De Constantia

De Constantia (1584)

De Constantia was het beroemdste werk van Justus Lipsius.[1] Het in Latijn geschreven boek verscheen in 1583/1584[2] in twee delen, met een adres van zowel de Leidse als de Antwerpse Officina Plantiniana. Het betrof een filosofische uiteenzetting-in-dialoogvorm, zoals ook Seneca die hanteerde. Lipsius steunde in De Constantia in hoge mate op diens stoïsche filosofie.[3] Humanisten prezen het werk, maar geestelijken - en bijvoorbeeld ook Coornhert - hadden bezwaren. Zij vonden de stoïsche opvattingen die Lipsius verkondigde niet altijd aanvaardbaar vanuit een christelijk perspectief. Van De Constantia verschenen meer dan tachtig edities tussen de 16de en 18de eeuw, in vele vertalingen. In het Nederlands werd het werk vertaald en uitgegeven als Twee boecken van de stantvasticheyt, onder andere door Moretus[4] en Dirck Pietersz. Pers.[5] In 1983 verscheen van de hand van Piet Schrijvers een vertaling onder de naam Over standvastigheid bij algemene rampspoed.[6] Onder standvastigheid verstond Lipsius het vermogen om 'vrijwillig en zonder klagen' alles te verduren wat je overkomt. De Constantia werd dan ook geschreven in roerige tijden, en is door Herman Franke wel omschreven als "troostboek".[7]

Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ Jan Papy, Justus Lipsius, Stanford Encyclopedia of Philosophy.
  2. ↑ STCN "De constantia libri dvo" (...) "ex off. C. Plantini, 1584 (= 1583)" http://picarta.nl/DB=3.11/XMLPRS=Y/PPN?PPN=114380147 ;
  3. ↑ Jacqueline Lagrée: Juste Lipse et la restauration du stoïcisme, Paris, 1994, WordCat (permalink)
  4. ↑ J. LipsiusTwee boecken vande stantvasticheyt, ed. H. van Crombruggen, Antwerpen (1948); zie: Moretus' vertaling op p. 21-138, op DBNL. Gearchiveerd op 3 september 2017.
  5. ↑ o.a. Hubert Meeus (p.79-102) in:Iam illustravit omnia, Justus Lipsius als lievelingsauteur van het Plantijnse huis, red. Jeanine De Landtsheer en Pierre Delsaerdt, Antwerpen, Vereniging van Antwerpse Bibliofielen, 2006; (bundel vormt tevens jaargang 84 (2006) van De Gulden Passer); ISSN 0777-5067. Gearchiveerd op 18 september 2021.
  6. ↑ Justus Lipsius, Over standvastigheid bij algemene rampspoed, 1983, ISBN 9026305877, 9789026305870, ondertitel"Wijsgerige beschouwing over het menselijk leven en lijden vanuit een gemengd christelijke en stoïcijns perspectief, van de Zuidnederlandse humanist, filosoof en historicus (1547-1606)" WorldCat (permalink)
  7. ↑ Herman Franke, Over troost en standvastigheid bij algemene rampspoed, in: Volkskrant dd 4 april 2003. Gearchiveerd op 3 september 2017.