Stanley Rocket

Fred Marriott za kierownicą wozu Stanley Rocket

Stanley Rocket (także Stanley Rocket Steamer) – samochód parowy skonstruowany przez przedsiębiorstwo Stanley na początku XX wieku. Pierwszy pojazd drogowy, który przekroczył barierę prędkości 200 km/h. Choć ustanowiony przez niego w 1906 roku rekord prędkości na lądzie został pobity przez samochód o silniku spalinowym w 1924 roku, pozostał rekordzistą prędkości wśród samochodów parowych przez ponad sto lat – do 26 sierpnia 2009 roku. Jedyny egzemplarz Stanley Rocket uległ zniszczeniu podczas próby pobicia rekordu prędkości w 1907 roku.

Opis techniczny

Podobnie jak inne maszyny produkowane przez braci Stanley w tym czasie, Rocket wyposażono w silnik parowy o mocy 50 KM[1]. Silnik wykorzystywał prosty rurowy kocioł parowy do napędzania dwucylindrowego, dwusuwowego silnika tłokowego o pojemności 3,1 l[2]. Wewnątrz kotła utrzymywano ciśnienie, zależnie od źródła, sięgające nawet 1000 psi (ok. 70 atm), a temperatura pary wynosiła 371°C[2].

Od innych samochodów produkowanych przez przedsiębiorstwo na potrzeby entuzjastów motoryzacji różnił się przede wszystkim opływową, pomalowaną na czerwono karoserią wykonaną ze sklejki i płótna[1]. By zminimalizować opór powietrza, bracia Stanley ukryli wewnątrz aerodynamicznej karoserii większość elementów konstrukcyjnych, w tym także resory[2]. Samochód miał nieco poniżej 5 m długości i około 90 cm w najszerszym miejscu[2]. Poza obrys kabiny wystawały jedynie cztery szprychowe koła o średnicy 34 cali, wyposażone w gumowe trzycalowe opony[3]. Masa całkowita pojazdu nie przekraczała 760 kg[2].

Historia

Pozostałości samochodu po wypadku w 1907

Podczas kilkudniowych zawodów automobilowych rozgrywanych w styczniu 1906 roku na torze Daytona Beach Road Course pomiędzy Ormond a Daytona Beach na Florydzie, samochód braci Stanley startował w wyścigu przeciwko maszynie Darracq 200 HP, napędzanej 200-konnym silnikiem spalinowym w konfiguracji V8 o pojemności skokowej 25 l. Mimo o wiele słabszego silnika, kierowany przez Freda Marriotta Rocket zwyciężył, a sędziowie wyliczyli, że pokonał on dystans jednej mili w czasie 28,2 s[2], co oznaczało prędkość 205,44 km/h[4][5]. Tym samym Mariott został pierwszym człowiekiem na świecie, który poruszał się z prędkością przekraczającą 200 km/h[4], pokonał także wcześniejsze rekordy prędkości na lądzie: 122,438 km/h osiągnięte w 1902 roku przez Williama K. Vanderbildta w samochodzie Mors i – nieuznawany przez Automobile Club de France – rekord 147,05 km/h ustanowiony w 1904 roku przez Henry'ego Forda, kierującego samochodem Ford 999 własnej konstrukcji[6][7].

Wyczyn Marriotta z 1906 roku pozostał światowym rekordem prędkości przez 18 lat. Rok później sam próbował go pokonać, jednak przy prędkości około 150 mph samochód wzbił się w powietrze i rozpadł na pół, a kierowca został poważnie ranny i nigdy więcej nie powrócił do ścigania się samochodami na parę[2]. Rekord pokonał dopiero Ernest Eldridge, który 12 lipca 1924 roku osiągnął 234,98 km/h w stworzonym specjalnie dla niego samochodzie spalinowym FIAT Mefistofele[6]. W kategorii samochodów napędzanych silnikiem parowym rekord pozostał niepobity przez ponad wiek. Dokonał tego dopiero kierowany przez Charlesa Burnetta wóz Inspiration, który 25 sierpnia 2009 roku osiągnął prędkość 225,05 km/h[8][9][10].

Przypisy

  1. ↑ a b PiotrP. Komisarczyk PiotrP., Darracq 200 HP: Nic co ekscytujące nie dzieje się w ciszy, „Gazeta.pl”, Moto.pl, 26 listopada 2015 [dostęp 2015-12-15]  (pol.).
  2. ↑ a b c d e f g JoeJ. Radcliffe JoeJ., DanD. Smith DanD., Susan S.S.S. Davis Susan S.S.S., Fred Marriott [online], Land Speed Record Centennial, 2 lutego 2007 [dostęp 2015-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2007-02-02]  (ang.).
  3. ↑ Robert L.R.L. Lyon Robert L.R.L., Steam - the answer to smog? WilliamW. Quinn, OCeeO. Ritch, PatrickP. Keating (red.), „Road Test”, Special Issue 1968: The Steam Automobile, Los Angeles: Motor Sport Publications, 1968, s. 6-26 [dostęp 2015-12-16]  (ang.).
  4. ↑ a b Ferdinand C.W.F.C.W. Käsmann Ferdinand C.W.F.C.W., Weltrekordfahrzeuge, Berlin: Schwarzkopf & Schwarzkopf Verlag, 2003, s. 32, 329, ISBN 3-89602-527-9  (niem.).
  5. ↑ Leonard J.K.L.J.K. Setright Leonard J.K.L.J.K., AnthonyA. Bird AnthonyA., DavidD. Hodges DavidD., Guinness Book of Car Facts and Feats: A Record of Everyday Motoring and Automotive Achievements, AnthonyA. Harding (red.), wyd. 3, Enfield: Guinness World Records Limited, 1983, s. 187, ISBN 978-0-85112-207-6  (ang.).
  6. ↑ a b TomT. Northey TomT., Land Speed Record: The Fastest Men on Earth, [w:] IanI. Ward (red.), World of Automobiles, vol. 10, London: Orbis, 1974, s. 1162-1163  (ang.).
  7. ↑ Robert B.R.B. Jackson Robert B.R.B., Cars against the clock: the world land speed record, New York: H.Z. Walck, 1971, s. 19, ISBN 0-8098-2078-1  (ang.).
  8. ↑ Fastest steam car (FIA approved) [online], Guinness World Records, 2015 [dostęp 2015-12-15]  (ang.).
  9. ↑ Deutsche Presse-Agentur (autor korporatywny), quill, Dampfmaschinen-Rekord: Der schnellste Teekessel der Welt, „Spiegel Online”, 26 sierpnia 2009 [dostęp 2015-12-15]  (niem.).
  10. ↑ BBC (autor korporatywny), UK team breaks steam car record, „BBC”, 25 sierpnia 2009 [dostęp 2015-12-16]  (ang.).