Nasta'liq (seni khat)

Nasta'liq; (Parsi: نستعلیقcode: fa is deprecated ) ialah satu gaya utama dalam tulisan skrip abjad Parsi, dan secara tradisionalnya ialah skrip utama dalam seni khat Parsi.^[1] Ia dibangunkan di kawasan Parsi (kini Iran) dalam abad kelapan dan kesembilan. Gaya khat ini juga dikenali sebagai Ta'liq dan digunakan secara meluas bagi menulis puisi dan sebagai bentuk seni di Iran, Pakistan dan Afghanistan.

Versi yang lebih ringkas lebih digemari bagi penulisan dalam bahasa Parsi, Kashmiri, Punjabi dan Urdu; dan sering digandingkan dengan skrip Naskh dalam Pashto. Dalam sejarah, Nasta'liq digunakan dalam penulisan Turki Uthmaniyyah was di mana ia dikenali sebagai taalik (tidak seharusnya dikelirukan dengan gaya Parsi berlainan yang juga disebut ta'liq. Untuk membezakannya, Turki Uthmaniyah memanggil ta'liq sebagai ta'liq-i qadim ["ta'liq tua"]).

Jurukhat Utmaniyah mengembangkan skrip-skrip gaya Diwani dan Ruq'ah daripada skrip Nasta'liq (di bawah nama Ta'liq). Nasta'liq ialah antara gaya yang paling gemalai di kalangan gaya khat. Ia memiliki garis tegak pendek tanpa serif (unjuran kecil yg menjulur daripada hujung coret sesuatu huruf), dan coret mendatar yang panjang.

Empayar Mughal menggunakan bahasa Parsi sebagai bahasa istana sepanjang pemerintahan mereka di Asia Selatan dan dalam masa ini Nasta'liq digunakan dengan meluas di Hind Barat, Afghanistan Hind (termasuk Bengal).

Sejarah

Selepas penaklukan Islam ke atas Parsi, warga Iran mula mengguna pakai tulisan Parsi-Arab dan seni kaligrafi Parsi mula berkembang di kawasan bekas empayar Parsi. Nasta'liq dibangunkan oleh Mir Ali Tabrizi pada abad ke-14 melalui penggabungan dua seni khat - khat Naskh dan Taʿlīq.^[2] Dengan ini, gaya khat ini pada awalnya disebut sebagai Nasḫ-Taʿlīq. Satu lagi teori mengatakan bahawa Nastaliq bererti "yang membatalkan (naskh) Taʿlīq".^[3]

Tipografi moden

Tipografi Nasta'liq moden bermula dengan penciptaan Noori Nastaleeq yang dicipta sebagai fon digital pada 1981 melalui kolaborasi Mirza Ahmad Jamil (jurukhat) dan Monotype Imaging (sebelumnya Monotype Corp & Monotype Typography).^[4] Walaupun ini ialah jalan penyelesaian yang menggunakan lebih daripada 20,000 ligatur (kombinasi watak ciptaan individu)^[5] yang memberikan hasil yang baik dan membenarkan surat khabar seperti Daily Jang di Pakistan untuk menggunakan penetapan digital berbanding upahan jurukhat, terdapat dua masalah pada tahun 1990-an: ketiadaan sistem pada platform lazim seperti Windows atau Mac OS, dan sifat kemasukan teks yang tidak berasaskan sistem WYSIWYG.

Ahli khat Nasta'liq terkenal

• Mir Ali Tabrizi
• Mir Emad
• Mirza Buzurg-i-Nuri
• Mishkín-Qalam

Lihat juga

• Seni khat Islam
• Seni khat Parsi
• Skrip Urdu

Rujukan

Bacaan lanjut

• Habib-ollah Feza'eli, Ta'lim-e Khatt, Tehran: Sorush, 1977 (bahasa Parsi)
• Sheila Blair, Islamic Calligraphy, Edinburgh: Edinburgh University Press, 2005.

Pautan luar

• (Inggeris) Persatuan Ahli Jurukhat Iran
• (Inggeris) Nastaliq Writer bagi Macintosh oleh SIL