Andrzej Szczeklik

Andrzej Szczeklik

Fot. Lech Polcyn
Data i miejsce urodzenia	29 lipca 1938 Kraków
Data i miejsce śmierci	3 lutego 2012 Kraków[1]
Miejsce spoczynku	Cmentarz Salwatorski
Zawód, zajęcie	lekarz
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
Wydział	Klinika Chorób Wewnętrznych
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Andrzej Tadeusz Szczeklik (ur. 29 lipca 1938 w Krakowie, zm. 3 lutego 2012 tamże^[1])^[2] – polski lekarz-naukowiec, profesor Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, pisarz eseista i filozof medycyny, wiceprezes Polskiej Akademii Umiejętności, animator Akademii Młodych „PAUeczka Akademicka”. Zajmował się pracą naukową z zakresu kardiologii i pulmonologii.

Biografia i działalność naukowa

Urodził się w Krakowie jako syn lekarza-kardiologa, Edwarda Szczeklika. Absolwent I Liceum Ogólnokształcącego im. B. Nowodworskiego w Krakowie^[3]. W 1955 ukończył Średnią Szkołę Muzyczną. W roku 1961 uzyskał dyplom na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Krakowie. Dalej kształcił się na stażach naukowych w Stanach Zjednoczonych: Monmouth Medical Center, New Jersey (1962-1963)^[4] i w Szwecji: biochemia medyczna w Karolinska Institutet w Sztokhomie oraz na Uniwersytecie w Uppsali (1970)^[5]. W roku 1963 rozpoczął pracę w III Klinice Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej we Wrocławiu. W 1966 roku uzyskał stopień naukowy doktora medycyny, a w 1969 doktora habilitowanego z zakresu chorób wewnętrznych. W 1979 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1989 profesora zwyczajnego^[6].

Od stycznia 1972 roku objął kierownictwo Kliniki Akademii Medycznej w Krakowie. W latach 1990–1993 był rektorem Akademii Medycznej w Krakowie. Andrzej Szczeklik doprowadził do włączenia wydziałów medycznych do Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1993–1996 pełnił funkcję prorektora ds. Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1994 członek Papieskiej Akademii Nauk.

W 1975 przedstawił teorię rozwoju postaci astmy oskrzelowej, tzw. astmy aspirynowej.

W latach 70. prowadził badania nad prostacykliną i przyczynił się do wprowadzenia analogów prostacykliny do farmakoterapii.

Od 2009 roku był członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa (SKOZK).

Andrzej Szczeklik był autorem i współautorem ok. 600 prac naukowych, publikowanych w czasopismach międzynarodowych i krajowych. Wydał również kilka monografii i podręczników, także za granicą.

Autor książek przetłumaczonych na język angielski, niemiecki, hiszpański, węgierski, i litewski:

1. Katharsis. O uzdrowicielskiej mocy natury i sztuki (Znak, Kraków 2002),
2. Kore – O chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny (Znak, Kraków 2007)
3. Nieśmiertelność. Prometejski sen medycyny (Znak, Kraków 2012)

Był członkiem Papieskiej Akademii Nauk, PAU, PAN i wielu innych towarzystw naukowych. Został uhonorowany tytułem doctor honoris causa uniwersytetów medycznych we: Wrocławiu (1999)^[7], Warszawie (2002)^[8], Katowicach (2002)^[9], i w Łodzi (2003)^[10] oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego (2009)^[11].

Był kierownikiem II Katedry Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Od listopada 2010 do swojej śmierci był członkiem Faculty of 1000^[12].

Życie prywatne

Był żonaty (Maria Szczeklik), miał dwóch synów (Michał i Wojciech Szczeklik) i córkę (Anna).

Choroba i śmierć

Andrzej Szczeklik zmarł w Krakowie z powodu zawału serca połączonego z zapaleniem płuc. Pogrzeb profesora odbył się 8 lutego 2012 w bazylice Mariackiej w Krakowie. Uczony został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie^[13].

Upamiętnienie

23 września 2013 roku II Klinika Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum UJ została nazwana imieniem prof. Andrzeja Szczeklika. Na korytarzu kliniki odsłonięto pamiątkową tablicę ku czci jej patrona, z cytatem papieża Jana Pawła II: Zadaniem każdego człowieka jest być twórcą własnego życia: człowiek ma uczynić z niego arcydzieło sztuki^[14].

Podręcznik chorób wewnętrznych wydawany od 2005 roku pod redakcją prof. Andrzeja Szczeklika, po jego śmierci, decyzją wydawcy został przemianowany na „Internę Szczeklika”, dla upamiętnienia jego wkładu w to dzieło i współpracę z wydawcą (Medycyna Praktyczna)^[15].

Prof. Andrzej Szczeklik został patronem założonego przez niego w 2011 roku konkursu literackiego pn.: Ogólnopolski Konkurs Literacki dla Lekarzy im. Prof. Andrzeja Szczeklika „Przychodzi wena do lekarza”. Organizatorami konkursu są wydawnictwo Medycyna Praktyczna i Naczelna Izba Lekarska (od VI edycji)^[16].

Nagrody i wyróżnienia

• 1995 – „Krakowianin Roku” (wraz z Józefem Tischnerem)
• 1995 – przyznanie członkostwa honorowego The Royal College of Physicians w Londynie za odkrycie zaburzeń krzepnięcia krwi w chorobach serca
• 1997 – Lancet Invesigators Award przyznawana przez czasopismo „The Lancet” za odkrycie podłoża genetycznego astmy oskrzelowej (wraz z Markiem Sanakiem)
• 1998 – Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w dziedzinie nauk przyrodniczych i medycznych „za wykrycie mechanizmu przeciwzakrzepowego działania aspiryny oraz badania nad patogenezą i metodami leczenia astmy oskrzelowej indukowanej aspiryną”^[17]
• 1999 – nadanie tytułu doktora honoris causa Akademii Medycznej we Wrocławiu
• 2001 – nagroda Amerykańskiej Akademii Alergii i Immunologii
• 2001 – nadanie tytułu doktora honoris causa Akademii Medycznej w Warszawie
• 2002 – nadanie tytułu doktora honoris causa Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach^[6]
• 2002 – Nagroda Krakowska Książka Miesiąca (grudzień – za książkę Katharsis. O uzdrowicielskiej mocy natury i sztuki)
• 2003 – nadanie tytułu doktora honoris causa UM w Łodzi
• 2008 – Nagroda Totus (październik – za „świadectwo głębokiego humanizmu, inspirowane nauczaniem Jana Pawła II, przekazywane w życiu i twórczości”)
• 2008 – nagroda Clemensa von Pirquet przyznana przez Europejską Akademię Alergologii i Immunologii Klinicznej
• 2008 – nagroda „Ambasador Polszczyzny w Piśmie” nadana przez Radę Języka Polskiego przy Prezydium PAN
• 2008 – nominacja do Nagrody Literackiej Nike za Kore – O chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny^[18]
• 2009 – nadanie tytułu doktora honoris causa UJ Kraków
• 2012 – Nagroda Imienia Św. Kamila, przyznana pośmiertnie („w dowód uznania za całokształt pracy naukowej, nieskazitelną postawę lekarza humanisty oraz skuteczne odkrywanie duszy w medycynie”)^[19]

Odznaczenia

• 2009 – Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[20]
• 2008 – Order Ecce Homo („za bezinteresowność i profesjonalizm, za wielkie serce oraz ujmującą wrażliwość duchową w obszarze medycyny i sztuki“)

Słuch absolutny

W roku 2014 ukazała się książka pt. Słuch absolutny – wywiad-rzeka, przeprowadzony z prof. Andrzejem Szczeklikiem przez jego przyjaciela i wydawcę, Jerzego Illga. Autor podjął próbę znalezienia odpowiedzi na pytania, co ukształtowało osobowość bohatera książki – jaki dom? jakie lektury? jacy mistrzowie? jakie okoliczności? Na obwolucie książki zamieszczono m.in. zdania^[21]:

Anna Dymna, jedna z pacjentek, napisała^[21]:

Publikacje

Książki

• 1971: Zawał serca
• 1979: Sercu na ratunek
• 2002: Katharsis. O uzdrowicielskiej mocy natury i sztuki
• 2006: Choroby wewnętrzne – podręcznik lekarski
• 2007: Kore. O chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny
• 2009: Choroby wewnętrzne 2009 - kompendium
• 2009: Katharsis
• 2012: Nieśmiertelność. Prometejski sen medycyny
• 2014: Słuch absolutny. Andrzej Szczeklik w rozmowie z Jerzym Illgiem

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Andrzej Szczeklik, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2020-05-14] .
• Sylwetka na stronie Fundacji Nauki Polskiej. fnp.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-05)].
• Jerzy Vetulani: Andrzej Szczeklik – lekarz, uczony, wojownik, myśliciel
• Zapis rozmowy z prof. Andrzejem Szczeklikiem
• Andrzej Szczeklik - pasja życia w: „Świat Lekarza”, Rocznik 2009, Nr 4
• Medyk – film dokumentalny Urszuli Kijak o prof. Andrzeju Szczekliku w bazie filmpolski.pl
• Strona WWW prof. Andrzeja Szczeklika
• Wojciech Bołoz, Osoba i dokonania prof. Andrzeja Szczeklika. Perspektywa bioetyka w: Studia Ecologiae et Bioethicae UKSW, 10(2012)3, s. 9–21