Roald Hoffmann
«L'arte è in gran parte un'attività di scoperta: scoperta delle verità profonde che sono intorno a noi, che spesso si sovrappongono ma più spesso travalicano l'insieme dei problemi che la scienza si è proposta di tentare di capire.»
(Roald Hoffmann)
Roald Hoffmann (Zoločiv, 18 luglio 1937) è un chimico, scrittore e divulgatore scientifico statunitense di origini ebraiche e polacche. I suoi studi di chimica teorica sui meccanismi delle reazioni gli hanno valso il premio Nobel nel 1981.
Biografia
Roald Hoffmann è nato a Złoczów, in Polonia (oggi Ucraina) ed è stato chiamato Roald in onore dell'esploratore norvegese Roald Amundsen; il suo nome di nascita è Roald Safran, Hoffmann è il cognome del padre adottivo. In seguito all'invasione della Polonia da parte di Hitler, venne rinchiuso insieme alla sua famiglia prima in un ghetto e poi in un campo di concentramento, dal quale riuscì a fuggire insieme alla madre nel 1939. Il padre naturale fu invece ucciso dai nazisti durante un successivo tentativo di fuga.[1] Dopo la seconda guerra mondiale fuggì dalla Polonia comunista con la madre e il patrigno, spostandosi in Cecoslovacchia, Austria, Germania e, infine, emigrando definitivamente negli Stati Uniti d'America nel 1949.
Qui, il giovane Hoffmann frequentò la Columbia University, dove si laureò in chimica e ottenendo poi il PhD ad Harvard con William N. Lipscomb, Jr. nel 1962. In seguito, iniziò la collaborazione con Robert Burns Woodward, sviluppando insieme a lui le regole per spiegare alcuni meccanismi di reazione (le regole di Woodward-Hoffmann). Queste ricerche gli valsero il Premio Nobel per la chimica nel 1981, e la medaglia Priestley nel 1990.
In seguito ha rivolto i suoi studi, e li prosegue tuttora, alle proprietà e al comportamento di sostanze organiche ed inorganiche e dei materiali, sviluppando il metodo di Hückel esteso che ha proposto nel 1963.
Si ritirò dall'insegnamento nel 2007, dedicandosi all'attività di divulgatore scientifico.
Lo scienziato e il divulgatore
«Gli scienziati hanno l'obbligo di parlare alla gente.»
(Roald Hoffmann)
Oltre ai meriti scientifici, Hoffmann è noto anche per l'impegno nella divulgazione scientifica, e per l'attività di scrittore. Ha infatti pubblicato numerosi articoli sia su riviste specializzate, sia su periodici rivolti al grande pubblico (come lo statunitense American Scientist). Ha al suo attivo inoltre alcuni libri di divulgazione scientifica, anch'essi rivolti a lettori non-specialisti, e due collezioni di poesie: "The Metamict State" (1987, ISBN 0-8130-0869-7) e "Gaps and Verges" (1990, ISBN 0-8130-0943-X). Ha anche scritto una commedia a quattro mani con Carl Djerassi intitolata "O2 Oxygen" sulla scoperta dell'ossigeno ma soprattutto su quello che significa essere uno scienziato e l'importanza del processo della scoperta nella scienza.
Hoffmann ha spesso affermato di considerare l'insegnamento e la diffusione delle conoscenze scientifiche al pubblico un compito importante tanto quanto l'attività di ricerca stessa. Con questo scopo, Hoffmann ha esteso la divulgazione scientifica anche ad altri media, come la televisione: è stato ospite fisso di una serie TV intitolata "World of Chemistry", trasmessa dalla rete statunitense PBS a partire dal 1990, nella quale ha esplorato e spiegato diversi concetti di chimica, con esempi di esperimenti e interviste a chimici. Appassionato di arte, è anche recentemente apparso in un altro show televisivo americano intitolato "Entertaining Science, "nel quale ha analizzato gli elementi di contatto tra l'arte e la scienza.
Un suo libro recente, "The same and not the same", tratta del concetto di isomeria in chimica, ed esplora le tematiche dell'identità sia da un punto di vista chimico che artistico e letterario; nel 2005 è stato pubblicato in Italia da Longanesi, con il titolo "La chimica allo specchio".
Opere
- La chimica allo specchio, Longanesi, 2005
- Se si può, si deve?, Di Renzo Editore, 2007
- Come pensa un chimico? Di Renzo Editore, 2009
Note
- ^ (EN) Dyuk FAMILY, su db.yadvashem.org.
Altri progetti
Altri progetti
- Wikimedia Commons
- Wikimedia Commons contiene immagini o altri file su Roald Hoffmann
Collegamenti esterni
- Sito ufficiale, su roaldhoffmann.com.
- (EN) Roald Hoffmann, su Enciclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
- (EN) Roald Hoffmann, su nobelprize.org.
- (EN) Roald Hoffmann, su royalsociety.org, Royal Society.
- (EN) Roald Hoffmann, su Mathematics Genealogy Project, North Dakota State University.
- (EN) Opere di Roald Hoffmann, su Open Library, Internet Archive.
V · D · M | |
---|---|
Roger Adams (1964) · Frank Albert Cotton, Gilbert Stork (1982) · Roald Hoffmann, George C. Pimentel, Richard Zare (1983) · Harry B. Gray, Yuan T. Lee, Carl S. Marvel, Frank H. Westheimer (1986) · William S. Johnson, Walter H. Stockmayer, Max Tishler (1987) · William O. Baker, Konrad Emil Bloch, Elias James Corey (1988) · Richard B. Bernstein, Melvin Calvin, Rudoph A. Marcus, Harden M. McConnell (1989) · Elkan Blout, Karl August Folkers, John D. Roberts (1990) · Ronald Breslow, Gertrude B. Elion, Dudley Herschbach, Glenn Theodore Seaborg (1991) · Howard Ensign Simmons Jr. (1992) · Donald J. Cram, Norman Hackerman (1993) · George S. Hammond (1994) · Thomas Cech, Isabella L. Karle (1995) · Norman Davidson (1996) · Darleane C. Hoffman, Harold S. Johnston (1997) · John W. Cahn, George M. Whitesides (1998) · Stuart A. Rice, John Ross, Susan Solomon (1999) · John D. Baldeschwieler, Ralph F. Hirschmann (2000) · Ernest R. Davidson, Gábor Arpad Somorjai (2001) · John I. Brauman (2002) · Stephen J. Lippard (2004) · Tobin J. Marks 2005) · Marvin H. Caruthers, Peter B. Dervan (2006) · Mostafa A. El-Sayed (2007) · Joanna S. Fowler, JoAnne Stubbe (2008) · Stephen J. Benkovic, Marye Anne Fox (2009) · Jacqueline K. Barton, Peter J. Stang (2010) · Allen Bard, Frederick Hawthorne (2011) · Judith P. Klinman, Jerrold Meinwald (2012) · Geraldine L. Richmond (2013) · Paul Alivisatos (2014) |
V · D · M | |
---|---|
Linus Pauling (1931) • Oscar K. Rice (1932) • Frank H. Spedding (1933) • C. Frederick Koelsch (1934) • Raymond M. Fuoss (1935) • John Gamble Kirkwood (1936) • E. Bright Wilson, Jr (1937) • Paul Doughty Bartlett (1938) • Lawrence O. Brockway (1940) • Karl August Folkers (1941) • John Lawrence Oncley (1942) • Kenneth S. Pitzer (1943) • Arthur Clay Cope (1944) • Frederick T. Wall (1945) • Charles C. Price, III (1946) • Glenn Theodore Seaborg (1947) • Saul Winstein (1948) • Richard T. Arnold (1949) • Verner Schomaker (1950) • John C. Sheehan (1951) • Harrison S. Brown (1952) • William von E. Doering (1953) • John D. Roberts (1954) • Paul Delahay (1955) • Paul M. Doty (1956) • Gilbert J. Stork (1957) • Carl Djerassi (1958) • Ernest M. Grunwald (1959) • Elias James Corey (1960) • Eugene E. van Tamelen (1961) • Harden M. McConnell (1962) • Stuart A. Rice (1963) • Marshall Fixman (1964) • Dudley Herschbach (1965) • Ronald Breslow (1966) • John D. Baldeschwieler (1967) • Orville L. Chapman (1968) • Roald Hoffmann (1969) • Harry B. Gray (1970) • R. Bruce King (1971) • Roy G. Gordon (1972) • John I. Brauman (1973) • Nicholas J. Turro (1974) • George M. Whitesides (1975) • Karl F. Freed (1976) • Barry M. Trost (1977) • Jesse L. Beauchamp (1978) • Henry F. Schaefer, III (1979) • John E. Bercaw (1980) • Mark S. Wrighton (1981) • Stephen R. Leone (1982) • Michael J. Berry (1983) • Eric Oldfield (1984) • Ben S. Freiser (1985) • Peter G. Wolynes (1986) • George McLendon (1987) • Jacqueline K. Barton (1988) • Stuart L. Schreiber (1989) • Peter G. Schultz (1990) • Nathan S. Lewis (1991) • Charles M. Lieber (1992) • Jeremy M. Berg (1993) • Gerard F. R. Parkin (1994) • M. Reza Ghadiri (1995) • Ann E. McDermott (1996) • Erick M. Carreira (1997) • Christopher C. Cummins (1998) • Chad A. Mirkin (1999) • Chaitan Khosla (2000) • Carolyn R. Bertozzi (2001) • Hongjie Dai (2002) • Jillian M. Buriak (2003) • Mei Hong (2004) • Peidong Yang (2005) • David R. Liu (2006) • Xiaowei Zhuang (2007) • Rustem F. Ismagilov (2008) • Garnet K.L. Chan (2009) • Phil S. Baran (2010) |
V · D · M | |
---|---|
Ira Remsen (1923) • Edgar Fahs Smith (1926) • Francis P. Garvan (1929) • Charles Lathrop Parsons (1932) • William A. Noyes (1935) Marston T. Bogert (1938) • Thomas Midgley (1941) • James Bryant Conant (1944) • Ian Morris Heilbron (1945) • Roger Adams (1946) • Warren K. Lewis (1947) • Edward R. Weidlein (1948) • Arthur B. Lamb (1949) • Charles August Kraus (1950) • Evan J. Crane (1951) • Samuel C. Lind (1952) • Robert Robinson (1953) • W. Albert Noyes, Jr. (1954) • Charles A. Thomas (1955) • Carl S. Marvel (1956) • Farrington Daniels (1957) • Ernest H. Volwiler (1958) • Hermann Irving Schlesinger (1959) • Wallace Reed Brode (1960) • Louis Plack Hammett (1961) • Joel Henry Hildebrand (1962) • Peter Debye (1963) • John C. Bailar Jr. (1964) • William J. Sparks (1965) • William O. Baker (1966) • Ralph Connor (1967) • William G. Young (1968) • Kenneth S. Pitzer (1969) • Max Tishler (1970) • Frederick Rossini (1971) • George B. Kistiakowsky (1972) • Harold Urey (1973) • Paul Flory (1974) • Henry Eyring (1975) • George S. Hammond (1976) • Henry Gilman (1977) • Melvin Calvin (1978) • Glenn Theodore Seaborg (1979) • Milton Harris (1980) • Herbert Brown (1981) • Bryce Crawford, Jr. (1982) • Robert Mulliken (1983) • Linus Pauling (1984) • Henry Taube (1985) • Karl August Folkers (1986) • John D. Roberts (1987) • Frank H. Westheimer (1988) • George C. Pimentel (1989) • Roald Hoffmann (1990) • Harry B. Gray (1991) • Carl Djerassi (1992) • Robert W. Parry (1993) • Howard E. Simmons (1994) • Derek Harold Richard Barton (1995) • Ernest L. Eliel (1996) • Mary L. Good (1997) • Frank Albert Cotton (1998) • Ronald Breslow (1999) • Darleane C. Hoffman (2000) • Fred Basolo (2001) • Allen Bard (2002) • Edwin J. Vandenberg (2003) • Elias J. Corey (2004) • George A. Olah (2005) • Paul S. Anderson (2006) • George M. Whitesides (2007) • Gábor Arpad Somorjai (2008) • Frederick Hawthorne (2009) • Richard Zare (2010) • Ahmed H. Zewail (2011) • Robert S. Langer (2012) • Peter J. Stang (2013) • Stephen J. Lippard (2014) • Jacqueline Barton (2015) • Mostafa El-Sayed (2016) • Tobin J. Marks (2017) • Geraldine L. Richmond (2018) • Barry Sharpless (2019) |
V · D · M | |
---|---|
Linus Pauling (1966) • Manfred Eigen (1967) • Herbert Brown (1968) • Henry Eyring (1969) • Harold Urey (1970) • Gerhard Herzberg (1971) • E. Bright Wilson (1972) • Elias James Corey (1973) • Roald Hoffmann (1974) • Paul Doughty Bartlett (1975) • Frank Albert Cotton (1976) • John Pople (1977) • Dudley Herschbach (1978) • Daniel Koshland (1979) • John D. Roberts (1980) • Henry Taube (1981) • George C. Pimentel (1982) • Gilbert Stork (1983) • John S. Waugh (1984) • Harold A. Scheraga (1985) • Harry B. Gray (1986) • Harden M. McConnell (1987) • Keith Ingold (1988) • Neil Bartlett (1989) • James P. Collman (1990) • Rudolph Marcus (1991) • Kenneth Wiberg (1992) • Richard Zare (1993) • James A. Ibers (1994) • Alexander Rich (1995) • Kyriacos C. Nicolaou (1996) • Ahmed Zewail (1997) • Allen Bard (1998) • Peter B. Dervan (1999) • Gábor Arpad Somorjai (2000) • Tobin J. Marks (2001) • John I. Brauman (2002) • Robert Grubbs (2003) • Martin Karplus (2004) • George M. Whitesides (2005) • Peter Stang (2006) • Jacqueline K. Barton (2007) • Thomas C. Bruice (2008) • Stephen J. Lippard (2009) • Armand Paul Alivisatos (2010) • Larry R. Dalton (2011) • Robert Cava (2012) • Chad Mirkin (2013) • Stephen Buchwald (2014) • Barry M. Trost (2015) • Timothy M. Swager (2016) • Christopher C. Cummins (2017) • Geraldine Richmond (2018) • Catherine J. Murphy (2019) • Paul Chirik (2020) |
V · D · M | |
---|---|
Roald Hoffmann, Robert Burns Woodward (1973) • Donald James Cram (1974) • Elias James Corey (1975) • Orville L. Chapman (1978) • Gilbert Stork (1980) • Frank H. Westheimer (1982) • Albert J. Eschenmoser (1984) • Duilio Arigoni (1986) • Ronald Breslow (1987) • Kenneth B. Wiberg (1988) • William Summer Johnson (1989) • Koji Nakanishi (1990) • Gerhard L. Closs (1991) • Barry Sharpless (1992) • Peter B. Dervan (1993) • John D. Roberts (1994) • George M. Whitesides (1995) • Robert G. Bergman (1996) • Ryōji Noyori (1997) • Samuel J. Danishefsky (1998) • Ralph F. Hirschmann (1999) • David A. Evans (2000) • George Andrew Olah (2001) • Robert Grubbs (2002) • Larry E. Overman (2003) • Barry M. Trost (2004) • K.C. Nicolaou (2005) • Peter G. Schultz (2006) • Jean Fréchet (2007) • James Fraser Stoddart (2008) • Manfred T. Reetz (2009) • Kendall N. Houk (2010) • Nicholas Turro (2011) • Chi-Huey Wong (2012) • Stephen L. Buchwald (2013) • Stuart Schreiber (2014) • Paul A. Wender (2015) • Eric Jacobsen (2016) • Carolyn R. Bertozzi (2017) • Steven Ley (2018) • Dieter Seebach (2019) • Dennis A. Dougherty (2020) |
V · D · M | |
---|---|
Linus Pauling (1979) • Frank H. Westheimer (1980) • Bruno H. Zimm (1981) • Gilbert Stork (1982) • Henry Taube (1983) • Richard B. Bernstein (1985) • Roald Hoffmann (1986) • Herbert C. Brown (1987) • Harden M. McConnell (1988) • Ronald Breslow (1989) • F. Albert Cotton (1990) • Richard N. Zare (1991) • Donald J. Cram (1992) • Richard H. Holm (1993) • Koji Nakanishi (1994) • Isabella L. Karle (1995) • Ahmed H. Zewail (1996) • M. Frederick Hawthorne (1997) • Allen J. Bard (1998) • John D. Roberts (1999) • K. Barry Sharpless (2000) • John I. Brauman (2001) • Elias J. Corey (2002) • Harry B. Gray (2003) • Robert G. Parr (2004) • Thomas C. Bruice (2005) • Samuel J. Danishefsky (2006) • Robert G. Bergman (2007) • JoAnne Stubbe (2008) • Joanna S. Fowler (2009) • Louis E. Brus (2010) • Stephen J. Benkovic (2011) |
V · D · M | |
---|---|
William Blum (1926) • Lafayette B. Mendel (1927) • Francis P. Garvan (1929) • George Eastman (1930) • Andrew Mellon, Richard B. Mellon (1931) • Charles H. Herty (1932) • Henry C. Sherman (1933) • James Bryant Conant (1934) • Marston Taylor Bogert (1936) • James F. Norris (1937) • Frederick G. Cottrell (1938) • Gustav Egloff (1940) • Henry G. Knight (1941) • William Lloyd Evans (1942) • Walter S. Landis (1943) • Willard H. Dow (1944) • John W. Thomas (1945) • Robert Price Russell (1946) • Moses Leverock Crossley (1947) • Charles A. Thomas (1948) • Warren K. Lewis (1949) • Walter J. Murphy (1950) • Harry N. Holmes (1951) • Fred J. Emmerich (1952) • J. C. Warner (1953) • William J. Sparks (1954) • Carl S. Marvel (1955) • Raymond Stevens (1956) • Roy Newton (1957) • Lawrence Flett (1958) • Crawford H. Greenewalt (1959) • Ernest H. Volwiler (1960) • Alden H. Emery (1961) • George W. Parks (1962) • Ralph Connor (1963) • Roger Adams (1964) • Edwin Cox (1965) • John H. Nair (1966) • Wayne E. Kuhn (1967) • Orville E. May (1968) • Henry B. Hass (1969) • Willard Frank Libby (1970) • Emmett B. Carmichael (1971) • Harold Urey (1972) • Glenn Theodore Seaborg (1973) • William Edward Hanford (1974) • William O. Baker (1975) • Kenneth S. Pitzer (1976) • Max Tishler (1977) • Norman Hackerman (1978) • Melvin Calvin (1979) • Arthur M. Bueche (1980) • Lewis Hastings Sarett (1981) • Milton Harris (1982) • Mary L. Good (1983) • John H. Sinfelt (1984) • Herbert Brown (1985) • Norman Bruce Hannay (1986) • Arnold O. Beckman (1987) • George C. Pimentel (1988) • Elias James Corey (1989) • Harry B. Gray (1990) • Bruce N. Ames (1991) • Roy L. Whistler (1992) • Fred Basolo (1993) • Arthur Adamson (1994) • George Parshall (1995) • Harry Drickman (1996) • Alfred Bader (1997) • Frank Albert Cotton (1998) • Yie W. Chien (2000) • Tobin Marks (2002) • Ralph Hirschmann (2003) • Carl Djerassi (2004) • Robert L. McNeil (2005) • Roald Hoffmann (2006) • George M. Whitesides (2007) • Paul Berg (2008) • Oliver Smithies (2009) • Robert Grubbs (2010) • Dudley Herschbach (2011) • Elizabeth Blackburn (2012) • John D. Roberts (2013) • Ronald Breslow (2014) • Jacqueline Barton (2015) • Chad Mirkin (2016) • Stephen J. Lippard (2017) • Edmond Gerald Meyer (2018) • Henry Frederick Schaefer (2019) • Peter J. Stang (2020) |
Controllo di autorità | VIAF (EN) 14831744 · ISNI (EN) 0000 0001 1040 6459 · SBN SBLV216053 · ORCID (EN) 0000-0001-5369-6046 · LCCN (EN) n87852863 · GND (DE) 115607803 · BNE (ES) XX1138611 (data) · BNF (FR) cb12277207w (data) · J9U (EN, HE) 987007262616305171 · NSK (HR) 000412798 · NDL (EN, JA) 00443546 · CONOR.SI (SL) 193671523 |
---|