Jan Innocenty Töpper

Jan Innocenty Töpper
Johann Innozenz Töpper
Data i miejsce urodzenia

1699
Dzikowiec

Data i miejsce śmierci

10 września 1778
Prudnik

Narodowość

niemiecka

Dziedzina sztuki

architektura

Epoka

barok

Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Innocenty Töpper (niem. Johann Innozenz Töpper; ur. 1699 w Dzikowcu[1], zm. 10 września 1778 w Prudniku[2]) – niemiecki architekt, projektant i budowniczy doby baroku, działający na terenie Śląska.

Życiorys

Plan kościoła w Prudniku – drugiego dzieła Töppera

Urodził się w 1699 w Dzikowcu koło Nowej Rudy na Dolnym Śląsku. Przyjął obywatelstwo i zamieszkał w Prudniku na Górnym Śląsku. Był uczniem Martina Frantza[3]. Prawdopodobnie praktykował na budowie kościoła bożogrobców w Nysie w latach 1720–1728[4]. Pierwszym świadectwem jego twórczości była barokowa przebudowa kościoła św. Wawrzyńca w Głuchołazach. Nie jest znana dokładna data rozpoczęcia właściwej budowy na resztkach częściowo odbudowanego po spaleniu w 1428 kościoła. Nawa i kaplice był gotowe w 1729, a prace wykończeniowe trwały do 1734. W 1730 Rada Miasta Prudnika wydała decyzję o budowie nowego kościoła parafialnego św. Michała Archanioła, którego projekt wykonał Töpper. Według dokumentów, jego podpis widniał na kartuszu zdobiącym emporę organową[5]. W 1731 w kościele w Prudniku ożenił się z wdową po Tobiaszu Heller, która zmarła w 1735. Ożenił się drugi raz i był ojcem siedmiorga dzieci. W dokumencie z 1750 wspomniany jako mistrz budowlany miasta Prudnik[3].

W 1750 w Śmiczu koło Prudnika rozpoczęto budowę zaprojektowanego przez niego kościoła św. Katarzyny Aleksandryjskiej[6]. Około 1750 zaprojektował kościół Bożego Ciała i św. Norberta w Czarnowąsach pod Opolem[7]. Według jego projektu wzniesiono kościół św. Andrzeja Apostoła w Lubnowie koło Paczkowa[8]. Zaprojektował również kościół i klasztor pijarów w Bílej Vodzie (1755–1767)[9]. Jego następnym projektem był kościół św. Idziego i św. Bernarda oraz Klasztor Franciszkanów w Głubczycach, zbudowany w latach 1756–1758[10]. W latach 1765–1766 był kierownikiem budowy kościoła św. Mateusza w Gryżowie koło Prudnika[11].

Część historyków przypisuje Töpperowi również autorstwo projektów kościoła św. Piotra i Pawła w Ścinawie Nyskiej (ok. 1730), kościoła Matki Bożej Bolesnej i św. Onufrego na Kaplicznej Górze w Prudniku (1750–1751)[12], kapliczki św. Antoniego na Lipach w Prudniku, zamku w Łące Prudnickiej, zajazdu przy ul. Piastowskiej, browaru przy ul. Zamkowej, domu Weidingerów przy Rynku oraz kaplicy na skrzyżowaniu ulic Wiejskiej i Jesionkowej w Prudniku[11].

Działalność architektoniczna

Jego dzieła charakteryzują się prostotą budowli z zewnątrz i bogactwem dekoracji wewnątrz[13], cytując koncepcje architektoniczne Dientzenhoferów[2]. Budowle Töppera wyróżniał trójlistny wykrój lunet sklepionych nad emporami oraz oszczędne wydobywanie zewnętrznych elewacji – filarów potrójnych[5].

Wśród licznych prac Töppera, obejmujących realizacje domów mieszczańskich oraz modernizację i rozbudowę kościołów[3], znalazły się m.in.:

Galeria

  • Kościół św. Wawrzyńca w Głuchołazach
    Kościół św. Wawrzyńca w Głuchołazach
  • Kościół św. Michała Archanioła w Prudniku
    Kościół św. Michała Archanioła w Prudniku
  • Kościół św. Piotra i Pawła w Ścinawie Nyskiej
    Kościół św. Piotra i Pawła w Ścinawie Nyskiej
  • Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Prudniku
    Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Prudniku
  • Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Śmiczu
    Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Śmiczu
  • Kościół Bożego Ciała i św. Norberta w Czarnowąsach
    Kościół Bożego Ciała i św. Norberta w Czarnowąsach
  • Klasztor Pijarów w Bílej Vodzie
    Klasztor Pijarów w Bílej Vodzie
  • Kościół św. Idziego i św. Bernarda oraz Klasztor Franciszkanów w Głubczycach
    Kościół św. Idziego i św. Bernarda oraz Klasztor Franciszkanów w Głubczycach
  • Kościół św. Mateusza w Gryżowie
    Kościół św. Mateusza w Gryżowie
  • Kapliczka św. Antoniego w Prudniku
    Kapliczka św. Antoniego w Prudniku
  • Zajazd w Prudniku
    Zajazd w Prudniku
  • Browar w Prudniku
    Browar w Prudniku
  • Kamienica Weidingerów w Prudniku
    Kamienica Weidingerów w Prudniku
  • Kaplica na skrzyżowaniu ul. Wiejskiej i Jesionkowej w Prudniku
    Kaplica na skrzyżowaniu ul. Wiejskiej i Jesionkowej w Prudniku

Przypisy

  1. ↑ Wrocławskie TowarzystwoW.T. Naukowe Wrocławskie TowarzystwoW.T., Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, 1965, s. 97 [dostęp 2021-02-19], Cytat: W oparciu o archiwalia zbadane przez Reimanna [Georg Josef Reimann] dowiadujemy się, że Töpper urodził się w 1699 r. w miejscowości Ebersdorf (być może Dzikowiec w pow. kłodzkim).  (pol.).
  2. ↑ a b SławomirS. Brzezicki SławomirS., ChristineCh. Nielsen ChristineCh., Śląsk. Zabytki sztuki w Polsce, Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, 2006, ISBN 83-922906-1-5, OCLC 70054660 [dostęp 2021-02-19] .
  3. ↑ a b c Dudek 2022 ↓, s. 4.
  4. ↑ JanJ. Wrabec JanJ., Zależność czy autonomia?: sztuka śląska w czasach baroku oraz jej determinanty [online], 2008, s. 13 .
  5. ↑ a b Dudek 2022 ↓, s. 6.
  6. ↑ Dudek 2022 ↓, s. 7.
  7. ↑ Dudek 2022 ↓, s. 9.
  8. ↑ Dudek 2022 ↓, s. 10.
  9. ↑ Dudek 2022 ↓, s. 11.
  10. ↑ Dudek 2022 ↓, s. 8.
  11. ↑ a b c Dudek 2022 ↓, s. 13.
  12. ↑ a b Dudek 2022 ↓, s. 12.
  13. ↑ Świątynie Gór Opawskich, „Góry Opawskie”, 2018 .
  14. ↑ Kościół par. pw. św. Wawrzyńca, Głuchołazy – Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2019-12-21] [zarchiwizowane z adresu 2019-12-21]  (pol.).
  15. ↑ https://nowe.glucholazy.pl/dla-turystow/atrakcje-turystyczne/zabytki/366-kosciol-parafialny-p-w-sw-wawrzynca.
  16. ↑ Reise nach Polen – Neustadt / Prudnik [online], www.reisenachpolen.de [dostęp 2019-12-21] .
  17. ↑ St. Michael Archangel church in Prudnik – Tour „Religious sights” – Slezsko bez hranic [online], www.silesiatourism.com [dostęp 2019-12-21] .
  18. ↑ http://www.korfantow.pl/download/attachment/57861/przewodnik-turystyczny-po-gminie-korfantow.pdf
  19. ↑ Farní kostel Nanebevzetí Panny Marie: Zlaté Hory [online], zlatehory.cz [dostęp 2020-06-25] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-24] .
  20. ↑ drogibaroku.org [online], www.drogibaroku.org [dostęp 2019-12-21] .
  21. ↑ Ochrona zabytków w latach 2008–2015, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego .
  22. ↑ a b JanJ. Wrabec JanJ., Barokowe kościoły na Śląsku w XVIII w. Systematyka typologiczna, Ossolineum, 1986, ISBN 83-04-01777-6, ISBN 978-83-04-01777-1 .
  23. ↑ Klasztor i kościół Franciszkanów w Głubczycach – Głubczyce – Slezsko bez hranic [online], www.silesiatourism.com [dostęp 2019-12-21] .
  24. ↑ SławomirS. Draguła SławomirS., Franciszkanie z Głubczyc modlili się i uczyli [online], Nowa Trybuna Opolska, 20 marca 2013 [dostęp 2019-12-21]  (pol.).
  25. ↑ Historia Głubczyc [online], glubczyce.pl [dostęp 2019-12-21]  (pol.).

Bibliografia

  • AntoniA. Dudek AntoniA., Johann Innocenz Töpper 1699-1678, „Franciszkański zeszyt z Głubczyc”, 4, Prudnik: Wydawnictwo Wilka z Gubbio, 2022 .