Vaka ölüm oranı
Epidemiyolojide, vaka ölüm oranı (CFR) - veya daha doğrusu vaka ölüm riski - belirli bir hastalık teşhisi konulan ve sonunda bu hastalıktan ölen kişilerin oranıdır. Bir hastalığın ölüm oranından farkı, hastalığın başlangıcı ile ölüm arasındaki süreyi hesaba katmamasıdır. Genellikle yüzde olarak ifade edilir. Hastalık ölümcüllüğünün bir ölçüsünü temsil eder ve farklı tedavilerle oran değişebilir.[1] Vaka ölüm oranı genellikle akut enfeksiyonlar gibi ayrı, sınırlı süreli durumlar için kullanılır.
Terminoloji
Ölüm oranı - genellikle CFR ile karıştırılır - birim zaman başına tüm popülasyondaki ölümlerin (genel olarak veya belirli bir nedenden dolayı) göreli sayısının ölçüsüdür.[2] Vaka ölüm oranı ise zamana veya toplam nüfusa bakılmaksızın yalnızca teşhis konulan vakaların sayısı içindeki ölümlerin sayısıdır.[3]
Matematiksel bakış açısından, 0 ile 1 veya %0 ile %100 arasındaki değerleri alırlar ve aslında bir risk ölçüsüdürler (vaka ölüm riski). Hastalığın başlangıcından ölüme kadar geçen süreyi hesaba katmazlar.[4]
Örnekler
Aşağıda bazı gerçek dünyadaki hastalıklar için vaka ölüm oranları (CFR) belirtilmiştir:
- İspanyol (1918) gribi için CFR >%2,5,[6] Asya (1956-58) ve Hong Kong (1968-69) gribi için yaklaşık %0,1,[7] ve diğer grip pandemileri için <%0,1 idi.[6]
- Lejyoner hastalığının CFR'si yaklaşık %15'tir.[8] :665
- Sarı humma için CFR'nin yaklaşık %5-6 olduğu tahmin edilmektedir (tüm vakaların yaklaşık %12'sini oluşturan şiddetli vakalar için %40-50).[9][10][11]
- Tedavi edilmeden bırakılan hıyarcıklı veba, %60'a varan bir CFR'ye sahip olacaktır.[12] :57Antibiyotik tedavisi ile septisemik veba için CFR %45, pnömonik %29 ve bubonik %17'dir.[13][14]
- Zaïre Ebola virüsü, %90'a varan yüksek bir CFR ile en ölümcül virüsler arasındadır.[15]
- Tek hücreli Naegleria fowleri'nin neden olduğu Naegleriazis (birincil amipli meningoensefalit olarak da bilinir), vaka ölüm oranı %95'in üzerindedir, ancak bazı kişiler yüksek dozlarda amfoterisin B ve diğer ilgili ilaçlarla tedavi edildikten sonra hayatta kalmıştır.
- Kuduz virüsünün aşılanmamış bireylerde CFR'si %99 ila %100'dür.[16] Birkaç kişi aşılanarak (ancak semptomlar başladıktan sonra veya idealden daha sonra) veya daha yakın zamanda tıbbi olarak indüklenen komaya girerek hayatta kaldı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Case fatality rate." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc. Rebecca A. Harrington
- ^ For example, a diabetes mortality rate of 5 per 1,000 or 500 per 100,000 characterizes the observation of 50 deaths due to diabetes in a population of 10,000 in a given year, resulting in a yearly diabetes mortality rate of 0.5%, far below the actual diabetic individual's fatality risk. (See Harrington, Op. cit..)
- ^ "Coronavirus: novel coronavirus (COVID-19) infection" (PDF). Elsevier. 25 Mart 2020. 27 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2020.
- ^ Hennekens, Charles H. and Julie E. Buring (1987), Epidemiology in Medicine, Little, Brown and Company, p. 63. 0-316-35636-0
- ^ "Estimating mortality from COVID-19". www.who.int (İngilizce). 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2021.
- ^ a b David M. Morens (January 2006). "1918 influenza: the mother of all pandemics". Emerging Infectious Diseases. Coordinating Center for Infectious Diseases, Centers for Disease Control and Prevention. 12 (1): 15-22. doi:10.3201/eid1201.050979. PMC 3291398 $2. PMID 16494711. 6 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2009. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım); Yazar eksik|soyadı2=(yardım) - ^ B C K Choi; T Sly (June 2008). "Finding the real case-fatality rate of H5N1 avian influenza". Journal of Epidemiology and Community Health. 62 (6): 555-559. doi:10.1136/jech.2007.064030. ISSN 0143-005X. PMID 18477756. 7 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım); Yazar eksik|soyadı2=(yardım) - ^ Heymann, David L., (Ed.) (2008). Control of Communicable Diseases Manual. 19th. Washington, D.C.: American Public Health Association. ISBN 978-0-87553-189-2. Birden fazla
|editör1=ve|editör-soyadı=kullanıldı (yardım) - ^ "Yellow fever". Fact sheets. World Health Organization. 7 Mayıs 2019. 5 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Johansson (30 Haziran 2014). "The whole iceberg: estimating the incidence of yellow fever virus infection from the number of severe cases". Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene. 108 (8): 482-487. doi:10.1093/trstmh/tru092. PMC 4632853 $2. PMID 24980556. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023 – Oxford University Press vasıtasıyla.
- ^ Servadio (16 Ağustos 2021). "Estimating case fatality risk of severe Yellow Fever cases: systematic literature review and meta-analysis". BMC Infectious Diseases. 21 (819): 819. doi:10.1186/s12879-021-06535-4. PMC 8365934 $2. PMID 34399718.
- ^ USAMRIID's Medical Management of Biological Casualties Handbook (PDF). 7th. U.S. Government Printing Office. 2011. ISBN 9780160900150. 9 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Nisan 2023.
- ^ WHO guidelines for plague management: revised recommendations for the use of rapid diagnostic tests, fluoroquinolones for case management and personal protective equipment for prevention of post-mortem transmission [Internet]. World Health Organization. 2021. 3 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023.
- ^ Prentice (7 Nisan 2007). "Plague". Lancet. 369 (9568): 1196-1207. doi:10.1016/S0140-6736(07)60566-2. PMID 17416264. 14 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2023 – PubMed vasıtasıyla.
- ^ King, John W (2 Nisan 2008). "Ebola Virus". eMedicine. WebMd. 17 Nisan 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2008.
- ^ "Rabies Fact Sheet N°99". World Health Organization. July 2013. 30 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2014.
Dış bağlantılar
- DSÖ MONICA Projesinde koroner olaylar için vaka ölüm tanımları
- Domuz gribi: CFR, virülans ve ölüm oranı ne anlama geliyor?
