Jan de Berry
Jean de Valois, książę de Berry (fragment iluminacji z Bardzo bogatych godzinek księcia de Berry przedstawiającej styczeń) |
|
|
Dane biograficzne |
Data i miejsce urodzenia | 30 listopada 1340 Vincennes |
Data i miejsce śmierci | 15 czerwca 1416 Paryż |
|
| Multimedia w Wikimedia Commons | |
Jan de Berry (fr. Jean de Valois), zwany Wspaniałym (ur. 30 listopada 1340 w Vincennes, zm. 15 czerwca 1416 w Paryżu) – książę de Berry i Owernii, hrabia Poitiers, młodszy syn króla Francji Jana II Dobrego i Bonny Luksemburskiej, córki Jana I Ślepego, króla Czech. Młodszy brat króla Karola V Mądrego.
Życiorys
W 1357 otrzymał tytuł hrabiego Poitiers. W 1360 otrzymał tytuły księcia de Berry i księcia Owernii. Mniej więcej w tym samym czasie został hrabią Mâcon (był nim do 1372). Przed 1372 otrzymał tytuły hrabiego Angoulême i Saintonge, które posiadał do roku 1374. W 1394, dzięki małżeństwu z dziedziczką tych hrabstw, Joanną II, został hrabią Owernii i Boulogne. W 1399 został hrabią Étampes. W 1358 został gubernatorem Gujenny i Langwedocji. Gubernatorem Langwedocji został ponownie w 1390. W 1405 został gubernatorem Paryża.
Po śmierci króla Karola V w 1380 Jan, jego bracia (Ludwik, książę Andegawenii i Filip, książę Burgundii) oraz szwagier zmarłego monarchy, książę de Burbon, zostali regentami Francji w imieniu małoletniego Karola VI. Śmierć księcia Andegawenii w 1384 uczyniła Jana i jego brata Filipa najważniejszymi osobami w państwie. Regencja dobiegła końca w 1388. Karol VI rozpoczął samodzielne rządy, w których opierał się na ministrach ojca, będących w opozycji wobec królewskich stryjów. Ich szansa na powrót do władzy nadeszła w 1392, kiedy Karol VI doznał pierwszego ataku choroby psychicznej. Jan i Filip kontynuowali rządy do 1402, gdy w przebłysku świadomości Karol odebrał im władzę, którą przekazał swojemu bratu, księciu orleańskiemu.
W późniejszych latach zmieniła się rola Jana na francuskiej scenie politycznej. Po śmierci Filipa Burgundzkiego w 1404 pozostał jedynym żyjącym synem króla Jana II. Starał się odgrywać rolę mediatora między zwalczającymi się frakcjami księcia Orleanu i nowego księcia Burgundii, Jana bez Trwogi. Po zamordowaniu księcia orleańskiego przez stronników Burgundczyka Jan trzymał stronę frakcji orleańskiej (armaniaków) w zaczynającej się wojnie domowej, ale zawsze dążył do pokoju w królestwie i pogodzenia walczących frakcji. To głównie dzięki jego namowom Karol VI i jego synowie nie pojawili się w 1415 na polu bitwy pod Azincourt. Pamiętając, że jego ojciec dostał się do angielskiej niewoli pod Poitiers, książę de Berry obawiał się sytuacji, gdy król Francji i jego następcy ponownie dostaną się do niewoli. Zmarł kilka miesięcy po bitwie.
Jan de Berry był wielkim patronem artystów. Dzięki jego wsparciu powstała bogato iluminowana przez braci Limbourg księga godzinek, znana pod nazwą Bardzo bogate godzinki księcia de Berry. Był człowiekiem majętnym, posiadaczem sporych dóbr, co pozwoliło mu na zgromadzenie kolekcji dzieł sztuki. Zmarł jednak pogrążony w długach.
Małżeństwo i rodzina
17 października 1360 w Carcassonne poślubił Joannę d'Armagnac (1348-1387), córkę Jana I, hrabiego d'Armagnac, i Beatrycze de Clermont, córki Jana de Charolais. Jan i Joanna mieli razem trzech synów i dwie córki:
- Karol (1362-1382), hrabia de Montpensier,
- Jan II (1363-1402), hrabia de Montpensier, mąż Anny de Burbon-La Marche (córki Jana I, hrabiego La Marche),
- Ludwik (ur. 1364, zm. lipiec 1383)
- Bona (ur. 1365, zm. 30 grudnia 1435), żona Amadeusza VII, hrabiego Sabaudii, i Bernarda VII, hrabiego d'Armagnac,
- Maria (ur. 1367, zm. czerwiec 1434), księżna Owernii, żona Ludwika III de Châtillon, Filipa d'Artois, hrabiego d'Eu, oraz Jana I, księcia de Burbon
5 czerwca 1389 w Riom poślubił Joannę II, hrabinę Owernii (1378-1422/1423), córkę hrabiego Jana II i Elżbiety de Comminges, córki Piotra Rajmunda II, hrabiego de Comminges. Małżeństwo to pozostało bezdzietne.
Seniorzy Montpensier | - Gwidon de Thiern (XII w.)
- Agnieszka de Thiern (XII w.)
- Guichard I (???–1216)
- Guichard II (1216–1256)
- Humbert II de Beaujeu (1256–1285)
- Joanna de Beaujeu (1285–1308)
- Robert V de Dreux (1308–1329)
- Jan III de Dreux (1329–1331)
- Piotr I de Dreux (1331–1345)
- Joanna I de Dreux (1345–1346)
- Bernart de Ventadorn (1346–1384)
|
---|
Hrabiowie Montpensier | |
---|
Książęta Montpensier | |
---|
Tytuł kurtuazyjny | - Antoni Filip Orleański (1793–1807)
- Antoni Orleański (1824–1890)
- Ferdynand Orleański (1884–1924)
- Maria Teresa Wirtemberska (od 1984)
|
---|
Hrabiowie Owernii | Pierwsi hrabiowie | - Victorius (479–488)
- Apollonarus (506)
- Hortensjusz z Neustrii (527)
- Becco (532)
- Sigivald (533)
- Hortensjusz (534)
- Evodius
- Georgius
- Britianus
- Firminus (ok. 555)
- Sallustus (ok. 555–560)
- Firminus (560–571)
- Venerandus (przed 585)
- Nicetius I (ok. 585)
- Nicetius II (ok. 585)
- Eulalius (585–590)
|
---|
Hrabiowie okresu dynastii Merowingów | - Bobon z Neustrii (639–656)
- Hektor z Neustrii (ok. 655–675)
- Bodilon z Austrazji (ok. 685)
- Calminius z Neustrii (ok. 670)
- Genesius (ok. 680)
- Haribert z Neustrii (ok. 690)
|
---|
Hrabiowie okresu dynastii Karolingów | - Ithier (ok. 758)
- Blandin (760–763)
- Chilping (763–765)
- Bertmond (765–778)
- Icterius (od 778)
- Warin (819–839)
- Gerard (839–841)
- Wilhelm I (841–846)
- Bernard I Kosmata Stopa (846–858)
- Wilhelm II Młodszy (858–862)
- Stefan (862–863)
- Bernard II (864–886)
- Wilhelm III Pobożny (886–918)
- Wilhelm II Młodszy (918–926)
- Akfryd (926–927)
- Ebalus Bękart (927–934)
- Rajmund Pons (934–950)
- Wilhelm III Jasnowłosy (950–963)
- Wilhelm Taillefer (963–979)
- Gwidon I (979–989)
- Wilhelm IV (989–1016)
- Robert I (1016–1032)
- Wilhelm V (1032–1064)
- Robert II (1064–1096)
- Wilhelm VI (1096–1136)
- Robert III (1136–1143)
- Wilhelm VII Młodszy (1143–1155)
- Wilhelm VIII Stary (1155–1182)
- Robert IV (1182–1194)
- Wilhelm IX (1194–1195)
- Gwidon II (1195–1224)
- Wilhelm X (1224–1246)
- Robert V (1246–1277)
- Wilhelm XI (1277–1279)
- Robert VI (1279–1317)
- Robert VII (1317–1325)
- Wilhelm XII (1325–1332)
- Joanna I (1332–1360) z Filipem II Burgundzkim (1338–1346) i Janem II Dobrym (1349–1360)
- Filip III Burgundzki (1360–1361)
- Jan I (1361–1386)
- Jan II (1386–1394)
- Joanna II (1394–1422) z Janem de Berry (1394–1416) i Jerzym de la Tremoille (1416–1422)
- Maria I (1422–1437)
- Bertrand V de La Tour (1437–1461)
- Bertrand VI de La Tour (1461–1494)
- Jan III (1494–1501)
- Anna (1501–1524)
- Katarzyna Medycejska (1524–1589)
- Karol III Lotaryński (1589–1608)
- Małgorzata Walezjuszka (1608–1610)
- w domenie królewskiej (1610–1757)
- Karol Filip d'Artois (1757–1824)
|
---|
|
---|
Delfinowie Owernii | - Wilhelm VII Młodszy (1155–1169)
- Robert IV Delfin (1169–1235)
- Wilhelm VIII Delfin (1235–1240)
- Robert V Delfin (1240–1262)
- Robert VI Delfin (1262–1282)
- Robert VII Delfin (1282–1324)
- Jan I (1324–1352)
- Beraud I (1352–1356)
- Beraud II (1356–1400)
- Beraud III (1400–1426)
- Joanna I (1426–1434)
- Ludwik I (1434–1486)
- Gibert I (1486–1496)
- Ludwik II (1496–1501)
- Karol I (1501–1525)
- w domenie królewskiej (1525–1538)
- Ludwik III (1538–1582)
- Franciszek I (1582–1592)
- Henryk I (1592–1608)
- Maria I (1608–1627)
- La Grande Mademoiselle (1627–1693)
|
---|
Książęta Owernii | |
---|
Gubernatorzy Paryża | - Louis I d’Anjou (1356–1357)
- Jean de Berry (1411)
- Waléran III de Ligny (1411–1413)
- Jean II de Ligny (1418–1420)
- Jean de La Baume (1422–142.)
- Jean de Villiers (1429–14..)
- Philippe de Ternant (14..–14..)
- Jacques de Villiers (1461)
- Charles d’Artois (1465)
- Charles de Melun (1465–1467)
- Charles I d’Amboise (1467–1470)
- Charles de Gaucourt (14..–1472)
- Antoine de Chabannes (1472–147.)
- Guillaume de Poitiers (1478–14..)
- Louis d’Orléans (1483–1485)
- Antoine de Chabannes (1485–1488)
- Gilbert de Montpensier (14..–1494)
- Charles II d’Amboise (1493–1496)
- Antoine de La Rochefoucauld (15..–15..)
- Paul de Thermes (1559–1562)
- Charles de Cossé (1562–1563)
- François de Montmorency (15..–1572)
- René de Villequier (1580)
- François d’O (158.–1589)
- Charles-Emmanuel de Savoie (1589–1590)
- Jean Francois de Faudoas (1590–1594)
- Charles II de Cossé (1594)
- François d’O (1594)
- Charles du Plessis (1616)
- Hercule de Rohan (1643–16..)
- François de L’Hospital (1648–1657)
- Duc de Bournonville (1657–1662)
- Antoine d’Aumont (1662–1669)
- Gabriel de Rochechouart (1669–1675)
- Charles III de Créquy (1676–1687)
- Léon Potier (1687–1704)
- Duc de Tresmes (1704–1739)
- Bernard Potier (1739–1757)
- Charles Louis d’Albert (1757–1771)
- Jean de Cossé-Brissac (1771–1780)
- Louis de Cossé-Brissac (1780–1791)
|
---|
Dowódcy generalni sił zbrojnych w Paryżu | |
---|
Gubernatorzy wojskowi Paryża | |
---|
Okupacja niemiecka | |
---|
Gubernatorzy wojskowi Paryża | - Philippe Leclerc (1944)
- Marie Pierre Kœnig (1944–1945)
- Paul Legentilhomme (1945–1947)
- René Chouteau (1947–1953)
- Henri Zeller (1953–1957)
- Louis-Constant Morlière (1957–1958)
- Pierre Garbay (1958–1959)
- Raoul Salan (1959–1960)
- Maurice Gazin (1960)
- André Demetz (1960–1962)
- Louis Dodelier (1962–1965)
- Philippe de Camas (1965–1968)
- André Meltz (1968–1971)
- Bernard Usureau (1971–1974)
- Philippe Clave (1974–1975)
- Jean Favreau (1975–1977)
- Jacques de Barry (1977–1980)
- Jeannou Lacaze (1980–1981)
- Roger Périer (1981–1982)
- Alban Barthez (1982–1984)
- Michel Fennebresque (1984–1987)
- Hervé Navereau (1987–1991)
- Daniel Valéry (1991–1992)
- Michel Guignon (1992–1996)
- Michel Billot (1996–2000)
- Pierre Costedoat (2000–2002)
- Marcel Valentin (2002–2005)
- Xavier de Zuchowicz (2005–2007)
- Bruno Dary (2007–2012)
- Hervé Charpentier (2012–2015)
- Bruno Le Ray (2015–2020)
- Christophe Abad (od 2020)
|
---|
- ISNI: 0000000122836333
- VIAF: 102321347
- ULAN: 500242925
- LCCN: n50007562
- GND: 118820915
- NDL: 00744768
- LIBRIS: c9prrdvw3mg17qr
- BnF: 119357567
- SUDOC: 027281442
- NKC: xx0009210
- NTA: 070887594
- CiNii: DA04507445
- Open Library: OL4276715A
- NUKAT: n2007096057
- J9U: 987007258499005171
- PTBNP: 43570
- CANTIC: a11054487
- Britannica: biography/Jean-de-France-duc-de-Berry
- Treccani: jean-di-valois-duca-di-berry
- Universalis: jean-de-berry
- NE.se: jean-berry
- DSDE: Jean_de_France_duc_de_Berry