Stolarzowice

Stollarzowitz

dzielnica Bytomia

Zabudowania przy ulicy Stolarzowickiej w Stolarzowicach (2018)

Państwo

Polska

Województwo

śląskie

Miasto

Bytom

W granicach Bytomia

27 maja 1975^[1]

Powierzchnia

8,30^[2] km²

Wysokość

302 m n.p.m.

Populacja (2018)
• liczba ludności

3280^[3]

• gęstość

395 os./km²

Kod pocztowy

41-936

Położenie na mapie Bytomia

50°23′39,23″N 18°49′20,38″E/50,394231 18,822328

Multimedia w Wikimedia Commons

Stolarzowice (niem. Stollarzowitz^[4]) – dzielnica Bytomia, osiedle mieszkaniowe dla pracowników GOP-u. W latach 1958-1973 samodzielne osiedle, w 1975 włączone do Bytomia. W latach 1945-1954 i 1973-1975 miejscowość była siedzibą gminy Stolarzowice.

Nazwa

Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości wywodzi się od polskiej nazwy zawodu stolarza^[5]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako pierwotną zanotowaną nazwę miejscowości Stolarzowice podając jej znaczenie Tischlerdorf – Wieś stolarzy^[5]. Wiąże się ona z rozpowszechnionym w owym czasie we wsi zajęciem wytwarzania mebli. Nazwa wsi została później fonetycznie zgermanizowana na Stollarzowitz^[5] i utraciła pierwotne znaczenie.

W okresie hitlerowskiego reżimu w latach 1936-1945 administracja III Rzeszy zmieniła nazwę na całkowicie niemiecką Stillersfeld^[4]. Po zakończeniu II wojny światowej w 1946 polska administracja zmieniła ponownie nazwę na Stolarzowice polonizując wcześniejszą zgermanizowaną nazwę wsi Stollarzowitz^[6].

Historia

Pierwsza wzmianka o folwarku w Stolarzowicach pochodzi z 1620 roku; jego właścicielem był David Stillarski von Czent (pol. Dawid Stylarski z Czentu; ur. ok. 1590, zm. 1663/64) – górnośląski szlachcic, członek sądu ziemskiego, komisarz ziemi bytomskiej^[7].

Miejscowość była początkowo samodzielną wsią, która w 1975 roku została wchłonięta w procesach urbanizacyjnych przez miasto Bytom stając się jego dzielnicą. W 1928 roku wzniesiono kościół parafialny Chrystusa Króla.

W okolicy znajdują się pozostałości po stanowisku niemieckiego działa przeciwlotniczego typu Flak z okresu II wojny światowej. Obsługę działa stanowili młodzi Niemcy. Działo zostało zlikwidowane przez Armię Czerwoną.

Stolarzowice posiadały dawniej połączenie tramwajowe z Bytomiem.

Zabytki

W Stolarzowicach znajduje się zabytkowy dwór z XVIII wieku, przebudowany w XIX wieku oraz spichlerz z XIX wieku^[8].

Sport

W dzielnicy znajduje się klub LKS Tempo Stolarzowice, który obecnie bierze udział w rozgrywkach B klasy podokręgu Bytom. W 2012 r. klub obchodził swoje 100-lecie istnienia.

Kultura

Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Województwa Śląskiego – koło terenowe Stolarzowice

Przypisy

↑ Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 87 (jako sołectwo w gminie Stolarzowice)
↑ Michał Brzezinka, Wojciech Brol: Prognoza oddziaływania na środowisko projektu strategii rozwoju miasta Bytom 2020+. Bytom: 2014-07, s. 50.
↑ http://44mpa.pl/wp-content/uploads/2018/10/BYTOM_MPA_dokument.pdf
↑ ^a ^b Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Instytut Śląski, Opole – Kluczbork 1997
↑ ^a ^b ^c HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 12, OCLC 456751858 (niem.).
↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
↑ Zabrze moje miasto [online], aplus.historia-zabrza.pl [dostęp 2022-09-18] .
↑ Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2018-12-24].

Bibliografia

Stolarzowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 360 .

Linki zewnętrzne

Parafia Chrystusa Króla
Ochotnicza Straż Pożarna
LKS Tempo Stolarzowice
Serwis Internetowy Stolarzowic i Górnik
Strona internetowa Mniejszości Niemieckiej w Stolarzowicach

Dzielnice Bytomia

Bobrek
Górecko
Górniki
Karb
Łagiewniki
Miechowice
Osiedle gen. Jerzego Ziętka
Rozbark
Śródmieście
Stolarzowice
Stroszek-Dąbrowa Miejska
Sucha Góra
Szombierki

Powiat Tarnowitz (1873–1927^[A]) — Powiat tarnogórski (1922–1975)

Siedziba powiatu – Tarnowskie Góry

Przynależność wojewódzka	prow. Śląsk, rejencja opolska (1873–1919) prow. Górny Śląsk, rejencja opolska (1919–22/27^[A]) woj. śląskie (1922–39) woj. śląskie (1945–50) woj. katowickie (1950–53) woj. stalinogrodzkie (1953–56) woj. katowickie (1956–75)
Miasta (1873–1975)	Brzeziny Śląskie (1951–75) Brzozowice-Kamień (1962–72) Miasteczko Śląskie (Georgenberg) (1892–1945 i 1963–75) Piekary Śląskie (od 1947) Radzionków (1951–75) Strzybnica (1967–75) Tarnowskie Góry (Tarnowitz)
Gminy wiejskie jednostkowe (1873–1945)	Bobrowniki (Bobrownik) Boruszowice (Boruschowitz) Brynica (Brinitz) Chechło Nowe (Neu Chechlau) (do 1929 →) Chechło Stare (Alt Chechlau) (do 1929 →) Glinice (Glinitz) Górniki (Friedrichswille) (do 1926 →^[A]) Grzybowice (Grzibowitz, 1877 Pilzendorf) (do 1926 →^[A]) Jędrysek (Jendryssek) (do 1933 →) Kępczowice (Kempczowitz) (do 1926 →^[A]) Kolonia Grzybowska (Marienau) (do 1877) Kolonia Wieszowska (Philippsdorf) (do 1877) Konary (Kunary) (do przed 1908) Kozłowa Góra (Koslowagora) Kunszt (Friedrichsgrube) (do przed 1885) Laryszów (Larischhof) (do 1926 →^[A]) Lasowice (Lassowitz) (do 1940) Miasteczko (Georgenberg) (do 1890 →) Miedary (Miedar) (do 1926 →^[A]) Mikołeska (Mikoleska) (← od 1922) Mikulczyce (Mikultschütz) (do 1926 →^[A]) Nakło (Naklo) Nierada (Nierada) (do przed 1908) Opatowice (Oppatowitz) Orzech (Orzech) Piaseczna (Piassetzna) (do 1939) Piekary Rudne (Rudy-Piekar) (do 1939) Pniowiec (Groß Pniowitz, 1908 Pniowitz) (do 1939) Ptakowice (Ptakowitz) (do 1926 →^[A]) Radzionków (Radzionkau) Repty Nowe (Neu Repten) Repty Stare (Repten) Rybna (Rybna) (do 1941) Sowice (Sowitz) Stolarzowice (Stollarzowitz) (do 1926 →^[A]) Sucha Góra (Trockenberg) Świerklaniec (od 1924) Tarnowice Stare (Alt Tarnowitz) Truszczyca (Truschütz) (do 1933 →) Wieszowa (Wieschowa) (do 1926 →^[A]) Wilkowice (Groß Wilkowitz) (do 1926 →^[A]) Wilkowice-Osiedle (Georgendorf) (do przed 1908) Zbrosławice (Broslawitz) (do 1926 →^[A]) Żyglin (Groß Zyglin) Żyglinek (Klein Zyglin)
Obszary dworskie (1873–1924/28^[B])	Bibiela (Bibiella) (do 1924) Bobrowniki (Bobrownik) (do 1924) Chechło Stare (Alt Chechlau) (do 1923) Grzybowice (Grzibowitz, 1877 Pilzendorf) (do 1926 →^[A]) Jędrysek (Jendryssek) (do 1924) Karłuszowiec-Segiet (Karlshof-Segeth) (1909–24) Kępczowice (Kempczowitz) (do 1926 →^[A]) Konary (Kunary) (do przed 1908) Kopanina (Kopanina) (1904–1926 →^[A]) Kozłowa Góra (Koslowagora, Ziegenberg) (do 1924) Lasowice-Sowice (Lassowitz-Sowitz, 1922 Lasowice) (do 1924) Miedary (Miedar) (do 1926 →^[A]) Mikołeska (Mikoleska) (← 1922–24) Mikulczyce (Mikultschütz) (do 1926) Nakło (Naklo) (do 1924) Opatowice (Oppatowitz) (do 1924) Orzech (Orzech) (do 1924) Pasieki (Passiecken) (do 1924) Piaseczna (Piassetzna) (do 1924) Piekary Rudne (Rudy-Piekar) (do 1923) Pniowiec (Groß Pniowitz) (do przed 1908) Ptakowice (Ptakowitz) (do 1926 →^[A]) Radzionków (Radzionkau) (do 1924) Repty Stare (Repten) (do 1924) Rybna (Rybna) (do 1923) Stolarzowice (Stollarzowitz) (do 1926 →^[A]) Strzybnica (Friedrichshütte) (do 1924) Sucha Góra (Trockenberg) (do 1924) Tarnowice Stare (Alt Tarnowitz) (do 1924) Świerklaniec (Neudeck) (do 1924) Truszczyca (Truschütz) (do 1923) Wieszowa (Wieschowa) (do 1926 →^[A]) Wilkowice (Groß Wilkowitz) (do 1926 →^[A]) Zbrosławice (Broslawitz) (do 1926 →^[A]) Żyglinek (Klein Zyglin) (do 1924)
Gminy wiejskie zbiorowe (1945–54 i 1973–75)	Bobrowniki (1945–54) Boruszowice (1945–54) Brzeziny Śląskie (1945–51) Brzozowice-Kamień (1945–54) Dąbrówka Wielka (1945–54) Krupski Młyn (1973–75) Miasteczko Śląskie (Miasteczko) (1946–54) Miedary (← 1951–54) Nakło (Nakło Śląskie) (1945–46 i 1973–75) Piekary Śląskie (1945–46) Radzionków (1945–51) Repty Stare (1945–54) Stolarzowice (← 1951–54 i 1973–75) Strzybnica (1945–54) Świerklaniec (1945–54 i 1973–75) Tarnowice Stare (1945–46) Tąpkowice (1973–75) Tworóg (← 1951–54 i 1973–75) Wieszowa (← 1951–54) Zbrosławice (← 1951–54 i 1973–75) Żyglin (1945–46)
Gromady (1954–72)	Bobrowniki (1954–72) Boruszowice (1954–72) Brzozowice-Kamień (1954) Dąbrówka Wielka (1954–57) Kozłowa Góra (1954–72) ~~Krupski Młyn~~ (←~~1956~~) Miasteczko Śląskie (1954–57) Miedary (1954–72) Nakło (1954–57) Ożarowice (← 1957–72) Potępa (1954–61) Repty (1954–72) Rybna (1954–61) Stolarzowice (1954–57) Strzybnica (1954–57) Sucha Góra (1954–72) Świerklaniec (1954–72) Tąpkowice (← 1957–72) Tworóg (1954–72) Wieszowa (1954–57) Wojska (1954–72) Zbrosławice (1954–57) Żyglin (1954–72)
Osiedla (1954–72)	Brzozowice-Kamień (do 1962) Dąbrówka Wielka (1958–72) Krupski Młyn (←) (1956–72) Miasteczko Śląskie (1958–63) Nakło (1958–72) Stolarzowice (1958–72) Strzybnica (1958–66) Wieszowa (1958–72) Zbrosławice (1958–72)

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v W wyniku plebiscytu na Górnym Śląsku (1921) większa część powiatu Tarnowitz przeszła pod władzę polską, z której utworzono powiat tarnogórski. Fragmenty powiatu Tarnowitz, które pozostały w Niemczech utrzymano przy szczątkowym powiecie Tarnowitz do 1 stycznia 1927, kiedy to połączono go z okrojonym powiatem Beuthen w nowy powiat Beuthen-Tarnowitz
↑ Obszary dworskie zniesiono w Polsce w 1924, a w Niemczech w 1928