Rudnik nad Sanem
 | Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Rudnik nad Sanem (ujednoznacznienie). |
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
 Rudnik nad Sanem – pałac Tarnowskich | |||
| |||
| Państwo |
| ||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | Rudnik nad Sanem | ||
| Prawa miejskie | 1552 | ||
| Burmistrz | Tadeusz Handziak | ||
| Powierzchnia | 36,6[1] km² | ||
| Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość | |||
| Strefa numeracyjna | (+48) 15 | ||
| Kod pocztowy | 37-420 | ||
| Tablice rejestracyjne | RNI | ||
Położenie na mapie gminy Rudnik nad Sanem  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||
Położenie na mapie powiatu niżańskiego  | |||
 50°26′35″N 22°14′53″E/50,443056 22,248056 | |||
| TERC (TERYT) | 1812064 | ||
| SIMC | 0980850 | ||
Urząd miejski Rynek 4037-420 Rudnik nad Sanem | |||
| |||
| Strona internetowa | |||
Rudnik nad Sanem (do końca 1997 Rudnik[2]) – miasto w województwie podkarpackim, w powiecie niżańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Rudnik nad Sanem, położone u ujścia rzeki Rudnia[3][4]do Sanu.
Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickich parafii Trójcy Przenajświętszej oraz Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła należących do dekanatu Rudnik nad Sanem w diecezji sandomierskiej.
1 stycznia 2022 r. miasto miało 6513 mieszkańców[1].
Rudnik nad Sanem jest ośrodkiem wikliniarstwa w Polsce. Miasto jest lokalnym ośrodkiem usługowym. Funkcjonuje w nim różnorodny przemysł: wyroby wiklinowe i drewniane, chemiczny, konstrukcje stalowe.
Przez miasto przebiega droga krajowa nr 77 oraz linia kolejowa nr 68 łącząca Lublin z Przeworskiem ze stacją Rudnik.
Położenie
Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 36,60 km²[5].
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa tarnobrzeskiego.
Rudnik nad Sanem leży w dawnej ziemi sandomierskiej historycznej Małopolski, położony był w województwie sandomierskim[6].
1 stycznia 1992 z Rudnika wyłączono Kępę Rudnicką, włączają ją do Bielińca w gminie Ulanów[7].
Historia
Rudnik otrzymał prawa miejskie w 1552 roku. Pod koniec XVI wieku w mieście znajdowały się karczma, dwa młyny, spichlerze usytuowane nad Sanem. W I połowie XVII wieku w mieście powstały cechy: szewski, piekarski i flisacki. Kres rozwoju miasta przyniosły wojny w II połowie XVII wieku. Henryk Sienkiewicz w swoim „Potopie” opisuje bohaterskiego rudniczanina o imieniu Michałko i potyczkę zaskoczonej straży przybocznej króla szwedzkiego Karola X Gustawa z oddziałem kasztelana Stefana Czarnieckiego, która rzeczywiście miała miejsce. W początkach XIX wieku w Rudniku istniały: tartak, garbarnia, karczmy, gorzelnia i dwa spichlerze. Pod koniec XIX wieku ludność miasta zajmowała się rolnictwem, koszykarstwem, rzemiosłem i drobnym handlem. W 1871 roku w Rudniku została założona poczta, a w 1876 roku – Ochotnicza Straż Pożarna. W 1890 wybudowano tartak parowy. W 1900 wybudowano linię kolejową, która wywarła duży wpływ na rozwój miasta.
Podczas I wojny światowej została tu rozegrana bitwa pod Rudnikiem, w wyniku której zabudowa miasta została zniszczona w 75%, a na skwerach, placach i w zbiorowych mogiłach zostało pochowanych 20-30 tys. żołnierzy obu walczących stron. W czasie II wojny światowej, gdy lwowskie oddziały Zgrupowania Zachodniego pod dowództwem kpt. Witolda Szredzkiego „Sulimy” po wykonaniu zadań bojowych planu „Burza”, ruszyły na pomoc powstańczej Warszawie, część tych oddziałów została otoczona, rozbrojona, a oficerowie zostali aresztowani przez oddziały sowieckie. Jednym z tych oddziałów była 6 kompania 26 pp AK, dowodzona przez kpt. Stefana Zakrzewskiego (prawdziwe nazwisko: Zenon Kubski) ps. „Lech”, która została zatrzymana w Rudniku 18 sierpnia 1944[8].
Urodzeni w Rudniku nad Sanem
- Jerzy Ochmański (1933–1996) – historyk, profesor nauk humanistycznych
- Czesław Wala (1936–2020) – ksiądz, działacz społeczny, budowniczy Sanktuarium Maryjnego w Kałkowie
- Kazimierz Gęba (ur. 1933) – matematyk, profesor Uniwersytetu Gdańskiego
- Lidia Bogaczówna (ur. 1957) – polska aktorka teatralna i filmowa
Demografia
- Piramida wieku mieszkańców Rudnika nad Sanem w 2014 roku[9].
Zabytki
- budynek młyna i elektrowni (obecnie kaszarnia) z 1920 r.
- budynek dawnego leśnictwa z końca XVIII wieku
- cmentarz wojenny z I wojny światowej
- kościół parafialny św. Trójcy z lat 1927–1928 według projektu Jana Bagieńskiego[10][11]
- barokowa figura św. Jana Nepomucena
- zespół pałacowy Tarnowskich
- budynek szkoły ludowej z 1890 r., obecnie Centrum Wikliniarstwa
Expo 2005
Podczas wystawy światowej Expo 2005 rudniccy rzemieślnicy zostali rozsławieni w świecie wykonaniem wiklinowej elewacji polskiego pawilonu[12].
Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie: 
Gelnica (Słowacja)
Galeria
- Rudnik nad Sanem
-
Kwateria myśliwska -
Stara leśniczówka -
Cmentarz I WŚ – pomnik -
Pałac Tarnowskich, park -
Budynek dworca kolejowego -
Urząd Miasta -
Nadleśnictwo -
Zabytkowy młyn i elektrownia wodna -
Rynek, strona zachodnia -
-
Hala sportowa MOSiR
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1997 r. w sprawie zmiany granic, nazw i siedzib władz niektórych gmin oraz nadania statusu miasta niektórym miejscowościom w województwach: bielskim, olsztyńskim, piotrkowskim, rzeszowskim, tarnobrzeskim, tarnowskim i włocławskim. (Dz.U. z 1997 r. nr 130, poz. 847.
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 241, ISBN 83-239-9607-5 .
- ↑ Stanisław Kłos: Województwo rzeszowskie. Przewodnik. Wyd. II poprawione i uzupełnione. Warszawa: Sport i Turystyka, 1973, s. 173-174.
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
- ↑ „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, r. XLV, red. Marian Zwiercan. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1995, s. 118.
- ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 115, poz. 497
- ↑ O mieście Rudnik nad Sanem – historia.. [dostęp 2012-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-06)].
- ↑ Rudnik nad Sanem w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Rozstrzygnięcie konkursu na kościół w Rudniku nad Sanem, „Architekt” (zeszyt 4), 1923 .
- ↑ Strona parafii
- ↑ Wikliniarskie zagłębie
Linki zewnętrzne
- Rudnik 2(4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 933 .
- Rudnik nad Sanem i okolice
- Plan miasta. tvkdiana.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-07-11)].
- p
- d
- e
Miasta województwa podkarpackiego
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
|
- p
- d
- e
Gmina Rudnik nad Sanem
- Siedziba gminy: Rudnik nad Sanem
| Miasto |
|
|---|---|
| Wsie |
|
| Integralne części wsi |
|
- p
- d
- e
Powiat niżański (1920–39 i 1945–73) (► II RP)
- Siedziba powiatu – Nisko
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →) |
|
| Miasteczka (1920–34) | |
| Gminy miejskie (1920–39ab i 1945–73 →) | |
| Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39ab, 1945–54 i 1973 →) | |
| Gromady (1954–72) |
|
- ↑ a b c d e f podczas okupacji 1939–45 jednostka włączona do Landkreis Jaroslau (dystrykt krakowski, GG)
- ↑ a b c podczas okupacji 1939–45 jednostka włączona do Landkreis Kraśnik (dystrykt lubelski, GG)
- p
- d
- e
Powiat jarosławski (1920–1975) (► II RP) (► GG)
- Siedziba powiatu – Jarosław
| Przynależność wojewódzka |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →) | |||||
| Miasteczka (1920–34) |
| ||||
| Gminy miejskie (1920–1939 i 1944–75) | |||||
| Gminy wiejskie zbiorowe (1934–1939, 1944–54 i 1973–1975) | |||||
| Gromady (1954–1972) |
| ||||
| Gminy (1939–44) |
|
- p
- d
- e
Powiat stalowowolski (1973–1975)
- Siedziba powiatu – Stalowa Wola
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta (← 1973–75) | |
| Gminy wiejskie zbiorowe (← 1973–75) |
|
