Henryk IV Salicki

Ten artykuł od 2024-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Henryk IV

Król Niemiec

Okres

od 1056 (do 1065 regencja matki)
do 1105

Poprzednik

Henryk III

Następca

Henryk V

cesarz rzymski

Okres

od 1084
do 1105

Poprzednik

Henryk III

Następca

Henryk V

Dane biograficzne

Dynastia

dynastia salicka

Data urodzenia

11 listopada 1050

Data śmierci

7 sierpnia 1106

Ojciec

Henryk III

Matka

Agnieszka z Poitou

Multimedia w Wikimedia Commons

Henryk IV (niem. Heinrich IV., ur. 11 listopada 1050 w Goslar, zm. 7 sierpnia 1106 w Liège) – król niemiecki od 1056 (faktycznie od 1065), cesarz rzymski od 1084 do swojej abdykacji w 1105, najstarszy syn cesarza Henryka III i jego drugiej żony Agnieszki z Poitou (Akwitańskiej). Był trzecim cesarzem z dynastii salickiej (zwanej inaczej dynastią frankońską).

Życiorys

W 1056 został koronowany po śmierci swego ojca. Do 1062 roku władzę w jego imieniu sprawowała matka, cesarzowa Agnieszka. W roku 1062 został uprowadzony przez arcybiskupa Annona II z Kolonii, który sprawował regencję do 1064. W tym roku regentem został arcybiskup Adalbert z Bremy. Na początku panowania, bo już w roku 1071 musiał rozprawić się z buntem Sasów. Bunt był spowodowany zbyt gwałtownie, zdaniem powstańców, realizowanymi rewindykacjami w regionie gór Harz. Rebelianci zostali ostatecznie pokonani w bitwie nad Unstrutą w 1075.

Popadł w konflikt z papieżem Grzegorzem VII o inwestyturę. Henryk osłabiony wojną domową w Niemczech i ekskomuniką nałożoną na niego przez papieża, chcąc utrzymać się przy władzy, wraz z małym orszakiem udał się do Włoch w celu przebłagania papieża. Zastał go w zamku Kanossa, gdzie w styczniu 1077 roku ukorzył się przed nim, pokutując trzy dni pod murami zamku w worku i boso. Naciskany przez doradców papież zdjął z Henryka klątwę. Papieska ekskomunika dotyczyła przypisania Henrykowi twierdzenia o trzech oszustach (Jezusie, Mojżeszu i Mahomecie), którzy zdaniem cesarza swymi naukami omamili ludzkość^[1].

Król wrócił do Niemiec, gdzie zastała go nowa wojna. Saska opozycja obrała królem Rudolfa Szwabskiego. Po trzech latach zamieszek wewnątrzniemieckich zwyciężył Henryk, który pokonał Rudolfa w 1080 roku w bitwie pod Hohenmölsen, w której zginął sam antykról. Henryk opanował sytuację w Niemczech. W 1083 roku na czele armii wyruszył do Włoch, by rozprawić się z papieżem. Kolejne papieskie klątwy nie osiągnęły celu i choć życie papieża uratowali Normanowie, to został on wygnany do Salerno, gdzie wkrótce zmarł.

W 1084 antypapież Klemens III koronował Henryka na cesarza. Ostatnie dwadzieścia lat panowania Henryka to dalszy okres wojen domowych w Niemczech. W 1085 roku Henryk podarował księciu czeskiemu Wratysławowi koronę królewską. Henryk planował również wyprawę wojenną na Polskę i Węgry, jednak wobec sprzeciwu Sasów nigdy nie doszły one do skutku.

W 1105 roku opuszczony przez ostatnich stronników Henryk został zmuszony do abdykacji. Władzę przejął jego syn Henryk V.

Panowanie Henryka IV zostało opisane w powieści „Tiara i korona” Teodora Jeske-Choińskiego, która przedstawia problem sporu o inwestyturę.

Małżeństwa i potomstwo

Henryk IV był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną była Berta Sabaudzka, córka hrabiego Sabaudii Ottona I. Drugie małżeństwo z Eupraksją (po koronacji Adelajdą) było bezpotomne.

Z pierwszego małżeństwa pochodzili:

Konrad (12 lutego 1074 – 27 lipca 1101), król Włoch
Henryk V, ur. prawdopodobnie 11 sierpnia 1081, zm. 23 maja 1125
Agnieszka von Waiblingen, matka króla Niemiec Konrada III

Przodkowie

Konrad II

Herman II Szwabski

Gerberga

Henryk IV Salicki

Wilhelm IV Żelazne Ramię

Wilhelm V Wielki

Emma z Blois

Agnieszka z Poitou

Otto Wilhelm

Agnieszka Burgundzka

Ermentruda z Remis

Zobacz też

spór o inwestyturę

Przypisy

↑ Wierusz Kowalski 1986 ↓, s. 102.

Bibliografia

Jan Wierusz Kowalski: Poczet papieży. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986. ISBN 83-03-01435-8.

Władcy Bawarii

Agilolfingowie

Garibald I (548–591)
Tassilo I (591–610)
Garibald II (610–625)
Theodo (680–716)
Theodbert (716–719)
Theobald (716–717/719)
Tassilo II (716–719)
Grimoald (716–725)
Hugbert (725–736)
Odylon (736–748)
Tassilo III (748–788)

Karolingowie

Karol Wielki (788–814)
Ludwik Pobożny (814–815)
Lotar I (815–817)
Ludwik Niemiecki (817–865)
Karloman (864–880)
Ludwik Młodszy (880–882)
Karol Otyły (882–887)
Arnulf z Karyntii (887–899)
Ludwik Dziecię (900–911)

Od Luitpoldingów
do Wittelsbachów

Luitpold (889–907)
Arnulf I Zły (907–937)
Eberhard (937–938)
Bertold (938–947)
Henryk I (947–955)
Henryk II Kłótnik (955–976)
Otton I (976–982)
Henryk III Młodszy (982–985)
Henryk II Kłótnik (985–995)
Henryk II Święty (995–1005)
Henryk V (1005–1026)
Henryk VI (1026–1041)
Henryk VII (1042–1047)
Konrad I (1049–1053)
Henryk VIII (1053–1054)
Konrad II (1054–1055)
Henryk VIII (1055–1061)
Otton II (1061–1070)
Welf I (1070–1077)
Henryk VIII (1077–1096)
Welf I (1096–1101)
Welf II (1101–1120)
Henryk IX Czarny (1120–1126)
Henryk X Pyszny (1126–1139)
Leopold IV Szczodry (1139–1141)
Henryk XI Jasomirgott (1141–1156)
Henryk XII Lew (1156–1180)
Otton I (1180–1183)
Ludwik I (1183–1231)
Otton II (1231–1253)
podział na Dolną i Górną Bawarię

Pierwsze rozbicie

Dolna Bawaria	Henryk XIII (1253–1290) Otton III (1290–1312) Ludwik III (1290–1296) Stefan I (1290–1310) Henryk XIV (1310–1339) Otton IV (1310–1334) Henryk XV (1312–1333) Jan I Dziecię (1339–1340)
Górna Bawaria	Ludwik II (1253–1294) Rudolf I (1294–1317) Ludwik IV (1294–1347)

Książęta Bawarii

Ludwik IV (1340–1347)
Ludwik V Brandenburski (1347–1349)
Stefan II (1347–1349)
Ludwik VI Rzymski (1347–1349)
Wilhelm I (1347–1349)
Albrecht I (1347–1349)
Otto V Leniwy (1347–1349)
od 1349 r. podział na Dolną i Górną Bawarię, od 1353 r. na Bawarię-Landshut i Bawarię-Straubing

Drugie rozbicie

Górna Bawaria	Ludwik V Bawarski (1349–1361) Ludwik VI Rzymski (1349–1351) Otto V Leniwy (1349–1351) Meinhard (1361–1363)
Dolna Bawaria	Stefan II (1349–1353) Wilhelm I (1349–1353) Albrecht I (1349–1353)
Bawaria-Landshut	Stefan II (1353–1375) Stefan III (1375–1392) Fryderyk (1375–1393) Jan II (1375–1392) Henryk XVI Bogaty (1393–1450) Ludwik IX Bogaty (1450–1479) Jerzy Bogaty (1479–1503) podział między Bawarię-Monachium i Palatynat-Neuburg
Bawaria-Straubing	Wilhelm I (1353–1389) Albrecht I (1353–1404) Albrecht II (1389–1397) Wilhelm II (1404–1417) Jan III (1417–1425) podzielona między Bawarię-Monachium, Bawarię-Landshut i Bawarię-Ingolstadt
Bawaria-Ingolstadt	z Bawarii-Landshut Stefan III (1392–1413) Ludwik VII Brodaty (1413–1447) Ludwik VIII (1443–1445) do Bawarii-Landshut
Bawaria-Monachium	z Bawarii-Landshut Jan II (1392–1397) Ernest (1397–1438) Wilhelm III (1397–1435) Albrecht III (1438–1460) Jan IV (1460–1463) Zygmunt (1460–1467) Albrecht IV Mądry (1463–1508)
Bawaria-Dachau	z Bawarii-Monachium Zygmunt (1467–1501) do Bawarii-Monachium

Książęta Bawarii

Albrecht IV Mądry (1504–1508)
Wilhelm IV (1508–1550)
Ludwik X (1516–1545)
Albrecht V (1550–1579)
Wilhelm V Pobożny (1579–1597)
Maksymilian I (1597–1623)

Elektorzy Bawarii

Maksymilian I (1623–1651)
Ferdynand Maria (1651–1679)
Maksymilian II Emanuel (1679–1726)
Karol I Albrecht (1726–1745)
Maksymilian III Józef (1745–1777)
Karol II Teodor (1777–1799)
Maksymilian IV Józef (1799–1805)

Królowie Bawarii

Maksymilian I Józef (1805–1825)
Ludwik I (1825–1848)
Maksymilian II (1848–1864)
Ludwik II (1864–1886)
Otton I (1886–1913)
Ludwik III (1913–1918)

Królowie niemieccy

Konradyni	Konrad I (911–918)
Ludolfingowie	Henryk I Ptasznik (919–936) Arnulf Zły (antykról 919–921) Otton I Wielki (936–973) Otton II (koregent od 961, 973–983) Otton III (983–1002) Henryk II Święty (1002–1024)
Dynastia salicka	Konrad II (1024–1039) Henryk III (koregent od 1028, 1039–1056) Henryk IV (koregent 1054, 1056–1105) Rudolf Szwabski (antykról 1077–1080) Herman z Salm (antykról 1081–1088) Konrad (III) Salicki (koregent od 1087, antykról 1093–1098) Henryk V (korgent od 1099, 1105–1125)
Supplinburgowie	Lotar III (1125–1137)
Hohenstaufowie	Konrad III (antykról 1127–1135, król 1138–1152) Henryk (VI) Berengar (koregent 1147–1150) Fryderyk I Barbarossa (1152–1190) Henryk VI (koregent od 1169, 1190–1197) Filip Szwabski (1198–1208)
Welfowie	Otto IV (antykról 1198–1208, król 1208–1218)
Hohenstaufowie	Fryderyk II (koregent 1196–1197, 1215–1250) Henryk VII (koregent 1220–1235, od 1231 antykról) Konrad IV (koregent od 1237, 1250–1254)
Wielkie bezkrólewie	Henryk Raspe (antykról 1246–1247) Wilhelm z Holandii (1254–1256, antykról od 1247) Ryszard z Kornwalii (antykról 1256–1272) Alfons z Kastylii (antykról 1257–1274)
Habsburgowie	Rudolf I (1273–1291)
Nassau	Adolf z Nassau (1292–1298)
Habsburgowie	Albrecht I (1298–1308)
Luksemburgowie	Henryk VII (1308–1313)
Wittelsbachowie	Ludwik IV Bawarski (1314–1347)
Habsburgowie	Fryderyk Piękny (antykról 1314–1322, koregent 1325–1332)
Luksemburgowie	Karol IV (antykról od 1347, król 1347–1378) Gunter ze Schwarzburga (antykról 1349–1349) Wacław (koregent od 1376, 1378–1400) Fryderyk z Brunszwiku (antykról elekt 1400)
Wittelsbachowie	Ruprecht z Palatynatu (1400–1410)
Luksemburgowie	Zygmunt (1410–1437) Jodok z Moraw (antykról 1410–1411)
Habsburgowie	Albrecht II (1438–1439) Fryderyk III (1440–1493) Maksymilian I (1493–1519) Karol V (1519–1556) Ferdynand I (koregent od 1531, 1556–1564) Maksymilian II (koregent 1562, 1564–1576) Rudolf II (koregent 1575, 1576–1612) Maciej (1612–1619) Ferdynand II (1619–1637) Ferdynand III (koregent od 1636, 1637–1657) Ferdynand IV (koregent 1653–1654) Leopold I (1657–1705) Józef I (koregent od 1687, 1705–1711) Karol VI (1711–1740)
Wittelsbachowie	Karol VII (1742–1745)
Habsburgowie-Lotaryńscy	Franciszek I (1745–1765) Józef II (koregent od 1764, 1765–1790) Leopold II (1790–1792) Franciszek II (1792–1806)

Oficjalny tytuł królów niemieckich od XI wieku: król Rzymian
Zobacz też: królowie frankijscy; cesarze rzymscy (Święte Cesarstwo Rzymskie)

Cesarze rzymscy (Święte Cesarstwo Rzymskie)

Karolingowie i inne rody	Karol I Wielki (800–814) Ludwik I Pobożny (814–840) Lotar I (koregent od 817, 840–855) Ludwik II (koregent od 850, 855–875) Karol II Łysy (875–877) Karol III Gruby (881–888) Gwido ze Spoleto (891–894) Lambert ze Spoleto (koregent od 892, 894–898) Arnulf z Karyntii (896–899) Ludwik III Ślepy (901–905) Berengar I z Friulu (915–924)
Ludolfingowie	Otton I Wielki (962–973) Otton II (973–983) Otton III (koregent od 967, 996–1002) Henryk II Święty (1014–1024)
Dynastia salicka	Konrad II (1027–1039) Henryk III (1046–1056) Henryk IV (1084–1105) Henryk V (1111–1125)
Süpplinburgowie	Lotar III (1133–1137)
Hohenstaufowie	Fryderyk I Barbarossa (1155–1190) Henryk VI (1191–1197)
Welfowie	Otto IV (1209–1215)
Hohenstaufowie	Fryderyk II (1220–1250)
Luksemburgowie	Henryk VII (1312–1313)
Wittelsbachowie	Ludwik IV Bawarski (1328–1347)
Luksemburgowie	Karol IV (1355–1378) Zygmunt (1433–1437)
Habsburgowie	Fryderyk III (1452–1493) Maksymilian I (1508–1519) Karol V (1519–1556) Ferdynand I (1558–1564) Maksymilian II (1564–1576) Rudolf II (1576–1612) Maciej (1612–1619) Ferdynand II (1619–1637) Ferdynand III (1637–1657) Leopold I (1658–1705) Józef I (1705–1711) Karol VI (1711–1740)
Wittelsbachowie	Karol VII (1742–1745)
Habsburgowie-Lotaryńscy	Franciszek I (1745–1765) Józef II (1765–1790) Leopold II (1790–1792) Franciszek II (1792–1806)