Edmund Bartłomiejczyk

Edmund Bartłomiejczyk

Bartek

Edmund Bartłomiejczyk (1936)
Imię i nazwisko	Edmund Ludwik Bartłomiejczyk
Data i miejsce urodzenia	5 listopada 1885 Warszawa
Data i miejsce śmierci	5 września 1950 Warszawa
Narodowość	polska
Alma Mater	Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie
Dziedzina sztuki	grafika
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Edmund Ludwik Bartłomiejczyk (ur. 5 listopada 1885 w Warszawie^[1], zm. 5 września 1950 tamże)^[2] – polski artysta grafik i nauczyciel akademicki.

Życiorys

Był synem Józefa – niezamożnego cukiernika – i Rozalii z d. Renike^[3]. Rodziców nie było stać na zapewnienie mu gruntownego wykształcenia. Ukończył więc tylko cztery klasy szkoły prowadzonej przez gminę ewangelicko-augsburską^[4]. W wieku szesnastu lat rozpoczął praktykę w oddziale litograficznym Warszawskiej Fabryki Blachy Białej i Wyrobów Blaszanych. Tam zapoznał się z techniką litografii. Po ukończeniu praktyki, w 1905 otrzymał w fabryce stanowisko chromolitografa^[4]. Przepracował w niej ponad rok. Po pracy uczęszczał na wieczorowe kursy rysunku prowadzone przy Muzeum Rzemiosł oraz na tajne wykłady z historii i literatury polskiej. W owym czasie zaczął tworzyć własne prace plastyczne. Wysyłał je na konkursy organizowane przez Muzeum Rzemiosł oraz Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, które w 1906 ufundowało mu stypendium^[4]. Zrezygnował wtedy z pracy w fabryce i wyjechał do Krakowa, żeby podjąć studia w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych^[3].

W Krakowie kształcił się w latach 1906–1909^[1] pod okiem Jana Stanisławskiego i Wojciecha Weissa. Następnie – w latach 1910–1913 – studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1918 odbył się Konkurs na Marki Pocztowe Królestwa Polskiego^[5]. Zorganizowało go Warszawskie Towarzystwo Artystyczne, które uzyskało prawo do zakupienia wybranych prac i wykorzystania ich do wydania znaczków pocztowych zaraz po odzyskaniu niepodległości przez Polskę. Większość jego projektów zakwalifikowano do emisji i w następnym roku wydano. W 1921 ponownie wstąpił w szranki konkursu filatelistycznego, tym razem na nowe znaczki pocztowe w przyszłej walucie, ogłoszonego przez Ministerstwo Poczt i Telegrafów. Zgłosił dziesięć projektów, z których pięć zdobyło pierwsze lub drugie nagrody^[6]. W 1925 przystąpił do nowo założonego przez profesów Władysława Skoczylasa i Ludwika Gardowskiego Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików „Ryt”^[3]. Większość członków stanowili uczniowie obydwu artystów. Organizacja funkcjonowała od 1925 do napaści Niemiec na Polskę w 1939. Ponadto był założycielem i pierwszym prezesem Koła Artystów Grafików Reklamowych (KAGR), działającego od 1933 do 1939^[7], i współorganizatorem Bloku Zawodowych Artystów Plastyków (1934).

W latach 1917–1930 wykładał na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Był też profesorem Szkoły Sztuk Pięknych, którą w 1932 przemianowano na Akademię Sztuk Pięknych^[3]. Od 1930 prowadził tam Katedrę Grafiki Użytkowej. Był lubiany przez studentów, którzy atencjonalnie nazywali go „Bartkiem”^[4]. Po II wojnie światowej organizował na nowo warszawską ASP. Był jej profesorem do 1950, a prorektorem w latach 1945–1946.

Zajmował się głównie grafiką książkową, drzeworytem oraz litografią. W 1932 jego drzeworyt Narciarze został zgłoszony do Olimpijskiego Konkursu Sztuki i Literatury na igrzyska w Los Angeles. Praca jednak nie została nagrodzona. Po 1945 zainteresował się technikami metalowymi.

W latach 1925–1950 mieszkał i tworzył w domu nr 3 przy ul. Józefa Hoene-Wrońskiego w Warszawie. Na budynku tym umieszczono, poświęconą mu tablicę pamiątkową. Po śmierci spoczął na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 188-3-34)^[8].

Wybrana twórczość

Galeria

• 
  Projekt znaczka pocztowego, 1918
• 
  Plakat reklamowy, 1920
• 
  Dziewczyna z wiadrami, 1921
• 
  Okładka śpiewnika Zofii Rogoszównej Piosenki dziecięce, 1924
• 
  Kobziarz, 1926
• 
  W lesie, 1932
• 
  Hucuł, 1936
• 
  Posiłek w wiejskiej izbie, 1939

Opracowania graficzne książek

• Dziad i baba, aut. Józef Ignacy Kraszewski, wyd. Ludwik Fiszer, 1922 – książka ksylograficzna, wykonana w całości (tekst i ilustracje) w drzeworycie, wydano 600 egzemplarzy numerowanych na papierze czerpanym, okładka oryginalnie związana sznurkiem
• Strzępy epopei, aut. Melchior Wańkowicz, wyd. Towarzystwo Wydawnicze „Ignis”, ok. 1922
• Piosenki dziecięce, aut. Zofia Rogoszówna, wyd. Gebethner i Wolff, 1924
• Jak Kulusia żabki poznała, aut. Melchior Wańkowicz, wyd. Nakładem Ossolineum, 1928
• Pamietnik miłości, aut. Kazimierz Wierzyński, wyd. Towarzystwo Wydawnicze „Ignis”, 1925

Znaczki pocztowe

• Wydanie Ministerstwa P i T dla obszarów byłego zaboru austriackiego i obszarów części zaboru rosyjskiego po okupacji austro–węgierskiej – Wydanie w walucie koronowej (seria, nry kat. 77A,B–84A,B), 1919
• Wydanie Ministerstwa P i T dla obszarów byłego zaboru pruskiego i obszarów części zaboru rosyjskiego po okupacji niemieckiej – Wydanie w walucie markowej (seria, nry kat. 89A, BI, BII – 96A, BI, BII), 1919
• I Polska Wystawa Marek w Warszawie (seria), 1919
• Wydanie dla Górnego Śląska (seria), 1922
• Uchwalenie Konstytucji (seria, nry kat. 128–132), 1922
• Komisja Edukacji Narodowej (seria), 1946
• Europejska Konferencja Rozkładów Jazdy • Kraków 1948, 1948
• Wystawa Ziem Odzyskanych (seria), 1948

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, 11 listopada 1934^[9]

Upamiętnienie

• Tablica pamiątkowa na budynku przy ul. Józefa Hoene-Wrońskiego 3 w Warszawie, w którym mieszkał i tworzył.
• Znaczek z serii Polska grafika współczesna (nr kat. 2460), przedstawiający jego grafikę Błyskawice. Wydała go Poczta Polska.

Przypisy

Bibliografia

• Jolanta Chrzanowska-Pieńkos, Andrzej Pieńkos, Leksykon sztuki polskiej XX wieku, Wydawnictwo Kurpisz, 2001 ISBN 83-86600-48-9
• Piotr Cyniak, Edmund Bartłomiejczyk: drzeworyt między góralszczyzną a japonizmem, Niezła Sztuka, 2021
• Zbigniew Porada, Olimpijczycy z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, Kraków 2014, s. 38–40

Linki zewnętrzne

• Prace Edmunda Bartłomiejczyka w bibliotece Polona