Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Kaniowie

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej

Успенський собор у Каневі

71-103-0001

sobór

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Kaniowie

Państwo

Ukraina

Obwód

czerkaski

Miejscowość

Kaniów

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego

Eparchia

czerkaska

Wezwanie

Zaśnięcia Matki Bożej

Wspomnienie liturgiczne

15/28 sierpnia

Historia

Data zakończenia budowy	1144
Data poświęcenia	9 czerwca 1144 (pierwsza)

Data zamknięcia	1935
Aktualne przeznaczenie	czynna świątynia prawosławna
Data zniszczenia	1678

Data odbudowy	po 1678
Data reaktywacji	po 1678; 1991
Poprzednie wyznanie	prawosławne (do 1678); greckokatolickie (po 1678–1833)
Fundator	Wsiewołod II Olegowicz

Dane świątyni

Styl	staroruski / klasycystyczny
Świątynia • materiał bud.	• cegła
Wieża kościelna • liczba wież	2
Kopuła • liczba kopuł	3

Położenie na mapie obwodu czerkaskiego

Położenie na mapie Ukrainy

49°45′08,5″N 31°27′35,5″E/49,752361 31,459861

Multimedia w Wikimedia Commons

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej – prawosławny sobór w Kaniowie, w dekanacie kaniowskim^[1] eparchii czerkaskiej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego.

Historia

Pierwsza cerkiew

Pierwsza cerkiew na miejscu dzisiejszego soboru została poświęcona 9 czerwca 1144 przez księcia Wsiewołoda Swiatosławowicza. Była to kolejna ze znaczących fundacji księcia, obok kijowskiego monasteru św. Cyryla i cerkwi Dwunastu Apostołów w Białogrodzie. W planach fundatora również cerkiew w Kaniowie miała być początkiem monasteru, zorganizowanego na wzór ławry Kijowsko-Pieczerskiej. Rozwój wspólnoty monastycznej zahamował jednak najazd mongolski w 1239, w czasie którego Kaniów został całkowicie zniszczony. Cerkiew św. Jerzego była jedyną ocalałą budowlą w mieście, została jednak poważnie zdewastowana.

Odnowienie cerkwi

Dopiero w XVI wieku doszło do renowacji cerkwi, zmiany jej wezwania na Zaśnięcia Matki Bożej i odnowienia życia monastycznego skoncentrowanego wokół niej. Finansowymi dobroczyńcami obiektu stali się równocześnie Kozacy zaporoscy. W 1578 miał w niej miejsce uroczysty pogrzeb kozackiego hetmana i hospodara Mołdawii Jana Podkowy. W 1669 na terenie cerkwi składał śluby zakonne późniejszy prawosławny święty i biskup jarosławski i rostowski Dymitr z Rostowa. W XVII wieku wśród wspierających obiekt byli książę Jeremi Wiśniowiecki, Iwan Wyhowski oraz Bohdan Chmielnicki, który oddał pod kontrolę monasteru przeprawę przez Dniepr.

Ponowna przebudowa

Cerkiew została całkowicie zniszczona w 1678 w czasie ataku tatarskiego na Kaniów, kiedy zamknęli się w niej ostatni obrońcy miasta. Po tym, gdy kolejne szturmy budynku nie przynosiły efektów, napastnicy spalili cerkiew razem ze wszystkimi znajdującymi się w środku osobami. Po odbudowie cerkiew została przekazana unitom. Z inicjatywy właściciela miasta została przebudowana w stylu klasycystycznym, co zatarło jej pierwotny, staroruski styl. W ręce prawosławnych trafiła ponownie w 1833. W 1861 odbyło się w niej nabożeństwo żałobne w intencji Tarasa Szewczenki przed pochówkiem jego ciała na terenie dzisiejszego Narodowego Rezerwatu Szewczenki w Kaniowie.

Zamknięcie i reaktywacja

Cerkiew była czynna do 1935, kiedy władze stalinowskie zamieniły ją na magazyn soli, świadomie doprowadzając do ruiny oryginalny wystrój wnętrz. W latach 1968–1970 dokonano jednak generalnego remontu obiektu, po czym urządzono w nim muzeum sztuki ludowej. W czasie prac w miarę możliwości przywracano staroruski charakter architektury cerkwi. Zwrot budynku prawosławnym nastąpił jednak dopiero w 1991. Muzeum zostało wówczas przeniesione do sąsiadujących z soborem budynków szkoły bazyliańskiej, wzniesionej w okresie, gdy właścicielami budynku byli unici.