Harald Welzer

Harald Welzer
Harald Welzer in 2015
Algemene informatie
Geboren	27 juli 1958
Geboorteplaats	Bissendorf
Land	Duitsland
Beroep	schrijver
Portaal    Literatuur

Harald Welzer (Bissendorf, 27 juli 1958) is een Duitse socioloog, sociaal psycholoog en schrijver.

Jeugd en opleiding

Welzer werd geboren in een arbeidersgezin in Bissendorf bij Hannover. Zijn vader was op 16-jarige leeftijd als onbegeleide vluchteling uit het huidige Polen naar Duitsland gekomen; ook zijn moeder had een moeilijke sociale achtergrond.^[1] Welzer ging vanaf 1969 naar het gymnasium, dat hij in 1978 beëindigde. Daarop studeerde hij sociologie, Duits en politieke wetenschappen aan de Leibniz-Universiteit Hannover. Hij promoveerde er in 1988 bij professor Ernst Theodor Mohl, met een sociologische studie over afgestudeerden op de arbeidsmarkt.

Loopbaan

Na zijn afstuderen ging Welzer bij de universiteit van Hannover aan de slag, eerst als assistent en nadien als docent. Hij leidde verschillende onderzoeksprojecten, en is medeoprichter en directeur van de non-profit Futurzwei. Stiftung Zukunftsfähigkeit,^[2] die tot doel heeft alternatieve levensstijlen en economische concepten onder de aandacht te brengen. Van 2012 tot 2022 was hij directeur van het Norbert Elias Center for Transformation Design & Research aan de Europese Universiteit van Flensburg,^[3] waar hij in 2022 emeritus-hoogleraar werd. Welzer is tevens gastdocent aan de Emory-universiteit in Atlanta en aan de Universiteit van Sankt Gallen, en lid van talrijke wetenschappelijke adviesraden en academies.

De speerpunten van zijn onderzoek en onderwijs zijn geheugen, groepsgeweld en sociocultureel klimaatonderzoek.

Harald Welzer heeft tientallen publicaties op eigen naam, of als medeauteur. Sommige van zijn boeken werden ook in het Nederlands uitgegeven:

• De Klimaatoorlogen. Waarom in de 21ste eeuw gevochten wordt (2009) (ISBN 9789026321849)
• met Sonke Neitzel: Soldaten. Over vechten, doden en sterven (2012) (ISBN 9789026324567)
• Paradigma - Zelf denken. Een leidraad tot verzet (2014) (ISBN 9789062245406).

Controverses

Welzer schuwde geen controversiële onderwerpen, en kreeg daarom ook vaak kritiek.

• Reeds in zijn boek Opa war kein Nazi (“Opa was geen nazi”, 2002) onderzocht hij het nationaalsocialistische tijdperk vanuit een sociaal-psychologisch perspectief. Hij verzamelde bij een reeks families de oorlogsherinneringen: daarin was nauwelijks sprake van “daders” of “verantwoordelijkheid”, en veel vaker van bagatellisering en “onwetendheid”. Betrokken familieleden werden zelfs als “slachtoffer” of “held” afgeschilderd.^[4]
• In Täter. Wie aus ganz normalen Menschen Massenmörder werden (“Daders. Hoe gewone mensen massamoordenaars worden”, 2005) verdiepte hij de bevindingen van Christopher Browning over de motivatie van nazi-misdadigers, die een “interne rationaliteit” ontwikkelden waarin zij moreel in het gelijk stonden, zelfs wanneer zij kindermoorden pleegden. Hij trok die inzichten door naar de oorlogen in Vietnam, Rwanda en Joegoslavië.^[5]
• In De Klimaatoorlogen (2009) vreest hij dat de klimaatverandering nog te vaak wordt gezien als een loutere natuurramp, terwijl vooral de sociale effecten van die klimaatveranderingen tot catastrofes zullen leiden. De ineenstorting van de politieke en sociale orde in grote delen van de wereld ontaardt dan in een "permanente oorlog", die alleen kan afgewend worden als de welvarende landen hun huidige consumptiepatroon veranderen.
• In Die vierte Gewalt (“de vierde macht”, namelijk de pers; 2022) betoogt hij dat journalisten op crisismomenten opvallend snel de kant van de overheid kiezen, en zo een “meerderheidsstandpunt” vormen dat er eigenlijk geen is.^[6]

Kort na het begin van de Russische invasie van Oekraïne in 2022 maakte hij reeds kritische kanttekeningen bij de "oorlogsesthetiek en -retoriek" in de Duitse media,^[7] en ondertekende als een van de eerste de open brief in het feministische tijdschrift EMMA aan kanselier Scholz, met de oproep geen zware wapens aan Oekraïne te leveren, omdat dit de oorlog enkel zouden verlengen en een derde wereldoorlog dichterbij konden brengen.^[8]

Zie de categorie Harald Welzer van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.