Józef Hofmann

Ten artykuł dotyczy pianisty. Zobacz też: Józef Hoffman – generał wojsk koronnych.

Józef Hofmann

Imię i nazwisko

Józef Kazimierz Hofmann

Pseudonim

Michel Dvorsky

Data i miejsce urodzenia

20 stycznia 1876
Kraków

Pochodzenie

polskie

Data i miejsce śmierci

16 lutego 1957
Los Angeles

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

pianista, kompozytor, pedagog, wynalazca

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Kazimierz Hofmann (ur. 20 stycznia 1876 w Krakowie^[1], zm. 16 lutego 1957 w Los Angeles) − polski pianista, kompozytor, pedagog i wynalazca; w 1926 naturalizowany w USA^[2].

Życiorys

Bardzo wcześnie rozpoczął naukę gry na fortepianie i już jako ośmiolatek dawał koncerty przed publicznością warszawską, jako dziesięciolatek publicznością wielu krajów europejskich, a rok później także amerykańską. Po odbyciu w 1887 52 koncertów w dziesięć tygodni, w wyniku protestu New York Society for the Prevention of Cruelty to Children (Nowojorskie Towarzystwo Zapobiegania Okrucieństwu Wobec Dzieci), podyktowanego obawą o jego zdrowie, musiał przerwać tournée. Udał się wtedy do Berlina, gdzie, dzięki stypendium Alfreda Corninga Clarka, odbył w latach 1888−1894 studia. Uczył się kompozycji u Heinricha Urbana oraz gry na fortepianie pod kierunkiem Maurycego Moszkowskiego i Eugena d'Alberta. W 1894 uzyskał I nagrodę na Konkursie imienia Antona Rubinsteina (którego był uczniem) w Hamburgu, na którym wykonał jego Koncert d-moll op.70. Sukces ten pozwolił mu na liczne, cieszące się wielkim powodzeniem, występy m.in. w krajach skandynawskich, Anglii i Rosji. Co roku koncertował też w Stanach Zjednoczonych, których obywatelstwo otrzymał w roku 1926^[2].

Od 1924 zarządzał Wydziałem Fortepianu w Curtis Institute of Music w Filadelfii, a w latach 1927–1938 był dyrektorem tego Instytutu^[2]. Jego uczniami byli m.in.: Ellen Ballon, Abram Chasins, Shura Cherkassky, Ruth Slenczynska, Walter Susskind, Teresita Tagliapietra, Aleksander Wielhorski i Leopold Zieliński^[3]. Był także kompozytorem (pseudonim Michel Dvorsky) utworów na orkiestrę i fortepian. Karierę pianistyczną zakończył 19 stycznia 1946 recitalem w Carnegie Hall.

Piotr Wierzbicki uważał Hoffmana za największego wykonawcę dzieł Chopina w XX wieku, podkreślając m.in. lekkość jego gry, wyrobienie lewej ręki, „drobny dźwięk” i swobodny rytm^[4].

Rodzina

Ojciec Józefa Hofmanna – Kazimierz Hofmann był kompozytorem, dyrygentem i pianistą, a matka, Matylda Pindelska, śpiewaczką (ur. 1851 w Krakowie), córką Wincentego i Eleonory z Wyszkowskich. Józef miał starszą siostrę – Zofię Wandę (ur. 11 czerwca 1874 w Krakowie). W okresie dzieciństwa ich ojciec, Kazimierz, pozostawał w związku małżeńskim z Anielą Teofilą z Kwiecińskich (ur. 3 stycznia 1843 w Warszawie)^[5], która po przeniesieniu się w 1878 z mężem do Warszawy zmarła tam 12 października 1885^[6], wpis 1392. Wtenczas Kazimierz Hofmann zawarł ślub z ich matką, Matyldą Franciszką Pindelską, w bazylice Świętego Krzyża w Warszawie w dniu 17 czerwca 1886^[7].

Józef Hofmann był dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną, Marią Eustis, miał córkę, a z drugą, Betty Short, trzech synów.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1934)^[8]

Wynalazki

Znany jest z licznych wynalazków, dotyczących m.in. samochodów i fortepianu. Opatentował ponad 70 wynalazków^[9], w tym także urządzenie służące do pomiaru siły nacisku palców pianisty^[10], regulację wysokości taboretu do fortepianu^[2].

Kompozycje

Utwory na orkiestrę

Symfonia E-dur (1916)
5 koncertów fortepianowych (1916)
Chromaticon na fortepian i orkiestrę (1916)
poemat symfoniczny The Haunted Castle (Zaklęty zamek) (1918)

Utwory na fortepian

Polonaise (ok. 1888)
Wariacje i fuga op.14, (1892)
2 morceaux op.15, (1892)
Mazurki op.16, (1892)
Andante i Presto op.17, (1892)
Durch die Wolken op.18, (1893)
5 morceaux op.20 (Impromptu, Echo, Menuet, Berceuse, Elegia), (1893)
Sonata F-dur op.21, (1893)
3 morceaux op.22 (Nocturne, Bolero, Barkarola), (1894)
2 compositions op.23, (1896)
Sonata op.24, (1897)
Novelette Fis-dur i A-dur op.27 i 28, (1897)
8 préludes op.30, (1903)
Scénes de ballet op.33, (1903)
Charakterskizzen op.40, (1908)
Valse caprice op.53, (1902)
3 impressions, (1915)

Przypisy

↑ StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 261 .
↑ ^a ^b ^c ^d Józef Hofmann 20.01.1876—16.02.1957.. culture.pl. [dostęp 2024-04-21].
↑ StanisławS. Dybowski StanisławS., Słownik Pianistów Polskich, Warszawa: Selene, 2003, s. 216, ISBN 83-910515-5-2 (pol.).
↑ PiotrP. Wierzbicki PiotrP., Nieboski Chopin, Warszawa 2015, s. 120, 158-173, ISBN 978-83-61967-78-1, OCLC 909285489 [dostęp 2021-04-02] .
↑ Aniela Teofila Kwiecińska (M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego) [online], www.sejm-wielki.pl [dostęp 2020-09-25] .
↑ Search archives [online], szukajwarchiwach.pl [dostęp 2020-09-25] (ang.).
↑ Search archives [online], szukajwarchiwach.pl [dostęp 2020-09-25] (ang.).
↑ M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 337 „za zasługi na polu polskiej kultury muzycznej”.
↑ Według informacji zawartych na promocyjnej stronie programu Innowacyjna Gospodarka przypisuje się mu m.in. wynalezienie: wycieraczek do szyb samochodowych (podczas obserwacji wahadłowego ruchu metronomu), podwyższanego stołka do fortepianu, pneumatycznych amortyzatorów samochodowych, zegara elektrycznego, maszynki elektrycznej do gotowania, spinacza biurowego oraz szeregu rozwiązań konstrukcyjnych w fortepianach, balonach i samolotach.
↑ Janusz R. Kowalczyk: Józef Hofmann – wynalazki pianisty. culture.pl, 2015-05-18. [dostęp 2017-11-19].

Bibliografia

Jan Żdżarski, Józef Hofmann. Geniusz zapomniany. Dzieciństwo i młodość, Wydawnictwo STO, Bielsko-Biała 2002, Ruch Muzyczny nr 6, 21 marca 2004.
MarekM. Borucki MarekM., Wielcy zapomniani Polacy, którzy zmienili świat, Warszawa: Sport i Turystyka – Muza, 2015, ISBN 978-83-7758-814-7, OCLC 903365559 .

Linki zewnętrzne

Josef Hofmann w bazie AllMusic (ang.)
Dyskografia Józefa Hofmanna w bazie MusicBrainz (ang.)
Josef Hofmann w bazie Discogs.com (ang.)
Józef Hofmann – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project