Jan 1,1

Jan 1,1 lub Jana 1,1 – pierwszy werset Ewangelii według św. Jana. Fragment jest czytany podczas celebrowania mszy w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego.

Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga i Bogiem było Słowo

Interpretacja

Św. Jan Paweł II w czasie sprawowania funkcji papieża stwierdził, że wcześniej przytoczony fragment Pisma Świętego odnosi się do „początku absolutnego”, czyli wieczności, w przeciwieństwie do pierwszego wersu Księgi Rodzaju, który odnosi się do początku czasu[1]. Święta Kongregacja Nauki Wiary stwierdziła, że ten fragment Biblii odnosi się do Jezusa Chrystusa[2]. Papież Franciszek oświadczył, że Ewangelia ujawnia co robił Chrystus przed swoimi narodzinami – istniał przed początkiem wszystkiego[3].

Analiza językowa

Tekst Prologu, a w nim pierwszego wersetu, jest jednym z budzących największe zainteresowanie i zarazem wzbudzających kontrowersje fragmentów Pisma Świętego[4]. Bibliści poddawali analizie każde słowo z greckiego oryginału J 1, 1, jako istotne teologicznie: en arche (na początku), ēn (był) ho Logos. Wielu badaczy zwraca uwagę na doniosłość czasownika ēn w tym miejscu, jak i w ogóle w pismach św. Jana, w opozycji do egeneto (stał się), jako przeciwstawieniu „boskiego trwania” i ziemskiego, czasowego zaistnienia[5]. Pojęcie Logos odnosi się zarówno do filozofii greckiej, jak i do Starego Testamentu, lecz jego koncepcja jest czymś więcej niż w nich, gdyż jest osobowym Bogiem[6]. Pojęcie arche również ma te dwa źródła, oznaczające początek, pierwszeństwo i władzę, a wersecie tym wskazuje na uprzednie i priorytetowe istnienie Logosu względem wszystkiego oraz sięga wcześniej i głębiej niż En arche / Bereszit (Na początku) Księgi Rodzaju 1, 1[7].

Obecność w kulturze

Pierwsze słowa wersetu – „Na początku było Słowo” – funkcjonują także w języku potocznym, jako powiedzenie[4]. Używane są w związku z problematyką języka komunikacji[8], lub publikacji, np. o kartografii (Na początku było słowo. A potem mapa)[9], odnośnie działania mediów (Na początku było słowo. Struktura argumentacyjna artykułów prasowych)[10], czy w kontekście praw autorskich[11].

W związku z popularnością i znaczeniem wersetu powstały też jego liczne parafrazy. Ich autorami są, m.in.: Johann Wolfgang von Goethe (Im Anfang war die Tat – Na początku był czyn! (Faust))[12], Dorothee Sölle (Im Arfang war die Liebe), Hans von Bülow (Im Anfang war des Rythmus), Stanisław Jerzy Lec (Na początku było Słowo – a na końcu Frazes)[13], Hoimar von Ditfurth (Na początku był wodór)[14].

Przypisy

  1. ↑ Na początku było Słowo [online], opoka.org.pl, 24 lutego 1999 [dostęp 2023-01-15] .
  2. ↑ Deklaracja dotycząca wiary w Misteria Wcielenia i Trójcy Świętej wobec niektórych współczesnych błędów [online], vatican.va [dostęp 2023-01-15]  (pol.).
  3. ↑ Anioł Pański, 3 stycznia 2021 r. [online], vatican.va, 3 stycznia 2021 [dostęp 2023-01-15]  (pol.).
  4. ↑ a b Logos Prologu ↓, s. 5.
  5. ↑ Logos Prologu ↓, s. 105-106.
  6. ↑ Logos Prologu ↓, s. 99.
  7. ↑ Logos Prologu ↓, s. 98-104.
  8. ↑ IreneuszI. Dąbrowski IreneuszI., Na początku było Słowo [online], CRN, 26 lutego 2016 [dostęp 2023-01-20] .
  9. ↑ Kamil Niescioruk. Na początku było słowo. A potem mapa. O stosunku historii kartografii do map tolkienowskiego Śródziemia. „Z dziejów kartografii”. XXIV, s. 549–560, 2022. 
  10. ↑ NataliaN. Zawadzka-Paluektau NataliaN., In the beginning was the word: The argumentative dimension of press news coverage of discourse of mercy towards refugees, „Socjolingwistyka”, 33, 2019, s. 77–96, DOI: 10.17651/SOCJOLING.33.5, ISSN 2545-0468 [dostęp 2023-01-20]  (ang.).
  11. ↑ Jacek Pakuła, dr Aleksandra Auleytner: Na początku było słowo.... Blogi Kancelarii Domański Zakrzewski Palinka, 2011-01-31. [dostęp 2023-01-20]. (pol.).
  12. ↑ Na początku był czyn [online], polskieradio.pl, 12 grudnia 2019 [dostęp 2023-01-20]  (pol.).
  13. ↑ Logos Prologu ↓, s. 5, 299.
  14. ↑ Ditfurth Hoimar, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-01-20] .

Bibliografia

  • Zygmunt Poniatowski: Logos Prologu Ewangelii Janowej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.
  • Tomasz z Akwinu: Catena aurea: commentary on the four Gospels, collected out of the works of the Fathers. Oxford, Londyn: James Parker and Co., 1874, s. 1–10.
  • Karolina Ćwik. Rodzenie Słowa w świetle Tomaszowego komentarza do Prologu Ewangelii św. Jana (J 1, 1–2). „Biblica et Patristica Thoruniensia”. 8/3, 2015. ISSN 1689-5150.