Krajowa Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym

Nie mylić z: Krajową Radą Prokuratury, organem władzy państwowej istniejącym do 2016 r..

Krajowa Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym - naczelny organ samorządu zawodu służby publicznej reprezentującego prokuratorów i asesorów prokuratury.

Struktura samorządu prokuratorskiego

Samorząd prokuratorski stanowią organy kolegialne: zgromadzenia prokuratorów, kolegia prokuratur regionalnych, kolegia prokuratur okręgowych oraz Krajowa Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym.

Zgromadzenie prokuratorów

W prokuraturze regionalnej działa zgromadzenie prokuratorów, które składa się z:

• delegatów prokuratorów prokuratury regionalnej
• delegatów prokuratorów prokuratur okręgowych i rejonowych działających na obszarze działania prokuratury regionalnej.

Delegatów prokuratorów prokuratury regionalnej wybiera, w liczbie równej połowie liczby prokuratorów prokuratury regionalnej, zebranie prokuratorów prokuratury regionalnej. Delegatów prokuratorów prokuratur okręgowych, w liczbie równej jednej trzeciej liczby prokuratorów prokuratury regionalnej, wybierają zebrania prokuratorów prokuratur okręgowych i zebrania prokuratorów prokuratur rejonowych. Delegatów prokuratorów prokuratur rejonowych, w liczbie równej dwóm trzecim liczby prokuratorów prokuratury regionalnej, wybierają zebrania prokuratorów prokuratur rejonowych. Delegatów wybiera się na okres 4 lat.

Przewodniczącym zgromadzenia prokuratorów jest prokurator regionalny, który zwołuje zgromadzenia prokuratorów z inicjatywy własnej lub Prokuratora Krajowego, kolegium prokuratury regionalnej albo jednej piątej liczby członków zgromadzenia.

Zgromadzenie prokuratorów:

• wysłuchuje informacji prokuratora regionalnego o działalności prokuratur i pracy prokuratorów oraz wyraża opinię w tym zakresie
• wybiera dwie trzecie liczby członków kolegium prokuratury regionalnej
• wybiera przedstawiciela do Krajowej Rady Prokuratorów
• wybiera członków sądów dyscyplinarnych
• rozpatruje sprawozdania z działalności kolegium prokuratury regionalnej
• wyraża opinie w innych sprawach przedstawionych przez prokuratora regionalnego lub kolegium prokuratury regionalnej.

Kolegium prokuratury regionalnej

W każdej prokuraturze regionalnej działa kolegium prokuratury regionalnej. Kolegium prokuratury regionalnej składa się z:

• 6 lub 9 członków, wybieranych w dwóch trzecich przez zgromadzenie prokuratorów
• w jednej trzeciej powołanych przez prokuratora regionalnego spośród prokuratorów prokuratury regionalnej oraz prokuratur okręgowych i rejonowych z obszaru działania prokuratury regionalnej.

Kadencja kolegium prokuratury regionalnej trwa 4 lata.

Kolegium prokuratury regionalnej przewodniczy prokurator regionalny, który zwołuje posiedzenia kolegium z własnej inicjatywy lub na wniosek jednej trzeciej liczby członków kolegium.

Kolegium prokuratury regionalnej:

• rozpatruje wnioski wynikające z wizytacji i lustracji prokuratur
• wyraża opinię o kandydatach na prokuratorów prokuratury regionalnej i okręgowej
• wyraża opinię w przedmiocie odwołania prokuratora prokuratury regionalnej i okręgowej
• wyraża opinię w innych sprawach przedstawionych przez prokuratora regionalnego.

Do 2016 r. włącznie działały kolegia prokuratur apelacyjnych^[1].

Kolegium prokuratury okręgowej

W każdej prokuraturze okręgowej działa kolegium prokuratury okręgowej. Kolegium prokuratury okręgowej składa się z:

• 6 lub 9 członków wybieranych w dwóch trzecich przez zebranie prokuratorów prokuratury okręgowej oraz delegatów prokuratorów prokuratur rejonowych
• w jednej trzeciej powołanych przez prokuratora okręgowego spośród prokuratorów prokuratury okręgowej i prokuratur rejonowych z obszaru działania prokuratury okręgowej^[2].

Kadencja kolegium prokuratury okręgowej trwa 4 lata.

Przewodniczącym kolegium prokuratury okręgowej jest prokurator okręgowy, który zwołuje posiedzenie kolegium z własnej inicjatywy lub na wniosek jednej trzeciej liczby członków kolegium.

Kolegium prokuratury okręgowej:

• rozpatruje wnioski wynikające z wizytacji i lustracji prokuratur
• wyraża opinię o kandydatach na asesorów prokuratorskich oraz prokuratorów prokuratur rejonowych
• wyraża opinię w przedmiocie odwołania prokuratora prokuratury rejonowej
• wyraża opinię w innych sprawach przedstawionych przez prokuratora okręgowego.

Zadania Krajowej Rady

Zadania i kompetencje Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym są następujące:

• Krajowa Rada Prokuratorów wyraża opinię w sprawach podejmowanych z własnej inicjatywy lub przedstawionych przez Prokuratora Generalnego, a w szczególności dotyczących:
  • 1) projektów aktów normatywnych dotyczących prokuratury oraz projektów wytycznych Prokuratora Generalnego;
  • 2) stanu i rozwoju kadry prokuratorskiej oraz kierunków szkolenia prokuratorów i asesorów prokuratury;
  • 3) okresowych ocen realizacji zadań prokuratury;
  • 4) kierunków działań w celu doskonalenia kwalifikacji zawodowych prokuratorów oraz poziomu ich pracy;
  • 5) kandydatów na Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.
• ustala ogólną liczbę członków Sądu Dyscyplinarnego przy Prokuratorze Generalnym oraz wskazuje liczbę członków Sądu Dyscyplinarnego przy Prokuratorze Generalnym wybieranych przez zebranie prokuratorów Prokuratury Krajowej i zgromadzenia prokuratorów w prokuraturach regionalnych.
• opiniuje kandydatury członków Rady Programowej Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury (KSSP) wskazywanych przez Prokuratora Generalnego.
• opiniuje wnioski o wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora po ukończeniu 65. roku życia.
• uchwala zbiór zasad etyki zawodowej prokuratorów i czuwa nad ich przestrzeganiem.

Sposób powołania

Kadencja Krajowej Rady Prokuratorów trwa 4 lata. Krajowa Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym składa się z:

• Prokuratora Krajowego
• 4 przedstawicieli wybranych przez zebranie prokuratorów Prokuratury Krajowej, w tym co najmniej jednego wykonującego czynności w Departamencie do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji oraz jednego wykonującego czynności w Departamencie do Spraw Wojskowych
• przedstawiciela wybranego przez zebranie prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• przedstawicieli wybranych przez zgromadzenia prokuratorów w prokuraturach regionalnych – po jednym z każdej prokuratury regionalnej
• 5 prokuratorów powołanych przez Prokuratora Generalnego, w tym co najmniej jednego w stanie spoczynku.

Wybory prokuratorów wchodzących w skład Krajowej Rady Prokuratorów, wybranych przez zebranie prokuratorów Prokuratury Krajowej i zgromadzenie prokuratorów w prokuraturze regionalnej przeprowadza się na podstawie regulaminu uchwalonego odpowiednio przez zebranie i zgromadzenie. Przewodniczącym Krajowej Rady Prokuratorów jest Prokurator Generalny.

Mandat wybieranego członka Krajowej Rady Prokuratorów wygasa przed upływem kadencji w razie:

• śmierci;
• zrzeczenia się mandatu;
• złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu;
• odwołania przez organ, który dokonał wyboru;
• wygaśnięcia albo rozwiązania stosunku służbowego prokuratora.

Tryb pracy

Krajowa Rada Prokuratorów obraduje na posiedzeniach. Posiedzenia Krajowej Rady Prokuratorów zwołuje Prokurator Generalny z własnej inicjatywy lub na wniosek Prokuratora Krajowego lub jednej trzeciej liczby członków Rady. W szczególnie uzasadnionych wypadkach posiedzenia Krajowej Rady Prokuratorów mogą być przeprowadzane przy wykorzystaniu środków technicznych umożliwiających bezpośrednie porozumiewanie się na odległość. Przeprowadzenie posiedzenia Krajowej Rady Prokuratorów w taki sposób zarządza Przewodniczący. Koszty działalności Krajowej Rady Prokuratorów finansowane są ze środków budżetowych przeznaczonych dla Prokuratury Krajowej. Obsługę finansowo-administracyjną i kancelaryjną Krajowej Rady Prokuratorów zapewnia Prokuratura Krajowa. Krajowa Rada Prokuratorów działa na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu.

Przewodniczący

• Prokurator Krajowy Bogdan Święczkowski (od 2016)

Zarządzeniem Nr 19/18 z 10 maja 2018 r. Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny ustalił skład drugiej kadencji Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym^[3].

Opinia Komisji Weneckiej

Zwiększenie uprawnień Prokuratora Generalnego względem prokuratorów oraz słabe mechanizmy kontroli (czysto doradcza rola Krajowej Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym) powoduje skupienie zbyt dużej władzy w rękach jednej osoby. Zmniejsza to niezależność prokuratury od polityki, co zwiększa potencjał nadużycia i politycznej manipulacji prokuratury, co jest nieakceptowalne w państwie prawa^{[4] (s. 27)}

Według Komisji Weneckiej, gdy Krajowej Radzie Prokuratorów przewodniczy minister sprawiedliwości trudno o niezależność prokuratorów^{[4] (s. 24)}. Rada składa się wyłącznie z prokuratorów i nie ma w niej zewnętrznych ekspertów: innych prawników, sędziów specjalizujących się w prawie karnym, profesorów i badaczy i innych członków społeczeństwa obywatelskiego, aby otworzyć prokuraturę na żądania i idee innych segmentów społeczeństwa. (art. 42 § 1 Prawa o prokuraturze). Według Komisji Weneckiej Rady przypomina zamknięte ciało korporacyjne^{[4] (s. 24, 25)}.

„Mandat wybieranego członka Krajowej Rady Prokuratorów wygasa przed upływem kadencji w razie: 4) odwołania przez organ, który dokonał wyboru.” (art. 42 § 6 Prawa o prokuraturze) Nie jest wymagane jakiekolwiek uzasadnienie odwołania, które jest pozostawione całkowitej uznaniowości organu wybierającego. Według Komisji Weneckiej podkopuje to niezależność członków Rady i nie zapewnia właściwych warunków do sprawowania mandatu. Odwołanie powinno być możliwe tylko na podstawie jasno zapisanych podstaw^{[4] (s. 25)}.

Zobacz też

• samorząd zawodu służby publicznej
• prokuratura
• Stowarzyszenie Prokuratorów Rzeczypospolitej Polskiej
• Międzynarodowe Stowarzyszenie Prokuratorów
• Stowarzyszenie Prokuratorów „Lex super omnia”
• Niezależne Stowarzyszenie Prokuratorów Ad Vocem
• Związek Zawodowy Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Ustawa z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz.U. z 2011 r. nr 270, poz. 1599) (uchylona)
• Ustawa z dnia 28 stycznia 2016 r. Prawo o prokuraturze (Dz.U. z 2022 r. poz. 1247)
• Prokuratura jutra – Krzysztof Parulski. sprp.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-04)].