Quintus Fabius Maximus

Quintus Fabius Maximus Verrucosus
Cunctator
Fabius Cunctator'un heykeli, J. B. Hagenauer, 1777, Schönbrunn Palace, Vienna
Roma Cumhuriyeti diktatör
Doğum	MÖ 275 Roma
Ölüm	MÖ 203 (72 yaşında) Roma
Çocuk(lar)ı	Quintus Fabius Maximus
Babası	Quintus Fabius

Quintus Fabius Maximus Verrucosus Cunctator (Oyalayan/Geciktirici) MÖ 275–203 yılları arasında yaşamış Romalı devlet adamı ve asker. Cunctator (Geciktirici) mahlasını II. Kartaca Savaşı'nda Hannibal'e karşı olası çatışmalardan kaçınarak, Romalılara gücünü toplaması için zaman kazandırması sebebiyle almıştır. Roma gücünü toparladıktan sonra yavaş bir yıpratma stratejisi uygulamıştır. Bu nedenle adı yani Fabius, siyaset literatüründe temkinli politikayı ifade etmektedir. İngiliz Fabian Derneği adını Fabius'dan almıştır. Verrucosus (siğilli) mahlasını üst dudağında bulunan bir siğil sebebiyle almıştır. Ovicula lakabını "kuzu gibi sakin" olmasından dolayı almıştır.

Kariyeri

Fabius'un erken yaşamı hakkında çok fazla şey bilinmiyor. Siyasi kariyeri ilk olarak MÖ. 233'te konsül olarak başladı, MÖ. 230'da censor olmuştu. Kısa bir süre sonra MÖ. 228'de ikinci kez konsül oldu. İkinci Pön Savaşı sırasında Hannibal'in İtalya seferi başlamıştı ve MÖ. 217'de Romalılar Trasimene savaşında mağlup edildiler. Bu yenilgi sonrası Fabius diktatör olarak seçildi ve tarihe Fabius stratejisi olarak geçecek oyalama, yıpratma stratejilerini uyguladı. Fabius, Kartacalıların en etkin silahı Numidyalı süvarilerin etkisiz kılınacağı bölgelerde manevralar yapıp Hannibal'in ordusunu yıpratıyor ve ikmal hatlarını kesiyordu. Kartacalıların Campania'da rahatça hareket etmesine izin veren bir politika izliyordu. Bu politika roma'da bir rahatsızlık ve nihayet bir muhalefet yaratmıştı. Onun yardımcısı Minucius Rufus, Magister Equitum olarak bu politikaya karşı çıkıyordu ve bu durum komutada bölünmelere yol açtı. Mevcut strateji çatışmaya girmekten kaçınmak üzerine kuruluydu. Uyguladığı stratejiler sebebiyle, dönemindeki çoğu insan bilinçsizce onun Hannibal'e hizmet eden bir köle olduğunu söyleyerek alay etseler de Fabius, bu söylemlere aldırış etmiyordu. Arkadaşlarına alaylara karşı korku besleyen bir adamın, düşmandan kaçan bir kimseden daha korkak olduğunu söylemiştir.^[1] Plutarkhos'un aktardığı üzere, Minucius düşmanın bir kısmını bozguna uğrattığında ve Romaya layık bir adam olduğu zikredildiğinde, Fabius Minucius'un iyi şansından ziyade kendisinin sahip olabileceği kötü şanstan daha çok korktuğunu zikretmiştir. Bunun ardından bir süre sonra Minucius pusuya düştü ve ordusuyla birlikte bozguna uğrama tehlikesiyle karşılaştı. Bu sırada Fabius, Minucius için yardıma geldi, bir kahraman edasıyla düşman ordusunu bozguna uğrattı ve Minucius'u kurtardı. Bu bozgunun ardından Hannibal, arkadaşlarına şu sözleri zikretmiştir: "Dağların üstündeki şu bulutla ilgili sıkça kehanette bulunmadım mı bir gün üzerimize fırtına salacağına dair?"^[2]

Fabius birliklerini topladı ve Hannibal'in kuvvetlerini Campania'da bir vadide kıstırdı. Bu bölgede Hannibal yağma ve talan yaptırıyor ve Romalıları savaş için kışkırtmak istiyordu. Fabius bu vadide ordusunu konuşlandırmış ve vadinin girişi nöbetçilerce tutulmuştu. Hannibal bu kuşatmadan kurtulmak için dahiyane bir çözüm buldu. Ele geçirilen sığır sürülerini kargaşa çıkarmak için kullanmıştır. Sığırların boynuzuna meşaleler takıp bunları ateşe verdi ve gece yarısı vadi çıkışına sürdü. Romalı nöbetçiler bunları Hannibal'in ordusu sandılar ve kargaşanın yöneldiği yere gittiler. Roma ordusu hararetle sığır sürüsü peşine takıldı. Kartacalılar ise gece karanlığında hızlıca vadiden çıktılar ve akabinde Hannibal bir süvari müfrezesini sığır sürüsünü geri almaları için de göndermişti. Kartacalıları yok etmek için büyük bir fırsat kaçmıştı. Bu olay sonrası Fabius'un stratejisi terk edildi ve diktatörlüğü sonrası senatodaki hizip Hannibal ile sıcak bir çatışmaya girilmesi için baskı yapmıştı, nitekim MÖ. 216'da Cannae Muharebesi'nde bu yeni strateji Roma için felaketle sonuçlanmıştır. Bu yenilginin ardından Fabius, Roma'da MÖ 215 ve 214'te üçüncü ve dördüncü defa olmak üzere konsül seçildi, MÖ 216'daki konsüllük görevinde Claudius Marcellus ile birlikte seçilmişti. Fabius, Hannibal ile kimse savaşmazsa, Hannibal'in güçleri sürekli tahakküm altında olması sebebiyle tükeneceğini düşünüyordu. Bu nedenle Hannibal, savaştan yana olan Claudius Marcellus'a kıyasla savaş odaklı strateji sürdürmeyen Fabius'dan daha fazla korkması gerektiğini söylemiştir. Bu sözleri söylemesinin nedeni, Fabius'un düşüncesinin doğru olduğu yani uzun süreli bir beklemenin Hannibal'in aleyhine olacağının farkında olmasından kaynaklanmaktadır.^[3]

İtalya içinde Kartaca birlikleriyle savaştı. MÖ 209 yılında beşinci konsüllüğüne seçilen Fabius, Hannibal'in 3 yıldır elinde tuttuğu Tarentum'u geri aldı. İkinci Pön Savaşı süresince defalarca konsüllük makamına gelmiş ve senatonun en yetkili üyesi (Princeps Senatus) olmuştur. MÖ. 205'te Publius Cornelius Scipio'nun Afrika seferine gayretli şekilde karşı dursa da engelleyememiştir. MÖ. 203 tarihinde Roma'da öldüğünde toplam 5 kez konsül seçilmiş, 12 yıl başrahip yani Pontifex Maximus olmuş ve 62 yıl da roma kahinlik görevini sürdürmüştür. böylesine uzun ve girift bir kariyeri; ancak geç cumhuriyet dönemi tarihi şahsiyetlerinde görebilmekteyiz (Sulla, Caesar gibi...).^[4]

Kaynakça