Hydrophis

Hydrophis[1]
Latreille, 1801[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – H. hardwickii
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Rząd

łuskonośne

Podrząd

węże

Infrarząd

Alethinophidia

Nadrodzina

Elapoidea

Rodzina

zdradnicowate

Rodzaj

Hydrophis

Typ nomenklatoryczny

Hydrus fasciatus Schneider, 1799

Synonimy
Gatunki

zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Hydrophis – rodzaj jadowitych węży morskich z rodziny zdradnicowatych (Elapidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w wodach Oceanu Indyjskiego i Spokojnego[30][31].

Charakterystyka

Długość całego ciała 410–1885 mm, długość ogona 55–190 mm[32]. Kość szczękowa nie wychodzi poza podniebienie; za zębami jadowymi w szczęce znajduje się 1–18 zębów oddzielonych w małych odstępach (diastema); nozdrza znajdują się u góry; łuski nosowe stykają się ze sobą lub są oddzielone podłużnymi łuskami. Łuska na głowie i grzbiecie regularna, duża, natomiast na stronie brzusznej mała, zwykle wyraźna i niepodzielna[32].

Systematyka

Etymologia

  • Hydrophis: gr. ὑδρο- hudro- „wodny-”, od ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos „woda”[33]; οφις ophis, οφεως opheōs „wąż”[34].
  • Pelamis: gr. πηλαμυς pēlamus „młody tuńczyk”[35]. Gatunek typowy: Anguis platura Linnaeus, 1766.
  • Disteira: gr. δι- di- „podwójny”, od δυο duo „dwa”[36]; στειρα steira „przednia część kilu”[37]. Gatunek typowy: Disteira doliata Lacépède, 1804 (= Hydrus major Shaw, 1802).
  • Leioselasma: gr. λειος leios „gładki”[38]; ελασμα elasma „płyta, blaszka”[39]. Gatunek typowy: Leioselasma striata Lacépède, 1804 (Hydrophis cyanocinctus Daudin, 1803).
  • Ophinectes: gr. οφις ophis, οφεως opheōs „wąż”[34]; νηκτης nēktēs „pływak”, od νηχω nēkhō „pływać”[40]. Gatunek typowy: Ophinectes luteus Rafinesque, 1817 (= Anguis platura Linnaeus, 1766).
  • Enhydris: gr. ενυδρις enhudris „wąż wodny”[41]. Gatunek typowy: Hydrus curtus Shaw, 1802.
  • Polyodontes: gr. πολυς polus „wiele”[42]; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”[43]. Gatunek typowy: Polyodontes annulatus Lesson, 1834 (= Hydrophis schistosus Daudin, 1803).
  • Lapemis: anagram nazwy rodzaju Pelamis Daudin[8]. Gatunek typowy: Lapemis hardwickii J.E. Gray, 1835.
  • Aturia: etymologia nieznana, J.E. Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[9][44]. Gatunek typowy: Aturia ornata J.E. Gray, 1842.
  • Hydrus: gr. ὑδρος hydros „wąż wodny”[33]. Gatunek typowy: Hydrus major Shaw, 1802.
  • Liopala: gr. λειος leios „gładki”[38]; παλιν palin „wstecz”[45]. Gatunek typowy: Hydrus gracilis Shaw, 1802
  • Chitulia: etymologia nieznan, J.E. Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[12]; F. Wall sugeruje, że nazwa pochodzi od nazwy zwyczajowej chittul[46]. Gatunek typowy: Chitulia inornata J.E. Gray, 1849.
  • Enhydrina: rodzaj Enhydris Merrem, 1820; łac. -ina „odnoszący się do, należący do”[47]. Gatunek typowy: Enhydris valakadyen Rafinesque, 1817 (= Hydrophis schistosus Daudin, 1803).
  • Kerilia: etymologia nieznan, J.E. Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[14]; F. Wall sugeruje, że nazwa pochodzi od nazwy zwyczajowej keril[48]. Gatunek typowy: Kerilia jerdonii J.E. Gray, 1849.
  • Acalyptus: gr. ακαλυπτoς akaluptos „nie zakryty, odsłonięty”[49]. Gatunek typowy: Acalyptus peronii A.M.C. Duméril, 1853.
  • Astrotia: gr. intensywny przedrostek α a; στρωννυμι strōnnumi „rozkładać, rozciągać”[16]. Gatunek typowy: Hydrophis schizopholis Schmidt, 1846 (= Hydrus stokesii J.E. Gray, 1846.
  • Pelamydoidis: gr. πηλαμυς pēlamus „młody tuńczyk”[35]; -οιδης -oidēs „przypominający”[50]. Gatunek typowy: Hydrophis pelamidoides Schlegel, 1837 (= Hydrus curtus Shaw, 1802.
  • Acalyptophis: gr. ακαλυπτoς akaluptos „nie zakryty, odsłonięty”[49]; οφις ophis, οφεως opheōs „wąż”[34]. Nowa nazwa dla Acalyptus A.M.C. Duméril, 1853 (nazwa zajęta przez Acalyptus Schönherr, 1836 (Coleoptera)).
  • Pelamydrus: gr. πηλαμυς pēlamus „młody tuńczyk”; ὑδρος hydros „wąż wodny”[19]. Nowa nazwa dla Pelamis Daudin, 1803 (nazwa zajęta przez Pelamis Lacépède, 1802 (Scombridae)).
  • Dolichodira: gr. δολιχος dolikhos „długi”; δειρη deirē „szyja”[20]. Gatunek typowy: Hydrophis diadema Günther, 1864[c].
  • Melanomystax: gr. μελας melas, μελανος melanos „czarny”; μυσταξ mustax, μυστακος mustakos „wąsy”, od μασταξ mastax, μαστακος mastakos „szczęki, usta”, od μασαομαι masaomai „żuć”[21]. Gatunek typowy: Hydrophis nigrocinctus Daudin, 1803.
  • Polyodontognathus: gr. πολυς polus „wiele”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”; γναθος gnathos „żuchwa”[22]. Gatunek typowy: Hydrus cærulescens Shaw, 1802.
  • Polypholophis: gr. πολυς polus „wiele”; φολις pholis, φολιδος pholidos „rogowa łuska”; oφις ophis, οφεως opheōs „wąż”[23]. Gatunek typowy: Hydrophis neglectus Wall, 1906 (= Hydrophis obscurus Daudin, 1803).
  • Porrecticollis: łac. porrectus „rozciągnięty”, od porrigo „rozciągać się”; nowołac. -collis „-szyi, -gardły”, od łac. collum „szyja”[24]. Gatunek typowy: Hydrophis obscurus Daudin, 1803.
  • Praescutata: łac. prae „przed, z przodu”; scutatus „uzbrojony w tarczę”, od scutum „podłużna tarcza”[25]. Gatunek typowy: Thalassophis viperinus Schmidt, 1852.
  • Pseudodistira: gr. ψευδος pseudos „fałszywy”[51]; rodzaj Disteira Lacépède, 1804[26]. Gatunek typowy: Pseudodistira horrida Kinghorn, 1926 (= Acalyptus peronii A.M.C. Duméril, 1853).
  • Kolpophis: gr. κολπος kolpos „zatoka”[52]; οφις ophis, οφεως opheōs „wąż”[34]. Gatunek typowy: Disteira annandalei Laidlaw, 1901.
  • Thalassophina: rodzaj Thalassophis Schmidt, 1852; łac. -ina „odnoszący się do, należący do”[47]. Gatunek typowy: Thalassophis viperinus Schmidt, 1852.
  • Mediohydrophis: łac. medius „środkowy”; rodzaj Hydrophis Latreille, 1801[29]. Gatunek typowy: Hydrophis klossi Boulenger, 1912.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[30]:

  • Hydrophis annandalei
  • Hydrophis anomalus
  • Hydrophis atriceps
  • Hydrophis belcheri – wręgowiec filipiński[53]
  • Hydrophis bituberculatus
  • Hydrophis brookii
  • Hydrophis caerulescens
  • Hydrophis cantoris – małogłowiec bengalski[53]
  • Hydrophis coggeri
  • Hydrophis curtus – guzkowiec indyjski[53]
  • Hydrophis cyanocinctus – wręgowiec pospolity[53]
  • Hydrophis czeblukovi
  • Hydrophis donaldi
  • Hydrophis elegans
  • Hydrophis fasciatus – wręgowiec małogłowy[53]
  • Hydrophis hardwickii – guzkowiec malajski[53]
  • Hydrophis hendersoni
  • Hydrophis inornatus
  • Hydrophis jerdonii
  • Hydrophis kingii
  • Hydrophis klossi
  • Hydrophis laboutei
  • Hydrophis lamberti
  • Hydrophis lapemoides
  • Hydrophis macdowelli
  • Hydrophis major
  • Hydrophis mamillaris
  • Hydrophis melanocephalus
  • Hydrophis melanosoma – wręgowiec malajski[53]
  • Hydrophis nigrocinctus
  • Hydrophis obscurus
  • Hydrophis ocellatus
  • Hydrophis ornatus – wręgowiec rafowy[54]
  • Hydrophis pachycercos
  • Hydrophis pacificus
  • Hydrophis parviceps
  • Hydrophis peronii – kolcogłowiec australijski[53]
  • Hydrophis platurus – pęz dwubarwny[54]
  • Hydrophis schistosus – grzbietopręg jadowity[53]
  • Hydrophis semperi – wręgowiec słodkowodny[53]
  • Hydrophis sibauensis
  • Hydrophis spiralis – wręgowiec olbrzymi[53]
  • Hydrophis stokesii
  • Hydrophis stricticollis
  • Hydrophis torquatus – wręgowiec syjamski[53]
  • Hydrophis viperinus
  • Hydrophis vorisi
  • Hydrophis zweifeli

Uwagi

  1. ↑ Nie Enhydris Latreille, 1801 (Homalopsidae).
  2. ↑ Nie Acalyptus Schönherr, 1836 (Coleoptera).
  3. ↑ Podgatunek H. torquatus.

Przypisy

  1. ↑ Hydrophis, [w:] Integrated Taxonomic Information System  (ang.).
  2. ↑ P.A. Latreille: Des Hydrophis. XXVe Genre. Hydrophis, Hydrophis. W: C.S. Sonini & P.A. Latreille: Histoire naturelle des reptiles: avec figures dessinées d’apres nature. T. 4. Paris: Imprimerie de Crapelet, 1802, s. 193. (fr.).
  3. ↑ F.M. Daudin: Histoire naturelle, générale et particulière, des reptiles: ouvrage faisant suite à l'Histoire naturelle générale et particulière, composée par Leclerc de Buffon, et rédigée par C.S. Sonnini. T. 7. Paris: De l’Imprimerie de F. Dufart, 1802, s. 357. (fr.).
  4. ↑ a b B.G. de Lacépède. Mémoire sur plusieurs animaux de la Nouvelle-Hollande dont la description n’a pas encore été pu bliée. „Annales du Muséum d’Histoire Naturelle”. 4 (21), s. 10, 1804. (fr.). 
  5. ↑ C.S. Rafinesque. Dissertation on Water Snakes, Sea Snakes and Sea Serpents. „The American Monthly Magazine and Critical Review”. 1 (6), s. 432, 1817. (ang.). 
  6. ↑ B. Merrem: Versuch eines Systems der Amphibien. Marburg: J.C. Kreiger, 1820, s. 140. (niem.).
  7. ↑ Lesson 1834 ↓, s. 321.
  8. ↑ a b J.E. Gray: Illustrations of Indian zoology; chiefly selected from the collection of Major-General Hardwicke. Cz. 2. Londin: Treuttel, Wurtz, Treuttel, Jun. and Richter, 1830–1834, s. ryc. 87. (ang.).
  9. ↑ a b c d J.E. Gray: Synopsis of the contents of the British Museum. Wyd. Forty-second edition. London: G. Woodfall and Son, Angel Court, Skinner Street, 1840, s. 42. (ang.).
  10. ↑ a b Gray 1842 ↓, s. 61.
  11. ↑ Gray 1842 ↓, s. 60.
  12. ↑ a b Gray 1849 ↓, s. 56.
  13. ↑ Gray 1849 ↓, s. 47.
  14. ↑ a b Gray 1849 ↓, s. 57.
  15. ↑ A.M.C. Duméril. Prodrome de la classification des reptiles ophidiens. „Mémoires de l’Académie des sciences de l’Institut de France”. 23, s. 522, 1853. (fr.). 
  16. ↑ a b J.G. Fischer. Neue Schlangen des Hamburgischen Naturhistorischen Museums. „Abhandlungen aus dem Gebiete der Naturwissenschaften herausgegeben vom Naturwissenschaftlichen Verein in Hamburg”. 3, s. 38, 1856. (niem.). 
  17. ↑ L. Fitzinger. Die Ausbeute der österreichischen Naturforscher an Säugethieren und Reptilien während der Weltumsegelung Sr. Majestät Fregatte Novara. „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 42, s. 409, 1861. (niem.). 
  18. ↑ G.A. Boulenger: Catalogue of the snakes in the British Museum (Natural History). Cz. 3: Colubridae (Opisthoglyphae and Proteroglyphae), Amblycephalidae, and Viperidae. London: The Trustees, 1896, s. 269. (ang.).
  19. ↑ a b L.H. Stejneger. The batrachians and reptiles of Formosa. „Proceedings of the United States National Museum”. 38 (1731), s. 111, 1911. (ang.). 
  20. ↑ a b Wall 1921 ↓, s. 339.
  21. ↑ a b Wall 1921 ↓, s. 381.
  22. ↑ a b Wall 1921 ↓, s. 374.
  23. ↑ a b Wall 1921 ↓, s. 380.
  24. ↑ a b Wall 1921 ↓, s. 335.
  25. ↑ a b Wall 1921 ↓, s. 390.
  26. ↑ a b J.R. Kinghorn. A new Genus of Sea Snake and other Reptiles collected by H.M.A.S. ‘Geranium’ during a Cruise to North Australia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 96 (1), s. 71, 1926. DOI: 10.1111/j.1096-3642.1926.tb01539.x. (ang.). 
  27. ↑ Smith 1926 ↓, s. 106.
  28. ↑ Smith 1926 ↓, s. 33.
  29. ↑ a b V.E. Kharin. Review of sea snakes of the genus Hydrophis sensu stricto (Serpentes: Hydrophiidae). „Russian Journal of Marine Biology”. 30 (6), s. 387–394, 2004. DOI: 10.1007/s11179-005-0021-x. (ang.). 
  30. ↑ a b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Hydrophis. The Reptile Database. [dostęp 2023-11-19]. (ang.).
  31. ↑ R. Midtgaard: Hydrophis. RepFocus. [dostęp 2019-08-22]. (ang.).
  32. ↑ a b A.E. Leviton, R.M. Brown & C.D. Siler: The Dangerously Venomous Snakes of the Philippine Archipelago, with Identification Keys and Species Accounts. W: T. Gosliner & C. Gary: The Coral Triangle: the 2011 Hearst Philippine Biodiversity Expedition. San Francisco: California Academy of Sciences, 2014, s. 501–513. ISBN 0-940228-75-0. (ang.).
  33. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 106.
  34. ↑ a b c d Jaeger 1944 ↓, s. 154.
  35. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 164.
  36. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 71.
  37. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 220.
  38. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 121.
  39. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 79.
  40. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 144.
  41. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 82.
  42. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 181.
  43. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 151.
  44. ↑ Reptilia. W: L. Agassiz: Nomenclator zoologicus, continens nomina systematica generum animalium tam viventium quam fossilium, secundum ordinem alphabeticum disposita, adjectis auctoribus, libris, in quibus reperiuntur, anno editionis, etymologia et familiis, ad quas pertinent, in singulis classibus. Soloduri: Jent et Gassmann, 1842–1846, s. 5. (łac.).
  45. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 160.
  46. ↑ Wall 1921 ↓, s. 368.
  47. ↑ a b Jaeger 1944 ↓, s. 111.
  48. ↑ Wall 1921 ↓, s. 385.
  49. ↑ a b A.M.C. Duméril, G. Bibron & A.H.A. Duméril: Erpétologie générale, ou, Histoire naturelle complète des reptiles. T. 7. Cz. 2. Paris: Roret, 1854, s. 1339. (fr.).
  50. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 152.
  51. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. xvii.
  52. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 56.
  53. ↑ a b c d e f g h i j k l W. Jaroniewski: Jadowite węże świata. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1984, s. 48, 49, 55, 56, 57, 58. ISBN 83-02-00977-6.
  54. ↑ a b Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 411. ISBN 83-01-14344-4.

Bibliografia

  • R.P. Lesson: Reptiles. W: Ch. Bélanger: Voyage aux Indes-Orientales par le nord de l’Europe: les provinces du Caucase, la Géorgie, l’Arménie et la Perse, suivi de détails topographiques, statistiques et autres sur le Pégou, les iles de Java, de Maurice et de Bourbon, sur le Cap-De-Bonne-Espérance et Sainte-Hélène: pendant les années 1825, 1826, 1827, 1828 et 1829. Paris: A. Bertrand, 1834, s. 291–336. (fr.).
  • J.E. Gray: Monographic synopsis of the water snakes, or the family Hydridae. W: J.E. Gray: The zoological miscellany: to be continued occasionally. London: Treuttel, Wurtz and Co., G.B. Sowerby, W. Wood, 1831–1844, s. 59–68. (ang.).
  • J.E. Gray: Catalogue of the specimens of snakes in the collection of the British museum. London: Printed by order of the Trustees, 1849, s. 1–125. (ang.).
  • F. Wall: Ophidia taprobanica; or, The snakes of Ceylon. Colombo: H. R. Cottle, 1921, s. 1–581. (ang.).
  • M.A. Smith: Monograph of the sea-snakes (Hydrophiidae). London: Printed by order of the Trustees of the British Museum, 1926, s. 1–130. (ang.).
  • Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1–256, OCLC 637083062  (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne:
  • EoL: 46559575
  • GBIF: 9206453
  • identyfikator iNaturalist: 35201, 146171
  • ITIS: 700227
  • NCBI: 8683