Przekładnia ślimakowa

Ten artykuł od 2024-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zobacz multimedia związane z tematem: Przekładnia ślimakowa

Przekładnia ślimakowa – przekładnia zębata o osiach prostopadłych leżących w dwóch różnych płaszczyznach. W przekładniach ślimakowych współpracują dwa elementy o odmiennej konstrukcji:

• ślimak: wirnik śrubowy z gwintem trapezowym.
• ślimacznica (koło ślimakowe): koło zębate z zębami śrubowymi, wklęsłe w przekroju wzdłużnym.

W przekładni ślimakowej przeniesienie mocy odbywa się z dużym udziałem tarcia. Kierunek przepływu mocy ma tu istotne znaczenie. Gdy elementem napędzającym jest ślimak, sprawność przekładni η wyrażona jest zależnością:

η = tg γ / tg (γ + ς )

gdzie:

γ to kąt wzniosu gwintu

ς to „kąt tarcia” taki, że współczynnik tarcia μ = tg ς.

Podobnie, gdy elementem napędzającym jest ślimacznica, sprawność przekładni η wyrażona jest zależnością:

η = tg (γ – ς ) / tg γ

Jak łatwo zauważyć, gdy γ < ς, sprawność przekładni jest mniejsza od zera, co oznacza brak możliwości przeniesienia napędu w tym kierunku, czyli samohamowność.

Przekładnia ślimakowa w pewnych warunkach jest mechanizmem samohamownym.

Może to być wadą, jak i zaletą. Samohamowność może być przypadkowa, gdy wskutek okoliczności, na przykład zbyt słabego smarowania, współczynnik tarcia wzrośnie ponad dopuszczalny i przekładnia wchodzi w zakres samohamowności.

Cecha ta może też być pożądana i wtedy w jednym kierunku mechanizm ślimakowy działa jako przekładnia, a w drugim jako hamulec. Taki mechanizm stosuje się np. w dźwignikach ślimakowych oraz w mechanizmie naciągu strun gitary.

Nie można jednak faktu samohamowności przekładni ślimakowej traktować jako hamulca w układzie, szczególnie przy dźwignicach, wciągarkach, gdzie mają znaczenie względy bezpieczeństwa, gdyż jeśli układ napędowy z zawieszonym obciążeniem jest rozpędzony i wyłączymy napęd, to w niesprzyjających warunkach ciężar się nie zatrzyma, ale opadający ciężar będzie napędzał układ, przyśpieszając go.