Światosław II

Światosław II
Światosław Mikołaj
Ilustracja
Książę czernihowski
Okres

od 1054
do 1076

Następca

Wsiewołod I

Wielki Książę kijowski
Okres

od 1073
do 1076

Poprzednik

Izjasław I

Następca

Wsiewołod I

Dane biograficzne
Dynastia

Rurykowicze

Data urodzenia

1027

Data śmierci

27 grudnia 1076

Ojciec

Jarosław I Mądry

Matka

Ingegerda

Rodzeństwo

Włodzimierz,
Izjasław,
Wsiewołod,
Elżbieta,
Anna,
Anastazja,
Wiaczesław,
Igor

Żona

Cecylia

Dzieci

Wyszesława,
Gleb,
Oleg Michał,
Dawid,
Roman Piękny,

Żona

Oda sztadeńska

Dzieci

Jarosław

Multimedia w Wikimedia Commons

Światosław II Mikołaj Jarosławicz czernihowski[1] (ur. 1027[2], zm. 27 grudnia 1076[3]) – książę włodzimierski od ok. 1040 do 1054, książę czernihowski od 1054, wielki książę Rusi Kijowskiej od 1073 do śmierci[3].

Życiorys

Był czwartym synem Jarosława I Mądrego[4], a trzecim pochodzącym z małżeństwa z Ingegardą. Jeszcze za życia swojego ojca został przezeń ulokowany jako władca we Włodzimierzu[5]. Po śmierci Jarosława Mądrego otrzymał we władanie księstwo czernihowskie[6]; wówczas miasto Włodzimierz przejął jego młodszy brat Igor[7]. Jego starszy brat Iziasław otrzymał wówczas tron w Kijowie, a Wsiewołod księstwo Perejesławskie; Światosław podporządkował się woli ojca i uznał panowanie Iziasława w Rusi Kijowskiej. Z kolei Iziasław kluczowe decyzje polityczne podejmował w porozumieniu ze Światosławem i Wsiewołodem[8]. W przeciągu siedmiu lat od śmierci Jarosława Mądrego trzej bracia wspólnymi siłami przejęli w całości bądź częściowo tereny należące z mocy testamentu ojca do pozostałych braci: Włodzimierza, Igora i Wiaczesława[9].

W 1060 Światosław, wspólnie ze swoimi braćmi, Iziasławem Kijowskim i Wsiewołodem Perejesławskim, odniósł zwycięstwo nad plemieniem Turków[6]. Rok później bracia ponieśli pierwszą klęskę w starciu z plemieniem Połowców[10].

W latach 60. Światosław toczył wojny ze swoim krewnym, Rościsławem, o Tmutarakań; Światosław próbował osadzić w tym mieście swojego syna, Gleba, jako władcę[11]. W 1067 jego córka, Wyszesława, została żoną księcia Polski, Bolesława Szczodrego[12]. W drugiej połowie lat 60. wziął udział wraz z braćmi w wojnie przeciwko Wsiesławowi, księciu Połockiemu, który wcześniej zdobył Nowogród i stworzył tym samym niebezpieczną przeciwwagę dla hegemonii "triumwiratu" Jarosławiczów na Rusi[13]. Bracia wspólnymi siłami pokonali Wsiesława nad rzeką Niemigą, a następnie uwięzili go w Kijowie[14][15]. W 1068 wraz z braćmi poniósł klęskę w starciu z siłami plemienia Połowców-Kumanów nad rzeką Ałtą[16]; Światosław zdołał wówczas umknąć do Czernihowa[17][6]. Później, w listopadzie 1068, Światosław pokonał Połowców w bitwie pod Snowśkiem[18], biorąc ich wodza do niewoli[19][6]. Zwycięstwo to ograniczyło ataki Połowców na Ruś na okres około 20 lat[20].

W międzyczasie doszło do dwukrotnej zmiany władzy w Kijowie: najpierw (wrzesień 1068) w wyniku rozruchów w stolicy uwolniono i osadzono na tronie Wsiesława, a Iziasław salwował się ucieczką do Polski; rok później (maj 1069) w wyniku interwencji księcia Polski Bolesława Iziasław został przywrócony do władzy. Światosław zachował neutralność podczas pierwszego przewrotu, zaś podczas interwencji polskiej wraz z bratem Wsiewołodem przyjął rolę mediatora, porozumiewając się z Iziasławem i doprowadzając do względnie pokojowego (kilkadziesiąt ofiar) zajęcia Kijowa przez Polaków[21]. Zgodnie z przekazem kronik, mieszkańcy Kijowa sami zwrócili się do Światosława i Wsiewołoda o pomoc w obliczu najazdu Bolesława, co stanowi dowód ich wysokiej wówczas reputacji na Rusi Kijowskiej[22].

Początkowo był żonaty z siostrą biskupa Trewiru[23]. Po jej śmierci, około 1069 Światosław porozumiał się z Henrykiem IV, królem niemieckim, i uzyskał odeń zgodę na poślubienie kuzynki królewskiej, Ody, margrabianki von Dithmarschen[2][24]. W maju 1072 wziął udział w zjeździe w Wyszogrodzie, gdzie doszło do uroczystego przeniesienia relikwii świętych Borysa i Gleba[25][26]. Najpewniej wówczas doszło do uchwalenia tzw. Prawdy Jarosławowiczów, nowej, poprawionej wersji lokalnego kodeksu praw; Światosław był jednym z jej autorów[25].

W marcu 1073 Światosław, mając Wsiewołoda za sojusznika, zmusił Iziasława do porzucenia tronu wielkoksiążęcego w Kijowie i następnie sam zajął jego miejsce[27][28]. Władztwo Światosława, poza Kijowem i Czernihowem, sięgało wówczas również Połocka, Smoleńska, Włodzimierza i Turowa[29]. Prędko rozdysponował ziemie wedle swojego uznania: Połock oddał Wsiesławowi, we Włodzimierzu ustanowił rządy swojego syna Olega, Turów i Smoleńsk przekazał Wsiewołodowi; prawdopodobnie zwakował również księstwo czernihowskie, zachowując jedynie władzę w najważniejszej dzielnicy: Rusi Kijowskiej[29].

Iziasław udał się szukać wsparcia na dworze księcia Polski Bolesława. Jednak wiosną 1074 Światosław zawarł z Bolesławem pokój, co zabezpieczyło jego panowanie na Rusi Kijowskiej[30]. W 1075 na dwór Światosława przybyło poselstwo od Henryka IV, u którego Iziasław starał się wówczas o pomoc w odzyskaniu władzy[31]. Światosław zdołał przekonać wysłanników króla niemieckiego do nieingerowania w wewnętrzne sprawy Kijowa[32].

W 1076 udzielił Polsce pomocy militarnej w wojnie z Czechami[33]. Zmarł po czterech latach rządów, 27 grudnia 1076, i został pochowany w Czernihowie[25]. Po jego śmierci władzę na Rusi Kijowskiej przejął na krótki czas Wsiewołod[34].

Światosław pozostawił pięciu synów: najprawdopodobniej czterech z pierwszą żoną, jednego z drugą[35]; Najbardziej prawdopodobna wersja starszeństwa jego synów jest następująca: Gleb, Roman, Dawid, Oleg, Jarosław[36]; z nich Oleg jest protoplastą ks.Czernihowskich, zaś Jarosław książąt Rjazańskich i Muromskich[1]. Ubogie zapiski kronikarskie nie pozwalają odpowiedzieć na pytanie o ilość bądź imiona jego córek; jedyną znaną z imienia jest Wyszesława[37].

Światosław dał się poznać jako fundator i budowniczy: prawdopodobnie za jego panowania dokończono budowę Katedry Świętego Zbawiciela w Czernihowie[38]. Ufundował także klasztor św. Symeona w Kijowie[39]. Propagował kulturę chrześcijańską na terenach, którymi zarządzał; jego osobę wiąże się z redakcją dwóch XI-wiecznych izborników, (z 1073 i 1076 roku) tj. bogato zdobionych kompilacji fragmentów z Biblii i pism Ojców Kościoła[40].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Wolff 1895 ↓, s. 34.
  2. ↑ a b Michałowska 2001 ↓, s. 150.
  3. ↑ a b Michałowska 2001 ↓, s. 185.
  4. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 35.
  5. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 26-27.
  6. ↑ a b c d Langer 2002 ↓, s. 215.
  7. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 26.
  8. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 42.
  9. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 48.
  10. ↑ Michałowska 2001 ↓, s. 134.
  11. ↑ Raffensperger 2015 ↓, s. 8.
  12. ↑ Raffensperger 2015 ↓, s. 10.
  13. ↑ Raffensperger 2015 ↓, s. 9-11.
  14. ↑ Michałowska 2001 ↓, s. 137.
  15. ↑ Raffensperger 2015 ↓, s. 11.
  16. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 66.
  17. ↑ Raffensperger 2015 ↓, s. 12.
  18. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 67.
  19. ↑ Michałowska 2001 ↓, s. 139-140.
  20. ↑ Martin 2007 ↓, s. 55.
  21. ↑ Michałowska 2001 ↓, s. 143-144.
  22. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 69.
  23. ↑ Martin 2007 ↓, s. 48, 53.
  24. ↑ Raffensperger 2015 ↓, s. 14-15.
  25. ↑ a b c Langer 2002 ↓, s. 216.
  26. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 76-77.
  27. ↑ Michałowska 2001 ↓, s. 149.
  28. ↑ Raffensperger 2015 ↓, s. 16.
  29. ↑ a b Dimnik 1994 ↓, s. 91.
  30. ↑ Raffensperger 2015 ↓, s. 18.
  31. ↑ Raffensperger 2015 ↓, s. 23.
  32. ↑ Raffensperger 2015 ↓, s. 24-25.
  33. ↑ Raffensperger 2015 ↓, s. 23-24.
  34. ↑ Raffensperger 2015 ↓, s. 28.
  35. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 36-37.
  36. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 38.
  37. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 39.
  38. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 102.
  39. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 114.
  40. ↑ Dimnik 1994 ↓, s. 116-119.

Bibliografia

  • MartinM. Dimnik MartinM., The Dynasty of Chernigov, 1054-1146, Pontifical Institute of Mediaeval Studies, 1994, ISBN 0-88844-116-9 .
  • LawrenceL. Langer LawrenceL., Historical Dictionary of Medieval Russia, The Scarecrow Press, 2002, ISBN 0-8108-4080-4 .
  • JanetJ. Martin JanetJ., Medieval Russia 980-1584, Cambridge University Press, 2007, ISBN 978-0-521-67636-6 .
  • TeresaT. Michałowska TeresaT., Ego Gertruda. Studium historycznoliterackie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13531-X .
  • ChristianCh. Raffensperger ChristianCh., Iziaslav Iaroslavich's Excellent Adventure: Constructing Kinship to Gain and Regain Power in Eleventh-Century Europe, „Medieval Prosopography” (30), 2015, s. 1-30 .
  • JózefJ. Wolff JózefJ., Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku, Warszawa: Gebethner i Wolff, 1895, s. 698 .
  • p
  • d
  • e
Wielcy książęta
kijowscy
Książęta
wyszogrodzcy
Książęta
białogrodzcy
  • Borys (1107?)
  • Borys Juriewicz lub Gleb Juriewicz (1149–1151)
  • Mścisław Rościsławowicz Chrobry (1161)
  • Włodzimierz Igorowicz (1161–1170?)
  • Rościsław Włodzimierzowicz (1170–1171)
  • Mścisław Rościsławowicz Chrobry (1171–1173)
  • Wsiewołod Juriewicz (1195–1196)
  • Ruryk Rościsławowicz (1196–1199)
Książęta
kaniowscy
  • Rościsław Włodzimierzowicz (1163–1169)
  • Mścisław Włodzimierzowicz (1194–1203)
  • Światosław Jarosławowicz (?-1223)
Książęta
owruccy