – thymoeides

Ti – Tq

Ti – Tibbon, Samuel Ibn – tiedetiede, näennäis-tiede ja filosofiatiede ja uskontotiedeoppi – tiedollinen asenne – tiedonintressitiedon rajattiedonsosiologiatiedän, etten tiedä mitään – tieteellinen determinismi – tieteellinen maailmankatsomustieteellinen menetelmätieteellinen realismitieteellinen selittäminentieteellinen tietotieteellinen vallankumoustieteen etiikkatieteen ja uskonnon välinen suhde – tieteen monimuotoisuus – tieteen reunaehdot – tieteen uskontokritiikki – tieteen ykseys – tieteenfilosofia – tieteenfilosofia, feministinen – tieteenkäsitys, hypoteettis-deduktiivinen – tieteentiede – tieteiden sota – tieteiden ykseys – tieteiskatsomustietotieto, hajautettutieto, hiljainentieto, tieteellinentieto ja uskotieto-oppi – tietoisuuden vaikea ongelma – tietoisuus – tietoisuus, onneton – tietoisuus, väärätietojenkäsittelytieteen filosofiatietokone-etiikka – tietorelativismi – tietosanakirja, filosofinentietoteoreettinen anarkismitietoteoreettinen realismi – tietoteoreettinen relativismi – tietoteoria – tietoteoria, evolutiivinen – tietoteoria, feministinen – tietoteoria, geneettinen – tietoteoria, hyve-tietoteoria, platonilainen – tietoteoria, sosiaalinen – tietäminentietämys – tilastollinen kausaalisuus – TimaiosTimon FleiuslainenTo – todellinen – todellisuustodellisuuskäsitys – todellisuuskäsitys, naturalistinen – todellisuuskäsitys, tieteellinentodennäköisyystodistelu, virheellinentodistuksen taakkatodistus – todistusteoria – Todorov, Tzvetantoimijuus, moraalinen – toiminnallinen selitys – toiminta, ihmisentoimintateoriatoinen sofistiikkatoisen kertaluvun logiikkatoiseus – toiseus, Peircen – toivo – tokentoken-identiteettiteoriaToland, JohnTolstoi, Leotolstoilaisuustomismi – tomismi, analyyttinen – tomismi, uus-tosiasia – tosiasia, yhteiskunnallinen – toteuttaminen – toteutuvuus – totuuden koherenssiteoria – totuuden korrespondenssiteoriatotuuden vastaavuusteoriatotuudenkaltaisuustotuudenkantajatotuudentekijätotuustotuusarvototuusehtototuusfunktiototuusrelativismitotuustaulutotuusteoria, pragmaattinen – totuusteoria, semanttinen – totuusteoriattotuutta muuttamattaToulmin, Stephen

Tr – Tö

TrTractatus logico-philosophicusTractatus theologico-politicustraditionalistinen koulukuntatragediatranshumanismitransitiivisuus – transpositio – transsendentaalinen analytiikka – transsendentaalinen argumentti – transsendentaalinen deduktiotranssendentaalinen idealismi – transsendentaalinen realismi – transsendentaalisuus – transsendentalismi – transsendenssiTrapezuntios, GeorgiosTreatise Concerning the Principles of Human KnowledgeTreatise of Human Nature, ATrendelenburg, Friedrich AdolftriangulaatioTripitaka – trooppi – Trotski, LevTu – Tugendhat, Ernst – tulevaisuuden kontingenttien ongelma – tulkinnos – tulkinta – tulkinta, kvanttimekaniikan – Tullius, MarcustunneTuomas AkvinolainenTuomas ErfurtilainenTuomas KempiläinenTuomela, RaimoTuring, AlanTuringin koneTuringin testi – Turnbull, George – Turner, Denys – Turunen, Kari E.Tusi, Nasir al-DinTutkielma ihmisten välisen eriarvoisuuden alkuperästä ja perusteistaTwTwardowski, KazimierzTwo Treatises of GovernmentTytyhjä tauluTyhmyyden ylistystykhismiTyrannion – tyydyttämätön ja tyydytetty käsite – tyyppi – tyyppiteoria – tämyys – tässä on käsi – täydellisyystäällä-olo

U

UbÜbermenschUl – ulkoinen syy – ulkoiset suhteet – UnUnamuno, Miguel deuniargumentti – uniformitarianismi – universaali – universaali kielioppi – universaalien ongelmauniversaalikiistauniversaalikvanttoriuniversaalipreskriptivismi – universaaliväittämä – universalisoitavuus – universalismiuniversalismi, moraalinen – unkarilainen filosofia – Ususkousko, huono – usko hyveenä – usko ja tietouskomususkomus, perus-uskomusjärjestelmäuskon ritari – uskonnollinen etiikka – uskonnollinen humanismi – uskonnollinen kieli – uskonnollinen kokemususkonnonfilosofiauskonnon ja tieteen välinen suhdeuskonnonvastaisuususkonnottomuususkonto – uskonto ja filosofia – uskonto ja moraaliuskonto ja tiedeuskontokritiikkiUtutilitarismiutilitarismi, klassinenutilitarismi, preferenssi-utilitarismi, taloudellinenutopiaUtopiaUu – Uuden Englannin transsendentalismi – uusaristotelismiuushegeliläisyys – uusi realismi – uuskantilaisuusuuskungfutselaisuus – uusobjektiivisuus – uusplatonismiuuspositivismiuuspragmatismiuuspythagoralaisuus – uusrealismi – uusskolastiikka – uusstoalaisuusuustomismi

V

Vavahva evidentialismiVaihinger, Hans – vaikutelma – vaikuttajaVailati, GiovanniVaisheshikavakaumus – vakiokonjunktio – vakio, looginen – valaistuminenvalehtelijan paradoksivalentinolaisuusValentinosvalidi päättelyvalistusaikavalistusfilosofiaValla, Lorenzovallankumousvallankumous, tieteellinenvaltavaltaan, tahtovaltioValtioValtiomiesvangin dilemmavanhahegeliläisyysvapaa-ajattelu – vapaa logiikka – vapaamatkustajan ongelmavapaa tahtovapaat taiteetvapausVardy, Peter – varmuus – Varto, Juhavasemmistohegeliläisyysvastaavuusteoria, totuudenvastaesimerkki – vastakohtapari, binaarinen – Vasubandhu – Vattimo, GianniVeVedanta – velvoite, poliittinen – velvollisuusvelvollisuusetiikka – venäläinen filosofia – verifikationismiverifiointikriteeri, merkityksenverifikationistinen merkitysteoria – vertaileva filosofia – ViVico, GiambattistaVictorinus, Mariusvieraantuminenvierassieluisuuden ongelmaviestintäviisasviisausviisaus, käytännöllinen – viisiminuuttinen maailma – viisi tietä – viittaaminen – viittaus – Vilhelm AuvergnelainenVilhelm ChampeauxlainenVilhelm MoerbekelainenVilhelm OccamilainenVilkka, Leenavirhe, argumentointi-virhe, kategorinenvirheellinen analogiavirheellinen premissivirheellinen todisteluvirhepäätelmävirhepäätelmä, ekologinenvirhepäätelmä, moralistinenvirhepäätelmä, naturalistinenVirilio, Paulvitalismide Vitoria, Francisco – viulisti – VivekanandaVives, Juan LuisVoVoegelin, EricVoltairevoluntarismiVuvuorisaarna – vuorovaikutusteoriat – VyVydūnasVygotski, Levväiteväitelauseväittämä – väittämä, partikulaarinen – väkivalta, rakenteellinen – välittömän viittaamisen teoria, erisnimienvälttämättömyysvälttämätön ehto – välttämätön olemassaolo – väriteoriat – vääräväärä dilemmaväärä divisioväärä kompositioväärä tietoisuus

W

WaWaismann, Friedrich – Wang Bi – Hao WangWang Shou-JenWang Yangming – Warburton, William – Wasonin korttitehtävä – Watsuji Tetsuro – Watts, AlanWeWeber, MaxWeil, SimoneWeiss, PaulWest, CornelWestermarck, EdwardWhWhewell, WilliamWhichcote, BenjaminWhitehead, Alfred NorthWiWienin piiriWilenius, ReijoWillelmus AuvergnelainenWillelmus Concheslainen – Williams, Bernard – Williams, D. C. – Wilson, John Cook – Winch, PeterWindelband, WilhelmWittfogel, Karl A.Wittgenstein, LudwigWoWolff, ChristianWollstonecraft, MaryWolterstorff, Nicholas‎Worrall, JohnWorthington, JohnWr – Wright, Chauncey – von Wright, Georg HenrikWuWundt, WilhelmWyWyclif, John

X

XuXuanzangXun Zi

Y

YaYajnavalkyaYang HsiungYangming, WangYang XiongYh – yhdysvaltalainen filosofia – yhteensopivuusteoria, totuuden – yhteiskunnallinen tosiasia – yhteiskunnallinen uudistus – yhteiskunta – yhteiskunta, orgaaninen – yhteiskuntafilosofiaYhteiskuntasopimuksestayhteiskuntasopimusyhteiskuntatieteiden filosofia – yhteiskuntatieteiden tutkimusmenetelmät – yhteiskuntavastuuyhteismitattomuusyhteisöYiyin-yangYkyksilöyksilöityminen – yksinkertaisuus – yksityisen kielen argumentti – yksmerkki – Ylyleiskäsite – yleistahto – yleistäminen, itseenyleistäminen, itsestäyleväyli-ihminen – ylimääräytyneisyys – Ymymmärryksen kategoriatymmärrysympäristöetiikkaympäristöfilosofiaYo – Yogacara – Yryritysten yhteiskuntavastuuYrjönsuuri, Mikko

Z

ZaZabarella, JacopoZagzebski, LindaZalta, Edward N.Zapffe, Peter WesselZarathustrazarathustralaisuusZezen-buddhalaisuusZenon ElealainenZenon KitionilainenZenon SidonlainenZenon TarsoslainenZenonin paradoksitZerzan, JohnZh – Zhang Zai – Zhu XiZiZhuangziŽižek, SlavojZozombi, filosofinenzoon politikon

Ä

Ääälykkyysälykäs suunnitteluäärettömyysääretön regressioäärirealismi