Syrinks (mitologia)

Syrinks (stgr. Σῦριγξ Sýrigx, łac. Syrinx) – w mitologii greckiej najada (lub hamadriada albo oreada) z Arkadii związana z Artemidą, ukochana Pana^[1][2].

Uchodziła za córkę boga Ladona^[3]. Jej piękność wywarła takie wrażenie na bożku Panu, że zapragnął ją posiąść. Uciekając przed nim, w ostatniej chwili zamieniła się w trzcinę rosnącą nad brzegiem rzeki Ladon^[1]. Wówczas Pan postanowił ją zerwać i poszczególne łodygi o odpowiednich długościach połączyć woskiem. Tak miał powstać instrument muzyczny – fletnia Pana, od imienia nimfy nazywana też syryngą. Według innej wersji w trzcinę została zamieniona przez bogów dla uchronienia przed zalotami bożka^[4].

Obecność w sztuce i nauce

W sztukach plastycznych

Pan bardzo często przedstawiany jest w sztuce właśnie z instrumentem, a historia miłości do nimfy była tematem wielu dzieł malarstwa, m.in. autorstwa Rottenhammera (1610), Jordaensa (1610), Poussina (ok. 1637) i Böcklina (1854), François Bouchera (1759), Jean-François de Troya (1722–1724) oraz Petera Paula Rubensa (1617–1619).

W literaturze

Temat miłości Pana do Syrinks oraz ona sama cieszyły się szczególną popularnością u XIX-wiecznych pisarzy. Nimfa stała się bohaterką poematu wiktoriańskiego artysty i poety Thomasa Woolnera, pt. Silenus. Poemat nawiązywał do mitu, w którym przedstawiono miłość Syrinks do Sylena, utożsamianego z Panem. Nimfa tonie podczas ucieczki przed Sylenem, a zrozpaczony Pan przeobraża się w demona i z rozpaczy pogrąża się w pijaństwie. Syrinks jest również bohaterką innego poematu o tym samym tytule autorstwa amerykańskiej poetki Amy Clampitt.

W muzyce

Francuski kompozytor Claude Debussy napisał sonatę Syrinx (La Flute De Pan), gdzie ukazującą smutek Pana wobec utraty umiłowanej. Jest to jeden z pierwszych utworów solowych napisanych na flet. Partie były wykorzystane w sztuce Psyche autorstwa Gabriela Mourey^[5].

W nauce

Imieniem nimfy została nazwana jedna z planetoid – (3360) Syrinks.

Informacje w projektach siostrzanych

Multimedia w Wikimedia Commons

Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Przypisy

Bibliografia

• Owidiusz, Pubius Ovidius Naso, Metamorphoses I 689 n;
• Theocritus Idylla, 1545
• W.L. Westermann Mythographi s. 347
• Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 1990, s. 330. ISBN 83-04-01069-0.