Elian

Elian (Klaudiusz Elian), Claudius Aelianus Praenestinus, gr. Κλαύδιος Αἰλιανός Klaúdios Ailianós (ur. ok. 175 w Praeneste, zm. ok. 235 w Rzymie) – rzymski pisarz i nauczyciel retoryki^[1].

Był uczniem sofisty Pauzaniasza z Cezarei^[2]. W rodzinnym mieście piastował godność arcykapłana^[1][3]. Działał w czasach Septymiusza Sewera i prawdopodobnie przeżył Heliogabala zmarłego w 222. Po grecku mówił tak biegle, że nazwano go „miodoustym” (gr. μελίγλωσσος, meliglossos); choć Rzymianin, preferował też greckich autorów i pisał nieco archaizowaną greką, według Flawiusza Filostrata – „nie gorzej od rodowitych Ateńczyków” (Żywoty sofistów II, 31)^{[potrzebny przypis]}.

Do jego głównych dzieł należą: De natura animalium (Περὶ ζῴων ἰδιότητος) i Varia historia (Ποικίλη ἱστορία), czyli O właściwościach zwierząt i Opowiastki rozmaite. Pierwsze to opowieści o niezwykłych cechach i zaletach zwierząt, zawarte w 17 księgach, drugie to ujęte w 14 księgach anegdoty historyczne i przyrodnicze pochodzące z zaginionej literatury wcześniejszej; oprócz szerokiej wiedzy tematycznej, dają one wgląd w zakres poznania świata grecko-rzymskiego^[1][2]. Elian jest ponadto autorem zbioru 20 utworów epistolarnych, zatytułowanego Listy wieśniaków (Epistulae rusticae, gr. Ἐπιστολαὶ ἀγροικικαί)^[1], a mającego szczególną wartość dzięki licznym cytatom z niezachowanych dzieł starszych autorów^[2]. Za zaginione uważa się jego niektóre pisma o charakterze filozoficznym (np. o opatrzności) oraz pamflet na Heliogabala^[1].

Polskie przekłady utworów opublikowane przez wydawnictwo Prószyński i S-ka w serii „Biblioteka antyczna”^[4]:

• O właściwościach zwierząt, tłum. Anna M. Komornicka, Warszawa 2005;
• Opowiastki rozmaite i Listy wieśniaków, tłum. Małgorzata Borowska, Warszawa, 2005.

Przypisy

Bibliografia

• Słownik pisarzy antycznych (pod red. Anny Świderkówny). Warszawa: Wiedza Powszechna, 2001, ISBN 83-214-1199-1
• Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z (pod red. Zdzisława Piszczka). Wyd. 5. Warszawa: PWN, 1983, ISBN 83-010-3529-3
• Słownik pisarzy świata (pod red. J. Maślanki). Kraków: Zielona Sowa, ISBN 83-738-9209-5

Linki zewnętrzne

• De natura animalium at LacusCurtius – kompletne tłumaczenie łacińskie
• De natura animalium – tekst grecki
• De natura animalium – przekład angielski
• Epistulae rusticae – tekst grecki
• Varia historia – tekst grecki
• Varia historia – przekład angielski