Kolczak obłączasty
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | eukarionty | ||
|---|---|---|---|
| Królestwo | grzyby | ||
| Typ | podstawczaki | ||
| Klasa | pieczarniaki | ||
| Rząd | pieprznikowce | ||
| Rodzina | kolczakowate | ||
| Rodzaj | kolczak | ||
| Gatunek | kolczak obłączasty | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Hydnum repandum L. Sp. Pl. 2: 1178 (1753) | |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |||
 najmniejszej troski | |||
| |||
Kolczak obłączasty (Hydnum repandum L.) – gatunek grzybów należący do rodziny kolczakowatych (Hydnaceae)[2].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hydnum, Hydnaceae, Cantharellales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[2].
Synonimów naukowych ma ok. 40[3].
Nazwę polską podał Feliks Berdau w 1876 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako kolczak blaszkowaty, sarna zaroślowa, siarna, kolczak obłączysty[4].
Morfologia
- Kapelusz
Średnicy do 4–10(15) cm, w środku zwykle wklęsły, barwa biaława do bladopomarańczowej. Powierzchnia sucha, naga i gładka, czasem delikatnie omszony. Kształt zmienny, brzeg podgięty i nieregularny. Charakterystyczną cechą jest jego kruchość. Owocniki często zrośnięte po kilka[5]. W okresie suchej kolory staje się jaśniejszy[6].
- Hymenofor
Kolce o długości do 6 mm, gęste i czasami nieco zbiegające po trzonie. Barwa biaława do bladopomarańczowej. Kruche tak samo, jak i kapelusz[5]. Na młodych owocnikach są krótkie i bladożółte, później dopiero stają się dłuższe i nabierają takiej samej barwy jak kapelusz[6].
Wysokość do 7 cm, grubość 1,5–4 cm, zwykle ekscentryczny, twardy, pełny, często nieregularnie powyginany. Barwa od białej przez kremową do rdzawobrązowawej[6].
Biały do bladokremowego, nieamyloidalny. Zarodniki bezbarwne i gładkie, prawie kuliste, o rozmiarach 6,5–9 × 5,5–7 μm[7].
- Gatunki podobne
- kolczak rudawy (Hydnum rufescens), który ma bardziej intensywny kolor, granica między kolcami jego hymenoforu a trzonem jest bardzo wyraźnie zaznaczona, a kolce nie zbiegają na trzon[8].
- bielaczek owczy, zwłaszcza młode osobniki[6]. W kolczakach już u kilkumilimetrowych owocników widoczne są kolce.
Występowanie i siedlisko
W Ameryce Północnej i w Europie jest szeroko rozprzestrzeniony[9]. W Polsce również jest pospolity[4].
Rośnie od lipca do października (listopada) w lasach iglastych, liściastych oraz mieszanych. Lubi gleby ilaste o dużej zawartości wapnia. Mikoryzę tworzy najczęściej ze świerkiem i bukiem. Owocniki wyrastają często w dużych grupach[5].
Znaczenie
Grzyb mikoryzowy[4]. Grzyb jadalny: zapach i smak świeżych owocników jest przyjemny, natomiast stare egzemplarze stają się gorzkie i ze względu na kwaskowaty smak jego wartość konsumpcyjna jest trzeciorzędna. W Polsce jest rzadko zbierany. Nadaje się do suszenia i przyrządzania konserw[5].
Przypisy
- ↑ Hydnum repandum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
- ↑ a b c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 305, ISBN 83-89648-09-1 .
- ↑ a b c d E.E. Gerhardt E.E., Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
- ↑ a b c d PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .
- ↑ BarbaraB. Gumińska BarbaraB., WładysławW. Wojewoda WładysławW., Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0 .
- ↑ LadislavL. Hagara LadislavL., Ottova encyklopedie hub, wyd. 1, Praha: Ottovo nakladatelství, 2015, s. 180–181, ISBN 978-80-7451-407-4, OCLC 903090511 [dostęp 2018-11-17] .
- ↑ MichaelM. Kuo MichaelM., Hydnum repandum [online], MushroomExpert [dostęp 2013-02-25] .
