Grubosz

Crassula ovata

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

Saxifraganae

Rząd

skalnicowce

Rodzina

gruboszowate

Rodzaj

grubosz

Nazwa systematyczna

Crassula L.
Sp. Pl. 282. 1753^[3]

Typ nomenklatoryczny

Crassula perfoliata L.^[3]

Multimedia w Wikimedia Commons

Grubosz, rubasznica^[4] (Crassula L.) – rodzaj roślin z rodziny gruboszowatych. Liczy co najmniej 209 gatunków^[5] występujących w różnych częściach świata, przy czym w ogromnej większości w południowej Afryce^[6]. Do polskiej flory należy tylko jeden dziko występujący gatunek – grubosz wodny zwany też uwrocią wodną (Crassula aquatica)^[7]^[8].

Morfologia

Pokrój: Należą tu liczne sukulenty gromadzące wodę w mięsistych liściach i łodygach. Do rodzaju zalicza się rośliny zarówno jednoroczne, jak i byliny, a nawet krzewy. Zwykle osiągają do 0,5 m wysokości, są nagie, rzadziej owłosione^[9].
Liście: Trwałe lub opadające, siedzące, naprzeciwległe i złączone nasadami. Blaszka mięsista, od równowąskiej do jajowatej, o długości od 0,1 mm do 7 cm^[9].
Kwiaty: Rzadko pojedyncze, zwykle zebrane w kwiatostany wyrastające w kątach liści. Kwiaty zwykle 3- lub 4-krotne, rzadko 5-krotne. Działki kielicha zrosłe u nasady, płatki rozpostarte lub odgięte. Wolnych pręcików jest tyle co płatków korony. Słupki rozpostarte do wyprostowanych, o szyjkach krótszych od zalążni^[9].
Owoce: Mieszki rozpostarte lub podnoszące się do wyprostowanych^[9].

Systematyka

Rodzaj tworzy monotypową i bazalną w obrębie rodziny gruboszowatych Crassulaceae podrodzinę Crassuloideae Burnett (co zarazem oznacza, że jest taksonem siostrzanym wszystkich pozostałych przedstawicieli gruboszowatych)^[2]. Problematyczny przez długi czas rodzaj uwroć Tillaea, obejmujący rośliny roczne wodne lub nadwodne, był długi czas na zmianę wyodrębniany albo kwestionowany^[9]^[6]. Ostatecznie, dzięki badaniom molekularnym, okazał się być zagnieżdżony w obrębie rodzaju Crassula^[6].

Synonimy^[10]

Bulliarda DC., Combesia A. Rich., Danielia Lem., Dinacria Haw., Globulea Haw., Gomara Adans., Grammanthes DC., Larochea Pers., Rhopalota N. E. Br., Rochea DC., Sphaeritis Eckl. & Zeyh., Tillaeastrum Britton, Vauanthes Haw.

Wykaz gatunków^[5]

Crassula acinaciformis Schinz
Crassula alata (Viv.) A.Berger
Crassula alba Forssk.
Crassula alcicornis Schönland
Crassula alpestris L.f.
Crassula alsinoides (Hook.f.) Engl.
Crassula alstonii Marloth
Crassula alticola R.Fern.
Crassula ammophila Toelken
Crassula ankaratrensis Desc.
Crassula anso-lerouxiae van Jaarsv.
Crassula aphylla Schönland & Baker f.
Crassula aquatica (L.) Schönland – grubosz wodny, uwroć wodna^[8]
Crassula arborescens (Mill.) Willd. – grubosz drzewiasty
Crassula atropurpurea (Haw.) D.Dietr.
Crassula aurusbergensis G.Will.
Crassula ausensis Hutchison
Crassula badspoortensis van Jaarsv.
Crassula barbata Thunb.
Crassula barklyi N.E.Br.
Crassula basaltica Brullo & Siracusa
Crassula bergioides Harv.
Crassula bevilanensis Desc.
Crassula biplanata Haw.
Crassula brachystachya Toelken
Crassula brevifolia Harv.
Crassula calcarea N.H.G.Jacobsen
Crassula campestris (Eckl. & Zeyh.) Endl.
Crassula capensis (L.) Baill.
Crassula capitella Thunb.
Crassula ciliata L.
Crassula clavata N.E.Br.
Crassula closiana (Gay) Reiche
Crassula coccinea L. – grubosz szkarłatny
Crassula colligata Toelken
Crassula colorata (Nees) Ostenf.
Crassula columella Marloth & Schönland
Crassula columnaris L.f.
Crassula compacta Schönland
Crassula congesta N.E.Br.
Crassula connata (Ruiz & Pav.) A.Berger
Crassula cooperi Regel
Crassula corallina L.f.
Crassula cordata Thunb.
Crassula cordifolia Baker
Crassula cotyledonis Thunb.
Crassula cremnophila van Jaarsv. & A.E.van Wyk
Crassula crenulata Thunb.
Crassula cultrata L.
Crassula cymbiformis Toelken
Crassula cymosa P.J.Bergius
Crassula deceptor Schönland & Baker f.
Crassula decidua Schönland
Crassula decumbens Thunb.
Crassula deltoidea Thunb.
Crassula dentata Thunb.
Crassula dependens Bolus
Crassula depressa (Eckl. & Zeyh.) Toelken
Crassula dichotoma L.
Crassula dodii Schönland & Baker f.
Crassula drummondii (Torr. & A.Gray) Fedde
Crassula elatinoides (Eckl. & Zeyh.) Friedrich
Crassula elegans Schönland & Baker f.
Crassula elsieae Toelken
Crassula ericoides Haw.
Crassula exilis Harv.
Crassula expansa Aiton
Crassula exserta (Reader) Ostenf.
Crassula extrorsa Toelken
Crassula fallax Friedrich
Crassula fascicularis Lam.
Crassula filiformis (Eckl. & Zeyh.) D.Dietr.
Crassula flanaganii Schönland & Baker f.
Crassula flava L.
Crassula foveata van Jaarsv.
Crassula fragarioides van Jaarsv. & Helme
Crassula fusca Herre
Crassula ×garciae (P.V.Heath) G.D.Rowley
Crassula garibina Marloth & Schönland
Crassula gemmifera Friedrich
Crassula globularioides Britten
Crassula glomerata P.J.Bergius
Crassula grammanthoides (Schönl.) Toelken
Crassula granvikii Mildbr.
Crassula grisea Schönland
Crassula helmsii (Kirk) Cockayne – grubosz Helmsa
Crassula hemisphaerica Thunb.
Crassula hirsuta Schönland & Baker f.
Crassula hirtipes Harv.
Crassula humbertii Desc.
Crassula hunua A.P.Druce
Crassula inandensis Schönland & Baker f.
Crassula inanis Thunb.
Crassula intermedia Schönland
Crassula kirkii (Allan) A.P.Druce & Given
Crassula lactea Aiton – grubosz mleczny
Crassula lanuginosa Harv.
Crassula lasiantha E.Mey. ex Harv.
Crassula latibracteata Toelken
Crassula leachii R.Fern.
Crassula longipes (Rose) M.Bywater & Wickens
Crassula macowaniana Schönland & Baker f.
Crassula manaia A.P.Druce & Sykes
Crassula maputensis R.Fern.
Crassula ×marchandii Friedrich
Crassula mataikona A.P.Druce
Crassula mesembrianthemops is Dinter
Crassula mesembryanthoides (Haw.) D.Dietr.
Crassula micans Vahl ex Baill.
Crassula minuta Toelken
Crassula minutissima Skottsb.
Crassula mollis Thunb.
Crassula montana L.f.
Crassula morrumbalensis R.Fern.
Crassula moschata G.Forst.
Crassula multicaulis (Petrie) A.P.Druce & Given
Crassula multicava Lem.
Crassula multiceps Harv.
Crassula multiflora Schönland & Baker f.
Crassula muricata Thunb.
Crassula muscosa L.
Crassula namaquensis Schönland & Baker f.
Crassula natalensis Schönland
Crassula natans Thunb.
Crassula nemorosa (Eckl. & Zeyh.) Endl.
Crassula nodulosa Schönland
Crassula nudicaulis L.
Crassula numaisensis Friedrich
Crassula nyikensis Baker
Crassula oblanceolata Schönland & Baker f.
Crassula obovata Haw.
Crassula obtusa Haw.
Crassula orbicularis L.
Crassula ovata (Mill.) Druce – grubosz jajowaty, g. owalny
Crassula pageae Toelken
Crassula pallens Schönland & Baker f.
Crassula papillosa Schönland & Baker f.
Crassula peculiaris (Toelken) Toelken & Wickens
Crassula peduncularis (Sm.) F.Meigen
Crassula pellucida L.
Crassula peploides Harv.
Crassula perfoliata L.
Crassula perforata Thunb.
Crassula phascoides (Griseb.) M.Bywater
Crassula planifolia Schönland
Crassula plegmatoides Friedrich
Crassula pruinosa L.
Crassula pseudhemisphaeric a Friedrich
Crassula pubescens Thunb.
Crassula pustulata Toelken
Crassula pyramidalis Thunb.
Crassula qoatlhambensis Hargr.
Crassula quadrifaria N.Jacobsen
Crassula rhodesica (Merxm.) Wickens & M.Bywater
Crassula rogersii Schönland
Crassula roggeveldii Schönland
Crassula ruamahanga A.P.Druce
Crassula rubricaulis Eckl. & Zeyh.
Crassula rudolfii Schönland & Baker f.
Crassula rupestris L.f.
Crassula saginoides (Maxim.) M.Bywater & Wickens
Crassula sarcocaulis Eckl. & Zeyh.
Crassula sarmentosa Harv.
Crassula saxifraga Harv.
Crassula scabra L.
Crassula ×scabrella Haw.
Crassula schimperi Fisch. & C.A.Mey.
Crassula sebaeoides (Eckl. & Zeyh.) Toelken
Crassula sediflora (Eckl. & Zeyh.) Endl.
Crassula sericea Schönland
Crassula ×serpentaria Schönland
Crassula setulosa Harv. – grubosz szczecinkowaty^[8]
Crassula sieberiana (Schult. & Schult.f.) Druce
Crassula simulans Schönland
Crassula sinclairii (Hook.f.) A.P.Druce & Given
Crassula sladenii Schönland
Crassula smithii van Jaarsv., D.G.A.Styles & G.McDonald
Crassula socialis Schönland
Crassula solieri (Gay) F.Meigen
Crassula southii Schönland
Crassula spathulata Thunb.
Crassula streyi Toelken
Crassula strigosa L.
Crassula subacaulis Schönland & Baker f.
Crassula subaphylla (Eckl. & Zeyh.) Harv.
Crassula subulata L.
Crassula susannae Rauh & Friedrich
Crassula tabularis Dinter
Crassula tecta Thunb.
Crassula tenuicaulis Schönland
Crassula tenuipedicellata Schönland & Baker f.
Crassula tetragona L.
Crassula thunbergiana Schult.
Crassula tillaea Lest.-Garl.
Crassula tomentosa Thunb.
Crassula tuberella Toelken
Crassula umbella Jacq.
Crassula umbellata Thunb.
Crassula umbraticola N.E.Br.
Crassula undulata Haw.
Crassula vaginata Eckl. & Zeyh.
Crassula vaillantii (Willd.) Roth
Crassula venezuelensis (Steyerm.) M.Bywater & Wickens
Crassula vestita Thunb.
Crassula viridis (S.Watson) M.Bywater & Wickens
Crassula volkensii Engl.
Crassula werneri N.H.G.Jacobsen
Crassula whiteheadii Harv.
Crassula zombensis Baker f.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-11] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-04-25].
↑ Encyklopedia Powszechna PWN. T. 2. G-M. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 128.
↑ ^a ^b Crassula. [w:] Plants of the World [on-line]. Kew Gardens. [dostęp 2020-05-02].
↑ ^a ^b ^c Mort, M.E., Randle, C.P., Burgoyne, P. et al.. Analyses of cpDNA matK sequence data place Tillaea (Crassulaceae) within Crassula. „Plant Syst Evol”. 283, 211, 2009.
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 62. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Reid V. Moran: Crassula Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-05-12].
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-04-25].