Ulica Józefa Dietla w Krakowie

ulica Józefa Dietla
Stare Miasto
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Kraków

Długość

1,3 km

Przebieg
światła Rondo Grunwaldzkie
Most Grunwaldzki
ul. ks. A. Kordeckiego
światła ul. E. Orzeszkowej, ul. Sukiennicza
ul. Augustiańska
światła ul. Krakowska, ul. Stradomska
ul. Bożego Ciała
ul. Brzozowa
światła ul. św. Sebastiana
światła ul. Starowiślna
ul. Wrzesińska
światła ul. Wielopole
Wiadukt Kolejowy Grzegórzki
światła ul. Blich, ul. Grzegórzecka
Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ulica Józefa Dietla”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Józefa Dietla”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Józefa Dietla”
Ziemia50°03′14,6″N 19°56′35,2″E/50,054049 19,943107
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Józefa Dietla, planty dietlowskie – ulica w Krakowie w dzielnicy I, na Kazimierzu.

Historia

Planty dietlowskie powstały w miejsce zasypanego koryta Starej Wisły. Pomysłodawcą był prezydent miasta Józef Dietl, a projektantem B. Malecki. Budowa plant była częścią planu porządkowania i rozwoju urbanistycznego Krakowa. Ulica została wybudowana w latach 1878–1880 (aktualną nazwę otrzymała w 1879). Miała kilometr długości i 100 metrów szerokości, składała się z dwóch jezdni przedzielonych pasem zieleni o powierzchni 4,96 ha. Jej naturalnym przedłużeniem (wynikającym z przebiegu zasypanego koryta rzeki) była aleja Ignacego Daszyńskiego[1].

Parkowa zieleń uległa znacznej degradacji podczas I wojny światowej, głównie wskutek budowy rowów strzeleckich. W latach 20. XX wieku nastąpiło częściowe odrestaurowanie roślinności według projektu Aleksandra Gauzego, inspektora ogrodów miejskich. Przez kolejne lata jednak rosnące potrzeby komunikacyjne arterii przyczyniły się do stopniowego zawężania terenów zielonych na rzecz jezdni[2]. Swój parkowy charakter ulica ostatecznie utraciła w 1970, po wybudowaniu torowiska tramwajowego w stronę mostu Grunwaldzkiego.

Zabudowa

Kamienica Ohrensteina

Pod numerem 36 znajduje się zabytkowy zespół po klasztorze bernardynek, a pod numerem 30 kościół garnizonowy pw. św. Agnieszki.

Przy zbiegu ulic Dietla (pod numerem 42) i Stradomskiej (pod numerem 27) znajduje się kamienica Ohrensteina[3][4][5], projektu Jana Zawiejskiego. Jest to wybudowany w latach 1911–1913 pięciokondygnacyjny budynek, którego kopuła do II wojny światowej zwieńczona była iglicą. Jego właścicielami byli Mojżesz Löbel Ohrenstein, handlarz win, oraz jego żona Róża (Reizel), z domu Wald.

W XIV wieku mieszczanin Mikołaj Loszek uzyskał od Władysława Jagiełły obszar między dzisiejszymi ulicami Stradomską i św. Agnieszki, na którym postawił dom z ogrodem. Od końca XV do początku XVIII wieku obszar ten, w kształcie trójkąta, nazywano „Raj”. Znajdujące się po drugiej stronie ul. Stradomskiej, zamieszkane przez rzemieślników, domostwa spłonęły całkowicie w czasie wielkiego pożaru w XV wieku, co dało asumpt do nazwania tego kwartału „Piekłem”. Obecnie w miejscu tym stoi kamienica o numerze 44, powstała na terenie po pogorzelisku w 1865. Dwie najwyższe kondygnacje dobudowano w latach 1926–1929. W kalendarzu Józefa Czecha na rok 1906 zapisano, że właścicielami byli Hinda i Nahem Jacobsohnowie oraz Amelia i Zygmunt Markheimowie[6].

W zabytkowym budynku pod numerem 70 mieści się szkoła.

Zabytkowe kamienice znajdują się pod numerami: 29, 39, 40, 44 (ul. Stradom 18), 45, 47, 49, 51, 52, 55, 62, 75, 95, 97, 101, 105, 107 i 111[7].

Na tyłach kamienic zachodniej pierzei, w kwartale między ulicami Stradomską, św. Gertrudy, św. Sebastiana i Józefa Dietla, znajduje się ogród księży misjonarzy.

W północno-wschodniej części nad ulicą przebiega wybudowany w latach 1861–1863 wiadukt kolejowy w Grzegórzkach.

  • Ulica Józefa Dietla w zimowej scenerii
    Ulica Józefa Dietla w zimowej scenerii
  • Planty Dietlowskie, widok na północny wschód
    Planty Dietlowskie, widok na północny wschód
  • Widok na ulicę od przystanku tramwajowego „Orzeszkowej”
    Widok na ulicę od przystanku tramwajowego „Orzeszkowej”
  • ul. Józefa Dietla 15 Kamienica (proj. Beniamin Torbe, 1908–1909)
    ul. Józefa Dietla 15
    Kamienica (proj. Beniamin Torbe, 1908–1909)
  • ul. Józefa Dietla 32 Kamienica (proj. Zygmunt Prokesz, 1894)
    ul. Józefa Dietla 32
    Kamienica (proj. Zygmunt Prokesz, 1894)
  • ul. Józefa Dietla 44 Kamienica (proj. Samuel Singer – przebudowa)
    ul. Józefa Dietla 44
    Kamienica (proj. Samuel Singer – przebudowa)
  • ul. Józefa Dietla 56 Kamienica (1875)
    ul. Józefa Dietla 56
    Kamienica (1875)
  • ul. Józefa Dietla 58 Kamienica (proj. Józef Donheiser, 1874–1875)
    ul. Józefa Dietla 58
    Kamienica (proj. Józef Donheiser, 1874–1875)
  • ul. Józefa Dietla 59 Kamienica (proj. Zygmunt Luks, 1888–1890)
    ul. Józefa Dietla 59
    Kamienica (proj. Zygmunt Luks, 1888–1890)
  • ul. Józefa Dietla 60 Kamienica (proj. Jacek Matusiński, 1874)
    ul. Józefa Dietla 60
    Kamienica (proj. Jacek Matusiński, 1874)
  • ul. Józefa Dietla 62 Kamienica (proj. Maurycy Tlachna, 1880)
    ul. Józefa Dietla 62
    Kamienica (proj. Maurycy Tlachna, 1880)
  • ul. Józefa Dietla 63–65 Kamienice (proj. Karol Knaus, 1890)
    ul. Józefa Dietla 63–65
    Kamienice (proj. Karol Knaus, 1890)
  • ul. Józefa Dietla 67 Kamienica (proj. Karol Knaus)
    ul. Józefa Dietla 67
    Kamienica (proj. Karol Knaus)
  • ul. Józefa Dietla 70 Szkoła Miejska, obecnie Szkoła Podstawowa nr 16 (proj. Stefan Żołdani, 1891–1892)
    ul. Józefa Dietla 70
    Szkoła Miejska, obecnie Szkoła Podstawowa nr 16 (proj. Stefan Żołdani, 1891–1892)
  • ul. Józefa Dietla 78 Kamienica (proj. Samuel Nebenzahl, 1936–1937)
    ul. Józefa Dietla 78
    Kamienica (proj. Samuel Nebenzahl, 1936–1937)
  • ul. Józefa Dietla 85 Kamienica (proj. Leopold Tlachna, 1893)
    ul. Józefa Dietla 85
    Kamienica (proj. Leopold Tlachna, 1893)
  • ul. Józefa Dietla 95 Kamienica (proj. Stefan Żołdani, 1883)
    ul. Józefa Dietla 95
    Kamienica (proj. Stefan Żołdani, 1883)
  • ul. Józefa Dietla 99 Kamienica (1883)
    ul. Józefa Dietla 99
    Kamienica (1883)
  • ul. Józefa Dietla 111 Kamienica (proj. Karol Knaus, 1886–1887)
    ul. Józefa Dietla 111
    Kamienica (proj. Karol Knaus, 1886–1887)

Przypisy

  1. ↑ Zdjęcie satelitarne Krakowa z 1965 r.
  2. ↑ Kraków na starych widokówkach. Ulica Dietlowska
  3. ↑ Dom Ohrensteina – Kamienica VII 26
  4. ↑ Dom Ohrensteina (Kraków)
  5. ↑ Dom Ohrensteina w Krakowie
  6. ↑ Marian Satała Kamienica "Piekło". Tu można nakręcić horror, Gazeta Krakowska 25.05.2012
  7. ↑ rejestr zabytków - Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa - BIP MK [online], www.bip.krakow.pl [dostęp 2017-11-27] .

Linki zewnętrzne

  • Zabytkowe kamienice i pałace miasta Krakowa. wawel.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-09)]., wawel.net (dostęp archiwalny)
  • Panorama ulicy z przełomu XIX/XX wieku porównana z panoramą obecną, dawnotemuwkrakowie.pl