Geosynchronous Satellite Launch Vehicle
Rodzina rakiet nośnych SLV | |||
GSLV (makieta) | |||
Producent | |||
---|---|---|---|
Data pierwszego startu | 18 kwietnia 2001 | ||
Statystyki | |||
Wszystkie starty | 11 | ||
Udane starty | 7 (64%) | ||
Nieudane starty | 4 | ||
Zdolność wynoszenia | 5000 kg na LEO, | ||
Siła ciągu przy starcie | 7420 kN | ||
Wymiary | |||
Długość | 49 m | ||
Średnica | 2,8 m | ||
Masa całkowita | 402 000 kg | ||
Stopnie rakiety | |||
Stopień 0. | 4 × GSLV-0 | ||
Stopień 1. | GSLV-1 | ||
Stopień 2. | GSLV-2 | ||
Stopień 3. | GSLV-Mk1-3 (tylko w wersji Mk1) | ||
Stopień 4. | GSLV-Mk2-3 (jako 3 stopień GSLV Mk2) | ||
|
Geosynchronous Satellite Launch Vehicle (GSLV) – indyjska rakieta nośna operowana przez ISRO w celu wystrzeliwania satelitów telekomunikacyjnych na orbitę geostacjonarną.
Dane techniczne
Projekt rakiety GSLV powstał w 1990 r. w celu opracowania sposobu wystrzeliwania satelitów na orbitę geostacjonarną bez udziału innych państw. Do tego czasu ISRO do startów cięższych satelitów korzystała z rakiet radzieckich.
Rakieta wykorzystuje w większości komponenty rakiety Polar Satellite Launch Vehicle (PSLV). Jest to rakieta trójstopniowa wyposażona w 4 dopalacze zasilane paliwem hipergolowym w postaci mieszanki UDMH i N2O4. Pierwszy centralny stopień zasilany jest paliwem stałym, drugi stopień mieszanką hipergolową, a trzeci stopień zasilany ciekłą mieszaniną wodoru i tlenu.
Powstały cztery warianty rakiety. Wszystkie wersje Mk1 posiadały trzeci stopień produkcji rosyjskiej.
- GSLV Mk1.A: pierwszy wariant GSLV, który miał udźwig 1500 kg na orbitę geostacjonarną. Nie jest już używany.
- GSLV Mk1.B: w porównaniu do Mk1.A miał udźwig zwiększony o 400 kg. Również wycofany z użytku.
- GSLV Mk1.C: ze zwiększonym udźwigiem. Odbył się tylko jeden start.
- GSLV Mk2: pierwszy wariant z indyjskim silnikiem na paliwo kriogeniczne w trzecim stopniu.
W czerwcu 2017 roku odbył się pierwszy start orbitalny rakiety GSLV Mk3, która ma większy udźwig umożliwiający rozwój indyjskiego programu załogowych lotów kosmicznych. Mimo nazwy nawiązującej do rakiet GSLV, w rzeczywistości jest to rakieta nowego typu[1].
Starty
Wszystkie starty GSLV odbyły się z Centrum Kosmicznego Satish Dhawan.
Lot | Data startu/czas (GMT) | Typ | Wyrzutnia | Ładunek | Masa ładunku | Skutek | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|---|
D1 | 18 kwietnia 2001 10:13 | Mk1.A | Nr 1 | GSAT-1 | 1540 kg | Częściowe niepowodzenie | Pierwszy lot testowy, ładunek umieszczony na niższej orbicie niż planowano i nie posiadał wystarczającej ilości paliwa na korekcję[2]. |
D2 | 8 maja 2003 11:28 | Mk1.A | Nr 1 | GSAT-2 | 1825 kg | Powodzenie | Lot testowy[3] |
F01 | 20 września 2004 10:31 | Mk1.B | Nr 1 | EDUSAT | 1950 kg | Powodzenie | Pierwszy lot operacyjny[4] |
F02 | 10 lipca 2006 12:08 | Mk1.B | Nr 2 | INSAT-4C | 2168 kg | Niepowodzenie | Rakieta wraz z ładunkiem uległa zniszczeniu po uprzednim zboczeniu z kursu, szczątki spadły do wód Zatoki Bengalskiej[5]. |
F04 | 2 września 2007 12:51 | Mk1.B | Nr 2 | INSAT-4CR | 2160 kg | Częściowy sukces | Częściowy sukces[6], apogeum zbyt niskie i zbyt wysokie nachylenie orbity z powodu słabych osiągów rakiety[7]. Jednak ładunek osiągnął orbitę geostacjonarną[8][9]. Były doniesienia o skróceniu misji satelity o 5 lat z powodu wypalenia przez silniczki paliwa w celu osiągnięcia docelowej orbity. ISRO uznało te informacje jako nieprawdziwe[10]. |
D3 | 15 kwietnia 2010 10:57 | Mk2 | Nr 2 | GSAT-4 | 2220 kg | Niepowodzenie | Awaria turbopompy paliwa w ostatnim stopniu rakiety[11]. |
F06 | 25 grudnia 2010 10:34 | Mk1.C | Nr 2 | GSAT-5P | 2130 kg | Niepowodzenie | Zniszczona przez kontrolera lotu po utracie kontroli nad dopalaczami[12]. |
D5 | 5 stycznia 2014 10:48 | Mk2 | Nr 2 | GSAT-14 | 1980 kg | Powodzenie | Pierwszy udany lot wersji Mk2[13]. |
D6 | 27 sierpnia 2015 11:22 | Mk2 | Nr 2 | GSAT-6 | 2117 kg | Powodzenie | |
F05 | 8 września 2016 11:20 | Mk2 | Nr 2 | INSAT-3DR | 2211 kg | Powodzenie | Pierwszy lot operacyjny wersji Mk2[14]. |
F09 | 5 maja 2017 17:27 | Mk2 | Nr 2 | GSAT-9 | 2230 kg | Powodzenie |
Konstrukcje porównywalne
Przypisy
- ↑ William Graham: GLSV Mark III rocket conducts ‘all-up’ launch with GSAT-19 satellite. [w:] NASASpaceFlight [on-line]. 2017-06-05. [dostęp 2017-06-06]. (ang.).
- ↑ Ed Kyle: Page 2 of 2: Comprehensive Orbital Launch Failure List. [w:] India (SLV/ASLV/PSLV/GSLV) Flight History by Variant/Year (1979-Present) [on-line]. 2015-12-17. [dostęp 2017-07-016].
- ↑ Geosynchronous Satellite Launch Vehicle (GSLV-D2). ISRO. [dostęp 2017-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-27)]. (ang.).
- ↑ EDUSAT. ISRO. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-11)]. (ang.).
- ↑ GSLV-F02 Failure Analysis Committee Report. [w:] SpaceRef [on-line]. 2006-09-07. [dostęp 2017-07-16]. (ang.).
- ↑ Of six GSLV launches, only two were successes. [w:] Hindustan Times [on-line]. 2010-04-15. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-05)]. (ang.).
- ↑ Stephen Clark: India's large satellite launcher returns to flight. [w:] Spaceflight Now [on-line]. 2007-09-02. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-23)]. (ang.).
- ↑ INSAT-4CR successfully placed in orbit. [w:] The Times of India [on-line]. 2007-09-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-12)]. (ang.).
- ↑ GSLV-F04 Launch Successful - Places INSAT-4CR in Orbit. ISRO, 2007-09-02. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-01)]. (ang.).
- ↑ ISRO refutes INSAT 'vanishing' story. [w:] Hindustan Times [on-line]. 2007-12-15. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-05)]. (ang.).
- ↑ GSLV-D3 Failure Analysis Report. ISRO, 2010-07-09. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-17)]. (ang.).
- ↑ Rocket failed after 45 seconds, says ISRO. [w:] Hindustan Times [on-line]. 2010-12-25. [dostęp 2012-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-26)]. (ang.).
- ↑ GSLV-D5/GSAT-14 Mission. ISRO, 2014-01-05. [dostęp 2014-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-04)].
- ↑ Isro's desi cryo engine–powered GSLV-F05 places INSAT-3DR weather satellite in orbit - Times of India, „The Times of India”, 8 września 2016 [dostęp 2017-05-12] .
Linki zewnętrzne
- Gunter Krebs: GSLV. [w:] Gunter's Space Page [on-line]. (ang.).