Filoteusz Kokkin

Filoteusz Kokkin
Patriarcha Konstantynopola
Kraj działania	Cesarstwo Bizantyńskie
Data i miejsce urodzenia	ok. 1300 Tesalonika
Data i miejsce śmierci	1379 Konstantynopol
Patriarcha Konstantynopola
Okres sprawowania	1353–1354; 1364–1376

Wyznanie	prawosławne
Kościół	Patriarchat Konstantynopolitański
Wybór patriarchy	listopad 1353; 1364

Filoteusz Kokkin lub Kokkinos (ur. ok. 1300 w Tesalonice, zm. 1379 w Konstantynopolu) – patriarcha Konstantynopola od listopada 1353 do 1354 oraz od 1364 do 1376.

Życiorys

Filoteusz urodził się około 1300 r. w Tesalonice. Kształcił się pod kierunkiem filologa i retora Tomasza Magistra. Po ukończeniu nauki wstąpił do klasztoru na górze Synaj. Od 1339 r. przebywał w Wielkiej Ławrze na górze Atos. W 1340 r. wystąpił w obronie hezychazmu i nauki Grzegorza Palamasa. W 1347 r. został metropolitą Heraklei, a w 1354 r. cesarz Jan VI Kantakuzen wyznaczył go na stanowisko patriarchy Konstantynopola, w miejsce usuniętego Kaliksta I. Po abdykacji Jana VI Kantakuzena w 1354 r. Filoteusz został zmuszony do rezygnacji, a następnie uwięziony pod zarzutem zdrady stanu względem dynastii Paleologów. Uwolniony z więzienia w 1355 r. powrócił na stolicę w Heraklei. Zrehabilitowany przez Demetriusza Kydonesa, w 1364 r. ponownie objął urząd patriarchy. Przeciwstawiał się unii kościelnej z Rzymem, której zwolennikiem był cesarz Jan V Paleolog. Popierał hezychazm. W 1368 r. kanonizował Grzegorza Palamasa i potępił jego przeciwnika Prochora Kydonesa (brata Demetriusza). W 1371 r. przywrócił metropolię halicką. W obliczu zagrożenia tureckiego wzywał władców prawosławnych (Bułgarii, Serbii, Rusi) do zawarcia przymierza antytureckiego. W 1376 r. zrezygnował ze stolicy patriarszej. Kościół prawosławny czci go jako obrońcę prawosławia w tzw. niedzielę prawosławia (I niedziela Wielkiego Postu)^[1].

Pisma

W spuściźnie Filoteusza przeważają pisma polemiczno-dogmatyczne w obronie palamizmu. Napisał 15 Argumentów przeciwnych (Antirretikój, wyd. w Tomos Agapes, Jassy, 1698; PG 151, 773–1186) stanowiące polemikę dogmatyczną z poglądami religijnymi historyka Nicefora Gregorasa. 12 diatryb powstało w okresie późniejszym z namowy Jana Kantakuzena. Filoteusz dowodził w tym dziele, że prawdziwa teologia nie potrzebuje dialektyki Arystotelesa, lecz wierności nauce Ojców Kościoła. Napisał również czternaście Rozdziałów (Kephalajaj) poświęconych zwalczaniu herezji Barlaama i Akyndyna. Oprócz tego napisał Żywot Palamasa (Bios), w którym zastosował doktrynę palamicką do ortodoksyjnej hagiografii. Pozostawił po sobie wiele pism homiletycznych, liturgicznych i poematów kościelno-liturgicznych. Pod redakcją Filoteusza powstał w 1339 r. Tomos (Tómos hagiorejtikós) broniący nauki Palamasa, którym posłużono się na synodzie w 1341 r., dla określenia ortodoksji Kościoła bizantyńskiego. Przygotowywał też tomos synodu z 1351 r. (wspólnie z Nilem Kabazylasem) i synodu z 1368 potępiającego Prochora Kydonesa^[2]^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b Wacław Hryniewicz: Filoteusz Kokkinos. W: Encyklopedia katolicka. T. 5. s. 242.
↑ Oktawiusz Jurewicz: Historia literatury bizantyńskiej. s. 287–288.

Bibliografia

Wacław Hryniewicz: Filoteusz Kokkinos. W: Encyklopedia katolicka. T. 5. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1989, s. 242.
Oktawiusz Jurewicz: Historia literatury bizantyńskiej. Wrocław: Ossolineum, 1984. ISBN 83-04-01422-X.

Prawosławny patriarcha Konstantynopola

Do 1204	Konstantyn III Lichudes (1059–1063) Jan VIII Ksifilinos (1064–1075) Kosma I Jerozolimski (1075–1081) Eustracjusz Garidas (1081–1084) Mikołaj III Gramatyk (1084–1111) Jan IX Agapet (1111–1134) Leon Styppes (1134–1143) Michał II Kurkuas (1143–1146) Kosma II Attykos (1146–1147) Mikołaj IV Muzalon (1147–1151) Teodot II (1151–1153) Neofit I (1153) Konstantyn IV Chliaren (1154–1156) Łukasz Chryzoberges (1156–1169) Michał III z Anchialos (1170–1177) Charyton Eugeniota (1177–1178) Teodozjusz I Boradiota (1179–1183) Bazyli II Kamater (1183–1186) Nicetas II Muntanes (1186–1189) Dozyteusz (1189) Leoncjusz Teotokita (1189) Dozyteusz (1189–1191) Jerzy II Ksyfilin (1191–1198) Jan X Kamater (1198–1206)
W Nicei 1204–1261	Michał IV Autorejan (1206–1212) Teodor II Irenik (1213–1216) Maksymus II (1216) Manuel I Charitopul (1217–1222) German II (1222–1240) Metody II (1240) Manuel II (1244–1255) Arseniusz Autorejan (1255–1259) Nicefor II (1260–1261)
1261–1453	Arseniusz Autorejan (1261–1267) German III (1267) Józef I Galezjota (1267–1275) Jan XI Bekkos (1275–1282) Józef I Galezjota (1282–1283) Grzegorz II Cypryjczyk (1283–1289) Atanazy I (1289–1293) Jan XII (1294–1303) Atanazy I (1303–1309) Nifon I (1310–1314) Jan XIII Glykys (1315–1320) Gerazym I (1320–1321) Izajasz (1323–1334) Jan XIV Kalekas (1334–1347) Izydor (1347–1350) Kalikst I (1350–1354) Filoteusz Kokkin (1354–1355) Kalikst I (1355–1363) Filoteusz Kokkin (1364–1376) Makary (1376–1379) Nil Kerameus (1379–1388) Antoni IV (1389–1390) Makary (1390–1391) Antoni IV (1391–1397) Kalikst II Ksantopul (1397) Mateusz I (1397–1410) Eutymiusz II (1410–1416) Józef II (1416–1439) Metrofan II (1440–1443) Grzegorz III Mammas (1443–1450) Atanazy II (1450–1453)
Po 1453	Gennadiusz II Scholar (1453–1456, 1458, 1462–1463, 1464) Izydor II Ksantopulos (1456–1457) Sofroniusz I Syropulos (1463–1464) Joazaf (1464, 1464–1466) Marek II Ksylokarawes (1466) Symeon I z Trapezuntu (1466, 1471–1474, 1481–1486) Dionizy I (1466–1471, 1489–1491) Rafał I (1475–1476) Maksym III Manasses (1476–1481) Nefon II (1486–1488, 1497–1498, 1502) Maksym IV (1491–1497) Joachim I (1498–1502, 1504) Pachomiusz I (1503–1504, 1504–1513) Teolept I (1513–1522) Jeremiasz I (1522–1546) Joannik I (1524–1525) Dionizy II (1546–1555) Joazaf II (1555–1556) Metrofan III (1565–1572, 1579–1580) Jeremiasz II Tranos (1572–1579, 1580–1584, 1587–1595) Pachomiusz II (1584–1585) Teolept II (1585–1586) Mateusz II (1596, 1598–1602, 1603) Gabriel I (1596) Teofan I Karikes (1596–1597) Melecjusz I Pegas (1597–1598, 1601) Neofit II (1602–1603, 1607–1612) Rafał II (1603–1607) Tymoteusz II (1612–1620) Cyryl I Lukaris (1612, 1620–1623, 1623–1635, 1637–1638) Grzegorz IV z Amasei (1623) Antym II (1623) Cyryl II Kontares (1633, 1635–1636, 1638–1639) Atanazy III Patelaros (1634) Neofit III Nicejski (1636–1637) Parteniusz I (1639–1644) Parteniusz II (1644–1646, 1648–1651) Joannik II (1646–1648, 1651–1656) Cyryl III (1652, 1654) Paisjusz I (1652–1655) Parteniusz III (1656–1657) Gabriel II (1657) Parteniusz IV (1657–1662, 1665–1667, 1671, 1675–1676, 1684–1685) Dionizy III (1662–1665) Klemens (1667) Metody III (1668–1671) Dionizy IV Muzułmanin (1671–1673, 1676–1679, 1682–1684, 1686–1687, 1693–1694) Gerazym II (1673–1674) Atanazy IV (1679) Jakub (1679–1682, 1685–1688) Kallinik II (1688, 1689–1693, 1694–1702) Neofit IV (1688) Gabriel III (1702–1707) Neofit V (1707) Cyprian I (1707–1709, 1713–1714) Atanazy V (1709–1711) Cyryl IV (1711–1713) Kosma III (1714–1716) Jeremiasz III (1716–1726, 1732–1733) Paisjusz II (1726–1732, 1740–1743, 1744–1748) Serafim I (1733–1734) Neofit VI (1734–1740, 1743–1744) Cyryl V (1748–1751, 1752–1757) Kallinik III (1757) Serafim II (1757–1761) Joannik III (1761–1763) Samuel I Chaceres (1763–1768, 1773–1774) Melecjusz II (1768–1769) Teodozjusz I (1769–1773) Sofroniusz II (1774–1780) Gabriel IV (1780–1785) Prokopiusz I (1785–1789) Neofit VII (1789–1794, 1798–1801) Gerazym III (1794–1797) Grzegorz V (1797–1798, 1806–1808, 1818–1821) Kallinik IV (1801–1806, 1808–1809) Jeremiasz IV (1809–1813) Cyryl VI (1813–1818) Eugeniusz II (1821–1822) Antym III (1822–1824) Chryzant I (1824–1826) Agatangel (1826–1830) Konstancjusz I (1830–1834) Konstancjusz II (1834–1835) Grzegorz VI (1835–1840, 1867–1871) Antym IV (1840–1841, 1848–1852) Antym V (1841–1842) German IV (1842–1845, 1852–1853) Melecjusz III (1845) Antym VI (1845–1848, 1853–1855, 1871–1873) Cyryl VII (1855–1860) Joachim II (1860–1863, 1873–1878) Sofroniusz III (1863–1866) Joachim III (1878–1884, 1901–1912) Joachim IV (1884–1886) Dionizy V (1887–1891) Neofit VIII (1891–1894) Antym VII (1895–1897) Konstantyn V (1897–1901) German V (1913–1918) Melecjusz IV Metaksakis (1921–1923) Grzegorz VII (1923–1924) Konstantyn VI (1924–1925) Bazyli III (1925–1929) Focjusz II (1929–1935) Beniamin (1936–1946) Maksym V (1946–1948) Atenagoras I (1948–1972) Dymitr I (1972–1991) Bartłomiej I (od 1991)